Εδώ και αρκετούς μήνες οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με μία ακόμη συστημική κρίση. Κρίση που έχει διαχυθεί πλέον σε κάθε γωνιά της πέραν του Ατλαντικού υπερδύναμης, ενώ απηχεί επιπλέον και σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Δεδομένων των διαστάσεων και του υποβάθρου της παρούσας αναταραχής, και δεδομένης της βαθιάς πίστης των Αμερικανών στην παράδοση της ευρείας πολιτικής αυτονομίας των επιμέρους πολιτειών, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η σημερινή κατάσταση των ΗΠΑ πιθανώς να προοιωνίζεται τεράστιες εκπλήξεις όσον αφορά στο μέλλον.

Σε σημείο που να θέτει υπό αμφισβήτηση ακόμη και την ίδια την ενότητα και την ακεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Είναι ανάγκη να κατανοήσουμε λοιπόν τη νέα δυναμική, που αναπτύσσεται μέσα από τα ίδια τα γεγονότα. Το υπάρχον ομοσπονδιακό σύστημα προβλέπει ήδη έναν ορισμένο βαθμό αυτονομίας για κάθε πολιτεία. Η αυτονομία αυτή βέβαια μπορεί να διαφέρει από πολιτεία σε πολιτεία.

Το Τέξας έχει-συγκριτικά- τη μεγαλύτερη ανεξαρτησία (αν δούμε το θέμα από καθαρά νομική άποψη), δεδομένου ότι η ένταξη της Δημοκρατίας του Τέξας στις ΗΠΑ διέφερε ιστορικά από εκείνη των άλλων πολιτειών. Τα εδάφη των Ινδιάνων επίσης φαίνεται να αποτελούν ένα διαρκές αντικείμενο προβληματισμού και διαμάχης, ιδιαίτερα όσο διευρύνεται κι άλλο η συζήτηση περί των αυτοχθόνων λαών και περί των κληρονομικών κυριαρχικών δικαιωμάτων τους.

Ως εκ τούτου, κάποιοι κύκλοι στις ΗΠΑ έχουν θέσει εδώ και αρκετό καιρό ζήτημα αναθεώρησης των υπαρχόντων συνόρων της χώρας, όπως και ζήτημα μεταρρύθμισης των λειτουργιών της κεντρικής κυβέρνησης. Παράλληλα, στο Τέξας, εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1990 το λεγόμενο ”Κίνημα της Δημοκρατίας του Τέξας” που περιελάμβανε έναν αριθμό Οργανισμών. Λίγο αργότερα εμφανίστηκε και το ”Εθνικιστικό Κίνημα του Τέξας”. Υπάρχει επίσης το Κίνημα Calexit για την ανεξαρτησία της Καλιφόρνια. Υπάρχει και ένα διαπεριφερειακό αποσχιστικό κίνημα με στοιχεία περιβαλλοντικού ακτιβισμού – οι άνθρωποι πίσω από τη συγκεκριμένη ιδέα, γνωστή ως Cascadia, έχουν συνενώσει σε θεωρητικό επίπεδο τμήματα του Καναδά και της δυτικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών.

Και υπάρχουν, τέλος ,κινήσεις υπέρ της ανεξαρτησίας της Χαβάης και του Πουέρτο Ρίκο. Ωστόσο, έχουν διατυπωθεί ακόμη πιο τολμηρές και ριζοσπαστικές απόψεις που φτάνουν να ομιλούν για διάλυση των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών και για δημιουργία περισσοτέρων κρατικών οντοτήτων. Μάλιστα το αξιοπερίεργο είναι ότι αυτές υποστηρίζονται από Αμερικανούς θεωρητικούς και συγγραφείς.

Το πρώτο γνωστό έργο που περιλαμβάνει τέτοιες απόψεις είναι το ‘’Εννέα Έθνη της Βόρειας Αμερικής’’, του Αμερικανού δημοσιογράφου και μελετητή Joel Garreau, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1981. Το κύριο επιχείρημα του Garreau είναι ότι τα εθνικά και κρατικά σύνορα της χώρας είναι τεχνητά και δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.

Παρεμπιπτόντως πρέπει να αναφέρουμε ότι παρόμοια τεχνητά σύνορα υπάρχουν σε μεγάλη κλίμακα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, όπου αποτελούν κληρονομιά των αποικιακών πολιτικών και της μακρόχρονης παρουσίας των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Στην αρχή του βιβλίου του, ο Garreau γράφει: ‘’Ξεχάστε τα σύνορα που χωρίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και το Μεξικό, αυτά τα αχνά σημάδια είναι πολύ καλά στο να απορροφούν χρήματα, μετανάστες και ιδέες. Ξεχάστε όσα διδαχθήκατε στη γεωγραφία της έκτης για την Ανατολή και τη Δύση, τον Βορρά και το Νότο, είναι μόνο εξασθενημένοι απόηχοι ένδοξων παρελθόντων που δεν υπήρξαν ποτέ παρά μόνο σε αποστειρωμένα εγχειρίδια”.

”Ξεχάστε τον λαβύρινθο των κρατικών και επαρχιακών συνόρων, αυτά τα ιστορικά ατυχήματα και τα λάθη των τοπογράφων. Ο λόγος που κανένας , εκτός από τους ειδικούς του παιχνιδιού trivia , δεν μπορεί να ονομάσει και τις πενήντα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ότι δεν έχουν σημασία. Ξεχάστε τους πολιτικούς σαλτιμπάγκους γεμάτους άχρηστα δεδομένα σχετικά με τις τοπικές εκλογές, που δεν έχουν νόημα πέρα από τις παράξενα σκαλισμένες περιοχές και περιφέρειες. Σκεφτείτε, αντίθετα, τον τρόπο που λειτουργεί πραγματικά η Βόρεια Αμερική. Είναι εννέα έθνη. Το καθένα με την πρωτεύουσά του και τον διακριτικό ιστό ισχύος και επιρροής. Αυτά τα έθνη φαίνονται διαφορετικά, αισθάνονται διαφορετικά, και ακούγονται διαφορετικά μεταξύ τους, και λίγα από τα όριά τους ταιριάζουν με τις πολιτικές γραμμές που σχεδιάζονται στους τρέχοντες χάρτες. Το πιο σημαντικό, κάθε έθνος έχει ένα ξεχωριστό πρίσμα μέσω του οποίου βλέπει τον κόσμο. “

Εννιά έθνη στον χώρο.

Έτσι λοιπόν, εννέα έθνη. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι η Κενή Περιοχή ή αλλιώς The Empty Quarter, που καλύπτει την Αλάσκα και το μεγαλύτερο μέρος του Καναδά, αλλά και πολιτείες όπως η Νεβάδα, η Γιούτα, το Ουαϊόμινγκ, το Αϊντάχο, η Μοντάνα, το Κολοράντο, και τμήματα της Καλιφόρνιας,της Ουάσιγκτον, του Όρεγκον, της Αριζόνα και του Νέου Μεξικού. Το Ντένβερ είναι η πρωτεύουσα αυτής της γεωγραφικής περιοχής.

Στο κέντρο της ηπείρου βρίσκεται το Καλάθι του Ψωμιού ή Breadbasket, που αποτελείται από τις πολιτείες των Μεγάλων Πεδιάδων (Great Plains) και μέρος των επαρχιών των Prairie , Αϊόβα, Κάνσας, Μινεσότα, Νεμπράσκα, των δύο Ντακότας, της Οκλαχόμα,των Ουισκόνσιν, Κολοράντο, Νέου Μεξικού, Ιλινόις, Ιντιάνα,όπως και από το Βόρειο Τέξας. Πρωτεύουσα του είναι το Κάνσας Σίτι.

Η Νέα Αγγλία περιλαμβάνει περιοχές των Μέιν, Νιού Χάμσαϊρ, Βερμόντ, Ρόουντ Άιλαντ, Μασαχουσέτης,Κονέκτικατ,όπως και τμήματα του Καναδά σαν τη Νέα Σκωτία,τη Νήσο του Πρίγκιπα Εδουάρδου, τη Νέα Γη και το Λαμπραντόρ.

Μεταξύ του Καλαθιού του Ψωμιού (Breadbasket) και της Νέας Αγγλίας, βρίσκεται το Χυτήριο (The Foundry). Ο Garreau δε χρησιμοποιεί παράλληλα και τον όρο “Rust Belt”,αναφερόμενος σε τμήματα των βορειοανατολικών και μεσοδυτικών ΗΠΑ που χαρακτηρίζονται από παρακμή της βιομηχανίας, παλαιάς τεχνολογίας εργοστάσια και μείωση του πληθυσμού. Οι πόλεις που παράγουν χάλυβα στην Πενσυλβάνια και στο Οχάιο βρίσκονται στο κέντρο της ‘’ζώνης” αυτής και της περιφέρειας των Μεγάλων Λιμνών. Η περιοχή, η οποία έχει σαν πρωτεύουσα το Ντιτρόιτ, εκτείνεται από τη Νέα Υόρκη έως το Μιλγουόκι και περιλαμβάνει τα Σικάγο,Ιλινόις, Πίτσμπουργκ, Κλίβελαντ, Τολέδο, Φιλαδέλφεια, και το Νότιο Οντάριο στον Καναδά.

Το πέμπτο έθνος είναι το Κεμπέκ, μια γαλλόφωνη περιοχή στην καναδική επαρχία του Κεμπέκ. Στην πραγματικότητα έχουν υπάρξει ήδη μερικά δημοψηφίσματα για την απόσχιση της περιοχής,αλλά ήσαν ανεπιτυχή.

Το Dixie αποτελείται από τις πρώην Συνομοσπονδιακές πολιτείες,με κέντρο την Ατλάντα. To Νότιο Ιλλινόις και η Νότια Ιντιάνα, το Κεντάκι,η Δυτική Βιρτζίνια και το μεγαλύτερο μέρος της Βιρτζίνια, η Οκλαχόμα και σχεδόν όλη η Φλόριντα συνθέτουν αυτήν τη μάζα ξηράς που δεσπόζει στον Ατλαντικό Ωκεανό και στον Κόλπο του Μεξικού.

Ο πιο παράξενος σχηματισμός είναι η Ecotopia , που απλώνεται σαν φίδι από τον Κόλπο της Αλάσκας έως τη γνωστή πόλη της Santa Barbara στην Καλιφόρνια. Περιλαμβάνει τμήματα μόνο των πολιτειών της Αλάσκας, της Ουάσιγκτον, του Όρεγκον και της Καλιφόρνιας, και την ακτή της Βρετανικής Κολούμπια. Πρωτεύουσά του είναι το Σαν Φρανσίσκο.

Η Ecotopia κάθεται στην κορυφή της Mexamerica, που συνορεύει με την Empty Quarter,το Breadbasket και το Dixie.Η Mexamerica περιλαμβάνει το βόρειο Μεξικό και την χερσόνησο της Μπάχα,καθώς και τμήματα της Καλιφόρνιας ,του Τέξας και του Νέου Μεξικού.Πρωτεύουσά της είναι το Λος Άντζελες.

Και, τέλος, οι Νήσοι. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει ένα μικρό μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών ,δηλαδή τη Νότια Φλόριντα,αλλά και ολόκληρη την Καραϊβική και την Κεντρική Αμερική.Πρωτεύουσα της περιοχής είναι το Μαϊάμι. Λόγω αυτής της περίεργης επέκτασης, το Μεξικό μοιάζει με ένα λευκό κομμάτι στο χάρτη και ένα ξένο σώμα.

Ιδέες και σενάρια

Η ιδέα έχει συζητηθεί, επικριθεί και ερμηνευτεί, εδώ και δεκαετίες. Παρόλο που οι τάσεις για απόσχιση ήταν πιο έντονες σε ορισμένα μέρη των ΗΠΑ και ανύπαρκτες σε άλλα, θεωρητικές κατασκευές όπως η παραπάνω είναι σημαντικές. Αυτός ο χάρτης ενεργοποιεί σταδιακά την αντίληψη των Αμερικανών, που συζητούν όλο και περισσότερο την ιστορική κληρονομιά της χώρας τους και εναλλακτικά πολιτικά σενάρια. Ο συγγραφέας και ιστορικός Colin Woodard προέβαλε μία εξίσου ενδιαφέρουσα θεωρία σχετικά με τα εθνολογικά στοιχεία και τις εδαφικές περιφέρειες της Βόρειας Αμερικής, την οποία περιέγραψε στο βιβλίο του «American Nations.Μια ιστορία των έντεκα περιφερειακών πολιτισμών της Βόρειας Αμερικής ». Ο Woodard,του οποίου η μελέτη είδε το φως της δημοσιότητας το 2010, αφήνει έξω τον Καναδά και αγνοεί την Αλάσκα.Ο χάρτης του συμπίπτει με αυτόν του Garreau σε μερικές λεπτομέρειες μόνο. Η Αριστερή Ακτή είναι ελαφρώς μικρότερη από την Ecotopia του Garreau, ενώ η νότια Φλόριντα είναι και εδώ ενωμένη με την ισπανόφωνη Καραϊβική. Εξαιρείται έτσι από την «ένωση αμερικανικών εθνών».

Το ‘’πρώτο έθνος” του Woodard εντοπίζεται στα βόρεια και δεν παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική των ΗΠΑ, δεδομένου ότι βρίσκεται στην καναδική επικράτεια και εκπροσωπείται από ιθαγενείς Αμερικανούς. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η Νέα Γαλλία, η οποία συμπίπτει με την επαρχία του Κεμπέκ,αλλά περιλαμβάνει και έναν θύλακα στις ακτές του Κόλπου του Μεξικού – αυτή είναι η νότια Λουιζιάνα. Στα σύνορα με τη Νέα Γαλλία βρίσκεται το Yankeedom,μία περιοχή στις ακτές του κόλπου της Μασαχουσέτης όπου έχουν εγκατασταθεί Καλβινιστές. Από το κέντρο της Νέας Αγγλίας ο πολιτισμός, μαζί με τους εποίκους, εξαπλώνεται προς τα δυτικά και τα βόρεια, στην Πενσυλβάνια , το Οχάϊο, την Ιντιάνα, το Ιλινόις, την Αϊόβα,σε τμήματα της Ντακότα, του Μίσιγκαν, του Ουισκόνσιν και της Μινεσότα.

Η Νέα Υόρκη (πρώην Νέο Άμστερνταμ) με τα προάστιά της περιλαμβάνεται στη Νέα Ολλανδία με τον πολυεθνικό,πολυθρησκευτικό και εμπορικό της πληθυσμό. Το Tidewater που συνδέθηκε με την αριστοκρατική κληρονομιά , περιλαμβάνει περιοχές της Βιρτζίνια και του Μέριλαντ, το Νότιο Ντελαγουέρ, και μέρος της Βόρειας Καρολίνας. Στα αριστερά του βρίσκεται η Μεγάλη Απαλαχία, η οποία αποικίστηκε από εποίκους και βετεράνους Ιρλανδούς και Σκωτσέζους. Πρόκειται για μια τεράστια περιοχή που καλύπτει τα νότια μέρη του Οχάιο, την Ιντιάνα , το Ιλινόις, το Αρκάνσας και το Μιζούρι , τα δύο τρίτα της Οκλαχόμα και μέρος του Τέξας. Στα βόρεια της Μεγάλης Απαλαχίας ( Greater Appalachia) βρίσκεται το The Midlands, δημιουργημένο από Άγγλους Κουακέρους,με τους οποίους ενώθηκαν αργότερα Γερμανοί μετανάστες. Ακριβώς από κάτω βρίσκεται το Deep South , που ιδρύθηκε από τους ιδιοκτήτες δούλων. Το El Norte είναι πρώην ισπανική επικράτεια και αντιπροσωπεύει το παλαιότερο ευρωαμερικανικό έθνος. Σημαίνει «ο Βορράς» στα Ισπανικά, αν και γεωγραφικά βρίσκεται στα νότια της Βόρειας Αμερικής.Η ονομασία είναι απολύτως εξηγήσιμη βέβαια,αν ληφθεί υπ’όψιν ότι οι Ισπανοί είχαν αποικήσει και τη νότια και κεντρική αμερικανική ήπειρο. Βόρεια, πάνω από το El Norte, βρίσκεται η Αριστερή Ακτή η οποία συνορεύει ανατολικά με το Far West που είναι η μεγαλύτερη περιοχή.

Αγροτικές κουλτούρες και Megacities.

Το πρώτο κύμα αποίκων πέρασε στο Far West ακολουθώντας τα σύνορα, ενώ ο μετέπειτα αποικισμός του οργανώθηκε και διαχειρίστηκε από γραφεία στη Νέα Υόρκη, τη Βοστώνη, το Σικάγο και το Σαν Φρανσίσκο. Η περιοχή λεηλατήθηκε από τους πόρους της για μεγάλο χρονικό διάστημα, και πολύ λίγα δόθηκαν ως αντάλλαγμα. Γι’ αυτό ο Woodard το αναφέρει ως «εσωτερική αποικία». Ο Colin Woodard διαχώρισε στην ουσία τις περιφέρειες των Ηνωμένων Πολιτειών σύμφωνα με τα πολιτιστικά και πολιτικά χαρακτηριστικά που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία τετρακόσια χρόνια. Ο Πόλεμος για την Ανεξαρτησία, ο αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος, η μετανάστευση και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, ενίσχυσαν μάλλον παρά άμβλυναν τις διαφορές μεταξύ των περιφερειών.

Το γεγονός ότι για το συγκεκριμένο βιβλίο γίνεται συχνή αναφορά στα ΜΜΕ των ΗΠΑ, δείχνει ότι υπάρχει ένα πολύ αυξημένο ενδιαφέρον για τις διαφορές (αντί για την ενότητα) στο εσωτερικό της χώρας.Και, δεδομένου ότι η Rust Belt αναφέρθηκε νωρίτερα, πρέπει να προστεθεί και η ζώνη της Βίβλου (Bible Belt) με τη συγκεκριμένη προτεσταντική κουλτούρα. Ως μια ευθεία αναφορά στη ζώνη της Βίβλου κυκλοφορεί ένα meme που δείχνει τη Βόρεια Αμερική χωρισμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες του Καναδά και την Jesusland.Αυτό το meme δημιουργήθηκε μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2004, όταν οι πολιτείες διαιρέθηκαν σύμφωνα με τις πολιτικές τους προτιμήσεις,με μπλε χρώμα για τους Δημοκρατικούς και κόκκινο για τους Ρεπουμπλικάνους. Έκτοτε, η κόκκινη / μπλε διάσπαση όχι μόνο έχει γίνει σταθερό χαρακτηριστικό της εκλογικής πολιτικής στις ΗΠΑ, αλλά απεικονίζει επίσης ένα βαθύ ιδεολογικό χάσμα που περιλαμβάνει τη θρησκεία, τη στάση απέναντι στη νομιμοποίηση των ναρκωτικών, τον γάμο των ομοφυλοφίλων,τις αμβλώσεις , το δικαίωμα στην οπλοκατοχή και ούτω καθεξής. Υπάρχει επίσης μια ιστορική,μακρόχρονη αντιπαράθεση και διαμάχη στις ΗΠΑ,μεταξύ των αγροτικών πληθυσμών που έχουν τη δική τους κουλτούρα, και της κουλτούρας των μεγάλων πόλεων (η οποία συνέβαλε επίσης βεβαίως στη διαμόρφωση του αμερικανικού τρόπου ζωής.)Στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει μάλλον να περιμένουμε να εμφανιστούν σύνορα και με βάση το BlackLivesMatter. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εναντιώθηκε βεβαίως στον βάλτο των αναταραχών που επηρεάζουν σήμερα τόσο αποφασιστικά την αμερικανική κοινωνία. Αν όμως τα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται στενά με την οικονομική ύφεση και την αυξανόμενη ανεργία ξεφύγουν από τον έλεγχο ,τότε όχι μόνο η διάσπαση των ΗΠΑ αλλά και η εμφύλια αντιπαράθεση φαντάζει ως ένα σενάριο διόλου απίθανο.

Του Ι. Βελισσαρίου από το