Σε όλη τη βόρεια πλευρά της Νότιας Αμερικής υπάρχουν εκατοντάδες τεράστιες σήραγγες αρκετά μεγάλες για να τις περπατήσουν άνθρωποι αλλά όχι φτιαγμένες από ανθρώπους.
Ούτε βέβαια σχηματίστηκαν από κάποια γνωστή γεωλογική διεργασία, αφού οι δημιουργοί τους έχουν αφήσει αποδεικτικά στοιχεία γύρω από τους τοίχους – τα τεράστια αποτυπώματα των νυχιών τους!
Οι γεωλόγοι ονομάζουν αυτά τα τούνελ «paleoburrow,» και πιστεύεται ότι έχουν σκαφτεί από ένα εξαφανισμένο είδος ζώου, τους τεράστιους βραδύποδες της ξηράς. Ο όρος επινοήθηκε από τον Heinrich Frank, καθηγητή στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Rio Grande do Sul, στη Βραζιλία, ο οποίος ανακάλυψε ένα από αυτά τα τούνελ στην πόλη Novo Hamburgo, στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Μέχρι τότε λίγα ήταν γνωστά γι’ αυτές τις σήραγγες στην επιστημονική βιβλιογραφία. Ωστόσο, σήμερα έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 1.500 μόνο στην πολιτεία του Rio Grande do Sul. Μερικές από αυτές, μάλιστα, μετρούν εκατοντάδες μέτρα μήκος και διακλαδίζεται σε διαφορετικές κατευθύνσεις.
Το μεγαλύτερο από αυτά έχει μήκος 666 μέτρα, 2 μέτρα ύψος και 1-1,5 μέτρα πλάτος. Εκτιμάται μάλιστα ότι το εν λόγω τούνελ δεν ήταν έργο ορισμένων μόνο ζώων αλλά πολλών γενεών. Ο Frank αναφέρει ότι τα λαγούμια σκάφτηκαν από τους τεράστιους βραδύποδες του εδάφους, κάτι σαν τους σημερινούς ελέφαντες σε μέγεθος, που ζούσαν στη Νότια Αμερική μέχρι και πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Ήταν από τα μεγαλύτερα χερσαία θηλαστικά στον πλανήτη, που μόνο τα μαμούθ τα ξεπέρασαν σε μέγεθος. Άλλοι ωστόσο πιστεύουν ότι τα εξαφανισμένα armadillos, που ήταν μικρότερα από τους βραδύποδες, ήταν υπεύθυνα για τη δημιουργία των τούνελ, όπως αναφέρει το perierga.
Ανεξάρτητα από το ποιος τα δημιούργησε, το ίδιο το μέγεθος των τούνελ είναι κάτι που ο Frank και οι συνεργάτες του προσπαθούν ακόμα να εξηγήσουν. Τα paleoburrows έχουν επίσης μια παράξενη γεωγραφική κατανομή. Έχουν βρεθεί μόνο στις νότιες πολιτείες της Βραζιλίας, στο Rio Grande do Sul και στη Santa Catarina. Πολύ λίγα έχουν βρεθεί στη βόρεια Βραζιλία ή σε άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής. Ακόμα και στη Βόρεια Αμερική, όπου οι τεράστιοι βραδύποδες του εδάφους και τα armadillos ζούσαν κάποτε, δεν έχει βρεθεί ούτε ένα. Ο Greg McDonald, παλαιοντολόγος, πιστεύει ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να βρεθούν και εκεί.
