Η Κασπία Θάλασσα, ο πιο μεγάλος κλειστός υδάτινος όγκος στον πλανήτη, αντιμετωπίζει σοβαρή περιβαλλοντική κρίση.
Ακτιβιστές του κλίματος όπως ο Αζαμάτ Σαρσενμπάγιεφ από το Ακτάου του Καζακστάν και ο φωτογράφος Χασαγιάρ Τζαβανμαρντί από την περιοχή Ραστ του Ιράν βλέπουν το τοπίο που κάποτε τους γέμιζε θαυμασμό να υποχωρεί και να αλλάζει δραματικά, όπως μεταδίδει το CNN. «Είναι πολύ δύσκολο να το παρακολουθώ», δήλωσε ο Σαρσενμπάγιεφ, καθώς βλέπει την Κασπία Θάλασσα να εξαφανίζεται από τις ακτές του Καζακστάν.
Το μέλλον της θάλασσας είναι επίφοβο: Η υπερβολική άντληση νερού, η ρύπανση, αλλά και η επιδείνωση της κλιματικής κρίσης, επιταχύνουν τη μείωση της στάθμης της. Ειδικοί όπως ο Ματίας Πράνγκε από το Πανεπιστήμιο της Βρέμης προειδοποιούν ότι η πτώση του επιπέδου της μπορεί να φτάσει από 8 έως 18 μέτρα μέχρι το τέλος του αιώνα, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν πιθανή πτώση έως και 30 μέτρα.
Μια αεροφωτογραφία του βόρειου τμήματος της Κασπίας Θάλασσας στις 20 Σεπτεμβρίου 2006 και μια εικόνα της ίδιας θέσης στις 19 Σεπτεμβρίου 2022:
Η Κασπία Θάλασσα, που τροφοδοτείται από 130 ποταμούς, βασίζεται κατά 80% στον ποταμό Βόλγα. Όμως, με πάνω από 40 φράγματα να έχουν κατασκευαστεί στη Ρωσία και την αναμενόμενη αύξηση της εξάτμισης λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι ποσότητες νερού που φτάνουν στην Κασπία έχουν μειωθεί δραματικά. «Η κατάσταση είναι απειλητική για όλη την περιοχή», δήλωσε ο Βάλι Καλέτζι, ειδικός στις σπουδές της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου.
Η περιβαλλοντική καταστροφή έχει επίσης συνέπειες στην οικονομία και τη γεωπολιτική. Τα πέντε κράτη που βρέχουν την Κασπία – Καζακστάν, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία και Τουρκμενιστάν – βασίζονται στη θάλασσα για την αλιεία, τη γεωργία, τον τουρισμό και την παροχή νερού. Παράλληλα, η περιοχή είναι πλούσια σε πετρελαϊκά και αέρια κοιτάσματα. Αν η στάθμη της θάλασσας συνεχίσει να μειώνεται, οι χώρες μπορεί να βρεθούν σε ανταγωνισμό για περιορισμένους πόρους, δημιουργώντας νέες εντάσεις.
Η πτώση της στάθμης επηρεάζει επίσης την ιδιαίτερη βιοποικιλότητα της Κασπίας Θάλασσας. Είδη όπως το απειλούμενο άγριο οξύρρυγχο, πηγή του 90% της παγκόσμιας παραγωγής χαβιαριού, καθώς και η κασπιανή φώκια, ζουν αποκλειστικά σε αυτή τη θάλασσα. «Η απομόνωσή της επί εκατομμύρια χρόνια γέννησε μοναδικά είδη», ανέφερε ο βιολόγος Μαρκ Βέσλιγχ. Ταυτόχρονα, η ρύπανση και η υπεραλίευση απειλούν με εξαφάνιση κάποια σπάνια είδη.
Ο προβληματισμός για την κατάσταση της Κασπίας έρχεται σε μία περίοδο που η περιοχή βρίσκεται στο προσκήνιο, καθώς τον επόμενο μήνα θα πραγματοποιηθεί η COP29, η ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, παρά τις εκκλήσεις για μέτρα προστασίας, χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζουν να σχεδιάζουν την επέκταση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων, συμβάλλοντας στην επιδείνωση της κλιματικής κρίσης.
Στο Καζακστάν, ο Σαρσενμπάγιεφ συνεχίζει να καταγράφει την κατάσταση της θάλασσας, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσει το κοινό μέσα από εικόνες που αναδεικνύουν την ομορφιά αλλά και την καταστροφή που απειλεί την Κασπία. Ανάλογα και ο Τζαβανμαρντί από το Ιράν, μέσα από τις φωτογραφίες του, ελπίζει να αναδείξει τη σημασία της προστασίας της θάλασσας αυτής και να υπενθυμίσει στον κόσμο πόσο εύθραυστη είναι η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον.
