Ολοένα και πληθαίνουν οι αναφορές στα διεθνή ΜΜΕ σχετικά με το αδιέξοδο που έχει προκύψει στις διαπραγματεύσεις για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης. Όλα τα δημοσιεύματα καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: “Αν η Ελλάδα δεν πάρει τα μέτρα που της ζητούν, το σενάριο του Grexit επιστρέφει”.
Σ’ αυτή την γραμμή κινείται και ο αρθρογράφος του Guardian. Ολόκληρη το κείμενό του με τίτλο “Ελληνική κρίση χρέους: Ένα υπαρξιακό δράμα χωρίς αίσιο τέλος στον ορίζοντα”.
“Βάλτε τρεις ανθρώπους που δεν μπορούν ο ένας τον άλλον στο ίδιο δωμάτιο. Περιορίστε τους να μείνουν εκεί εις την αιωνιότητα καθώς βασανίζουν ο ένας τον άλλο. Καθίστε και παρακολουθήστε τη βάρβαρη ιστορία να ξετυλίγεται. Τι θα έχετε τότε;
Η μια απάντηση είναι το υπαρξιακό έργο του Ζαν Πολ Σαρτρ “Huis Clos”. Η άλλη είναι η ιστορία χωρίς τέλος της ελληνικής κρίσης χρέους στην οποία οι τρεις κύριοι χαρακτήρες είναι ο Αλέξης Τσίπρας, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και η Κριστίν Λαγκάρντ.
Η πλοκή έχει κάπως έτσι. Η Ελλάδα έχει περάσει μια απαίσια κατάπτωση. Η οικονομία της έχει συρρικνωθεί κατά ένα τέταρτο, όσο και εκείνη των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης. Η οικονομική της θέση και το αξιόχρεό της είναι τόσο χάλια, που χρειάζεται οικονομική βοήθεια για να συνεχίσει. Βρίσκεται ήδη στο τρίτο της πρόγραμμα διάσωσης.
Μέχρι στιγμής τα χρήματα έχουν δοθεί από την Ευρώπη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και συνοδεύονται από μια σειρά υποχρεώσεων. Τα λεφτά προς την Αθήνα εκταμιεύονται σε δόσεις και θα μπορούσαν να σταματήσουν αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που έχει υποσχεθεί να κάνει.
Η Αθήνα αρνείται να προχωρήσει σε μέτρα που θα προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερα δεινά στον πληθυσμό, κάτι που έχει οδηγήσει σε απειλές για διακοπή της βοήθειας. Για να περιπλακούν ακόμα περισσότερα τα πράγματα, οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ έχουν πέσει έξω. Για να το θέσουμε απλά, οι Έλληνες λένε πως οι όροι είναι ιδιαίτερα σκληροί. Ζητούν ελάφρυνση του χρέους όμως αντιστέκονται στις απαιτήσεις για μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις και στα εργασιακά.
Το ΔΝΤ συμφωνεί ότι το βάρος του ελληνικού χρέους είναι δυσβάσταχτο αλλά και πως η συμφωνία που έχει κάνει η χώρα για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% ετησίως είναι μη ρεαλιστικό. Το Ταμείο προειδοποιεί ότι το χρέος θα μπορούσε να γίνει και πάλι “εκρηκτικό” και πως δεν θα στηρίξει οικονομικά την τελευταία προσπάθεια διάσωσης χωρίς μια σημαντική ελάφρυνση του χρέους. Επιμένει όμως πως η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που το Ταμείο πιστεύει πως θα αυξήσουν τις προοπτικές ανάπτυξης.
Η Ευρώπη από την πλευρά της είναι πιο ελαστική σε ότι έχει να κάνει με το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και θα μπορούσε να ξεπεράσει κάποια πίσω βήματα. Όμως από την άλλη πιστεύει πως η Ελλάδα θα πρέπει να μείνει προσυλωμένη στον προϋπολογισμό της ενώ αντιστέκεται στην ιδέα μιας μεγαλύτερης ελάφρυνσης του χρέους. Οι δύο θέσεις μοιάζουν ασυμφιλίωτες όμως αν δεν συμβιβαστούν η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια ακόμη περίοδο αναταραχών. Η πολιτική είναι κι αυτή μέρος του προβλήματος.
Ο Τσίπρας έχει έναν από τους βασικούς ρόλους. Εκλεγμένος ως αριστερός ηγέτης πριν δύο χρόνια, ο Τσίπρας γνώρισε ταχεία πτώση από το “βάθρο” του. Υποχώρησε όταν η πίεση έπεσε πάνω του από τους Ευρωπαίους το καλοκαίρι του 2015 και παρότι εξελέγη με ένα πρόγραμμα κατά της λιτότητας εφάρμοσε ακόμα πιο σκληρά μέτρα διάσωσης από την προηγούμενη κεντρώα κυβέρνηση. Για έναν όλο και αυξανόμενο αριθμό Ελλήνων, ο Τσίπρας δεν είναι πια μαχητής, αλλά άλλος ένας “χαρτογιακάς”. Με τη δημοτικότητά του σε πτώση, ο Τσίπρας αντιμετωπίζει και πάλι δύσκολες καταστάσεις.
Προκάλεσε την οργή των Ευρωπαίων δίνοντας χριστουγεννιάτικο επίδομα στους συνταξιούχους και δωρεάν γεύματα σε φτωχές οικογένειες. Η Ευρώπη απάντησε αναβάλλοντας τα περιορισμένα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που είχε πριν αποφασίσει. Ο Τσίπρας ισχυρίζεται πως η Ελλάδα έχει ήδη κάνει πολλά και δεν πρόκειται να υποφέρει άλλο.
Η Ευρώπη καθοδηγείται από τον Σόιμπλε, τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών. Αντιμετωπίζει και αυτός πολιτικές πιέσεις. Η γερμανική κοινή γνώμη θεωρεί πως έχει δοθεί ήδη αρκετή βοήθεια στην Ελλάδα, μια χώρα που θεωρούν πως δεν κάνει πολλά για να βοηθήσει τον εαυτό της. Η αντίθεση σε μια παραπέρα ελάφρυνση του χρέους είναι γνωστή και οι εθνικές εκλογές φτάνουν.
Ο τρίτος “ήρωας” του έργου είναι η Λαγκάρντ, μια πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και πλέον διευθύντρια του ΔΝΤ. Υπό την καθοδήγησή της, το ΔΝΤ αρνείται να βάλει χρήματα στο πρόγραμμα διάσωσης αν συνεχίσει να θεωρεί το χρέος μη βιώσιμο. Υπάρχουν εκθέσεις που έρχονται από την Ουάσινγκτον που λένε πως το Ταμείο πιστεύει πως το ελληνικό χρέος θα φτάσει στο 275% του ΑΕΠ μέχρι το 2060, κάτι που σίγουρα το τοποθετεί σίγουρα στην κατηγορία του “μη βιώσιμου”.
Το τελευταίο μέρος αυτού του έργου, παίζεται στην Ουάσινγκτον αυτή την εβδομάδα όταν η διοίκηση του ΔΝΤ θα συζητήσει σχετικά με την Ελλάδα. Ένας παράγοντας που περιπλέκει τα πράγματα πως ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι την αρχή μιας σειράς εκλογικών μαχών στην Ευρώπη, δεν είναι αρκετός. Ο δεύτερος είναι πως στο εν λόγω δράμα υπάρχει πια ένας νέος χαρακτήρας στο πρόσωπο του Ντόναλντ Τραμπ. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν πως ο Αμερικανός πρόεδρος δίνει δεκάρα για το αν η Ελλάδα θα πάρει την ελάφρυνση χρέους όμως ο ρόλος του μόνο ασήμαντος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί από τη στιγμή που οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος του Ταμείο και έχει τη δυνατότητα να ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε απόφασή του θέλει.
Ο Τραμπ έχει εκφράσει τις -όχι ιδιαίτερα θετικές- θέσεις του για την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικά και για την Γερμανία ιδιαίτερα. Προκαλώντας ταραχή στις Βρυξέλλες, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει όχημα για τα γερμανικά συμφέροντα. Ο σύμβουλός του Πίτερ Ναβάρο έχει κατηγορήσει τη Γερμανία πως χειραγωγεί το νόμισμα, χρησιμοποιώντας το ευρώ για να συντηρεί τα μεγάλα της πλεονάσματα.
Η συγκεκριμένη κριτική του Ναβάρο, δεν είναι σωστή. Η Γερμανία είναι μέλος της Ευρωζώνης και δεν συμφωνεί πάντα με τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι πρόσφατες αδυναμίες του ευρώ δεν έχουν να κάνουν με την προσπάθεια της Γερμανίας να μειώσει την αξία του αλλά με το γεγονός ότι η Ευρώπη χαλαρώνει τη νομισματική της πολιτική σε μια εποχή που οι ΗΠΑ αυξάνουν τα επιτόκια.
Όμως ο Ναβάρο έχει δίκιο σχετικά με τα πλεονάσματα της Γερμανίας, τα οποία τρέχουν με ρυθμό 9% του ΑΕΠ. Αυτό δεν είναι απλά υπερβολικό αλλά και παράβαση των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Βερολίνο αρνείται τις σχετικές παρακλήσεις του ΔΝΤ, της Κομισιόν και του G20 να μειώσει τα πλεονάσματά της εισάγοντας περισσότερο. Αυτό θα έκανε καλό τόσο στις ισχυρές χώρες όπως οι ΗΠΑ όσο και τις πιο αδύναμες της Ευρωζώνης όπως η Ελλάδα, όμως η Γερμανία αρνείται σταθερά να αλλάξει στάση.
Οι Ευρωπαίοι έχουν δηλώσει πως θέλουν το ζήτημα της Ελλάδας να λυθεί στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της 20ης Φεβρουαρίου. Αυτό μπορεί να συμβεί αν ο Τσίπρας αποφασίσει πως η μόνη εναλλακτική στην απελευθέρωση των απολύσεων και στο νέο κόψιμο συντάξεων είναι μια εκλογική μάχη με το ζήτημα “ποιος κυβερνά την Ελλάδα;” που σχεδόν σίγουρα θα χάσει.
Η κατάσταση θα μπορούσε να επιλυθεί επίσης αν η Γερμανία αποφάσιζε να στηρίξει το ΔΝΤ που ζητά μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα, ή αν το Βερολίνο υπέκυπτε στις πιέσεις του Τραμπ και αύξανε τις δημόσιες δαπάνες. Όμως τα υλικά αυτής της ατελείωτης κρίσης είναι ακόμα εκεί και μπορούν να τραβήξουν ως το καλοκαίρι, όταν η Ελλάδα θα ξεμείνει από χρήματα και δεν θα είναι σε θέση να ξεπληρώσει τους δανειστές της. Αν δεν υπάρξει άμεσα λύση, οι αποδόσεις των ομολόγων θα αυξηθούν και η συζήτηση για το Grexit θα επιστρέψει.
Το “Huis Clos” είναι γνωστό στα αγγλικά ως “No Exit” (σ.σ. στα ελληνικά ως “Κεκλεισμένων των θυρών”). Για την Ελλάδα όμως, αν η κατάσταση παραμείνει ανυπόφορη, υπάρχει μόνο μια διέξοδος.”
