Προχωρώντας σε μια πρωτοφανή αλλαγή πλεύσης, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ μιας Ευρώπης «δύο ταχυτήτων».

Είναι εντέλει θεμιτά όλα τα μέσα στην επιχείρηση διάσωσης του ευρωπαϊκού πρότζεκτ αναρωτιέται η Deutsche Welle σε δημοσίευμά της. Η συνέντευξη τύπου της καγκελαρίου Μέρκελ μετά τη Σύνοδο Κορυφής στη Βαλέτα της Μάλτας την περασμένη Παρασκευή είχε προγραμματιστεί για τις 6 το απόγευμα. Όταν εμφανίστηκε μπροστά στις κάμερες με δίωρη καθυστέρηση, πολλοί δημοσιογράφοι έλειπαν για να προλάβουν να παραδώσουν την ύλη της επόμενης μέρας.

Έτσι έχασαν μια βαρυσήμαντη δήλωσή της καγκελαρίου:

«Η ιστορία των τελευταίων χρόνων έδειξε ότι θα υπάρξει και μια ΕΕ πολλών ταχυτήτων, ότι δεν θα συμμετέχουν πάντα όλοι στα ίδια επίπεδα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

Η φράση αυτή δεν απασχόλησε ιδιαίτερα την ειδησεογραφία της επόμενης μέρας. Εντούτοις ήταν η πρώτη φορά που η καγκελάριος υιοθετούσε τόσο ανοιχτά μια σχετικά παλιά ιδέα. Όποιος νόμισε ότι επρόκειτο για μεμονωμένη δήλωση ή και γλωσσικό ολίσθημα διαψεύστηκε την περασμένη Τρίτη από την ίδια την Α. Μέρκελ. Σε συνέντευξη τύπου με την πολωνή πρωθυπουργό Σίντβο έκανε και πάλι λόγο για μια Ευρώπη «δυο ταχυτήτων».

Και ενώ η Βαρσοβία στεκόταν πάντα απέναντι σε τέτοιου είδους σχέδια, η πολωνή πολιτικός δεν φάνηκε να διαφωνεί αυτή τη φορά. Είναι σαφές ότι η καγκελάριος αποφάσισε να ακολουθήσει έναν κατά την ίδια βιώσιμο δρόμο στην Ευρώπη της κρίσης. Και σκοπεύει να τον ακολουθήσει με συνέπεια και αποφασιστικότητα. «Αυτό θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη», εκτιμά ευρωπαίος διπλωμάτης στις Βρυξέλλες που μίλησε στη Deutsche Welle.

Στην επικείμενη Σύνοδο της Ρώμης οι πρωθυπουργοί και αρχηγοί κρατών δεν σκοπεύουν απλώς να γιορτάσουν τα 60 χρόνια της ενωμένης Ευρώπης αλλά και να υποδείξουν ένα όραμα για το μέλλον για την μετά-Μπρέξιτ εποχή. Όπως διαφαίνεται, η Ευρώπη των «δυο ταχυτήτων» θα αποτελέσει κομμάτι αυτού του οράματος.

Δεδομένου ότι το εν λόγω σχέδιο αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών την απόφαση συμμετοχής ή όχι σε συγκεκριμένα κοινά πρότζεκτ, πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί δεν το βλέπουν με καλό μάτι. Ανάμεσά τους ο λετονός υπ. Εξωτερικών Ρίνκεβις, που όμως παραδέχεται: «Πριν από μερικά χρόνια θα έλεγα ότι είναι μια κακή ιδέα», ωστόσο «βλέπετε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε».

Τελευταία προσπάθεια διάσωσης της Ευρώπης;

Γεγονός είναι ότι η Ευρώπη κινείται εδώ και δεκαετίες με διαφορετικές ταχύτητες. Η ευρωζώνη, η ελευθερία της μετακίνησης στο πλαίσιο της Συνθήκης Σένγκεν, το Κοινωνικό Πρωτόκολλο του Μάαστριχτ αποτελούν τμήματα μιας βαθμιαίας ολοκλήρωσης, αφού δεν συμμετέχουν όλες οι χώρες. Για το μέλλον θα μπορούσαν να εξεταστούν διάφορα σενάρια: η ευρωζώνη, ένας πυρήνας χωρών με ηγέτη το γαλογερμανικό δίδυμο ή και απλώς η ομάδα των ιδρυτριών χωρών της ΕΕ.

Δεν είναι όμως ακριβώς αυτό μέρος του προβλήματος; Ότι δηλαδή βαθαίνει όλο και περισσότερο το χάσμα μεταξύ των χωρών μελών, επειδή ακολουθούνται διαφορετικά συμφέροντα, με αποτέλεσμα να απομακρύνεται όλο και πιο πολύ ο ένας από τον άλλο;

Στην παρούσα φάση και με φόντο το Brexit, τον Τραμπ αλλά και τον κίνδυνο αναζωπύρωσης της ελληνικής και προσφυγικής κρίσης πολλοί Ευρωπαίοι προσπαθούν να διασώσουν ό,τι μπορούν, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει το τέλος της ενωμένης Ευρώπης όπως τουλάχιστον τη γνωρίζαμε. Υπό αυτή την έννοια και η γερμανίδα καγκελάριος φαίνεται να επιχειρεί να διατηρήσει τουλάχιστον τον σκελετό της ΕΕ. Ίσως να είναι και η τελευταία της προσπάθεια να σώσει την Ένωση.