Η νέα σειρά του Mega «Famagusta», που εκτυλίσσεται την περίοδο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, και την κατάληψη της ομώνυμης πόλης, έκανε χθες πρεμιέρα και καθήλωσε το ελληνικό κοινό, αλλά έφερε στο προσκήνιο και μία πάντα επίκαιρη συζήτηση, αυτή του Κυπριακού.

Πικραμένος ο τέως Υπουργός Άμυνας της Κύπρου που στήριζε το ενιαίο δόγμα! Ο Χριστοδουλίδης δέχθηκε πιέσεις!

Famagusta είναι βέβαια το όνομα που πήρε η πόλη Αμμόχωστος από τους Φράγκους, μία ελληνική κοινότητα της οποίας η ιστορική συνέχεια ήταν αδιάκοπη από την αρχαιότητα και για αιώνες, όταν τελικά μετατράπηκε σε πόλη «φάντασμα» τη δεκαετία του 1974, όπως διαβάζουμε και στο famagusta.org.

Αμμόχωστος - Γεωγραφία και προέλευση

Όπως αναφέρει το reader.gr, η Αμμόχωστος βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Κύπρου, και απλώνεται στα παράλια του ομώνυμου κόλπου. Η αρχαία Αμμόχωστος έφερε το όνομα Σαλαμίνα, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Αρσινόη και Κωνστάντια.

Αναφέρεται με το όνομα αυτό, που σημαίνει κυριολεκτικά «πόλη χωμένη στην άμμο», από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Η Αμμόχωστος υπήρξε παγκόσμια γνωστό τουριστικό θέρετρο μεταξύ του 1960 και 1974, λόγω της χρυσής αμμώδους παραλίας της, και αποτελεί πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Κύπρου, που το 1974 αριθμούσε άνω των 40.000 κατοίκων.

Ιστορικές περίοδοι

Αρχαιότητα

Η Αμμόχωστος είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Κύπρου. Πρωτοχτίστηκε κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. από τους Πτολεμαίους, και είχε ονομαστεί Αρσινόη, προς τιμήν της Αρσινόης Β' Φιλαδέλφου, Ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου των Ελληνιστικών χρόνων. Στην ουσία όμως, η Αμμόχωστος υπήρξε η διάδοχος της πιο φημισμένης και πιο σημαντικής αρχαίας πόλης της Κύπρου, της Σαλαμίνας.

Βυζάντιο

Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή πολύ αργότερα, στην εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Για να τιμήσει την πόλη καταγωγής της γυναίκας του, Θεοδώρας, την εμπλούτισε με υποδομές, ενώ οι κάτοικοι, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους, την ονόμασαν Νέα Ιουστινιανία.

Το 647 μ.Χ., όταν καταστράφηκαν οι γειτονικές πόλεις από τις επιδρομές των Σαρακηνών, οι κάτοικοι των πόλεων αυτών μετοίκησαν στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης να αυξηθεί σημαντικά και να γνωρίσει η ίδια η πόλη νέα άνθηση.

Αραβοκρατία

Την περίοδο της κατάληψης των Αγίων Τόπων από τους Άραβες, η Αμμόχωστος υπήρξε καταφύγιο για τους εκδιωγμένους χριστιανούς, με αποτέλεσμα η πόλη να γίνει σημαντικό θρησκευτικό και εμπορικό κέντρο. 

Φραγκοκρατία

Μεγάλη ανάπτυξη και πρωτοφανή ακμή είχε γνωρίσει η Αμμόχωστος κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και κυρίως κατά τον 13ο και 14ο αιώνα. Περιτοιχισμένη με ισχυρά τείχη, υπήρξε το σπουδαιότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου και μία από τις πιο πλούσιες πόλεις της.

Παροικίες πολλών εμπόρων κατοικούσαν στην πόλη που είχε εξελιχθεί σε ιδιαίτερα σπουδαίο σταθμό εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Πρώτος κατέλαβε την πόλη ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ενώ αμέσως μετά από αυτόν ο Γάλλος Λουζινιάν, που στην Αμμόχωστο στέφτηκε και βασιλιάς της Κύπρου και της Ιερουσαλήμ. Η πόλη κατελήφθη εν συνεχεία από τους Γενουάτες και τελικά από τους Ενετούς το 1489.

Οθωμανοί και Άγγλοι

Η Αμμόχωστος πέρασε στην κυριαρχία των Οθωμανών το 1570, μετά από πολιορκία 11 μηνών και μετέπειτα συνθηκολόγηση. Ωστόσο, οι Τούρκοι παραβίασαν τις συνθήκες, κατέσφαξαν τον πληθυσμό και λεηλάτησαν την πόλη. 

Θεωρείται πως με αφορμή τις τουρκικές θηριωδίες στην Κύπρο, κηρύχθηκε η «Ιερά Συμμαχία» επί του πάπα της Ρώμης, Πίου Ε΄, που με αποκορύφωμα τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και την καταστροφή του Τουρκικού Στόλου το 1571, σταμάτησε ουσιαστικά την Οθωμανική κυριαρχία στη Μεσόγειο.

Η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται ξανά μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους το 1878, οι οποίοι βελτίωσαν και επέκτειναν το λιμάνι της πόλης και την ένωσαν σιδηροδρομικά με την πρωτεύουσα, Λευκωσία. Η Αμμόχωστος κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1960, μαζί με το κρατίδιο, και έγινε σημαντικό πολιτιστικό και τουριστικό θέρετρο μέχρι το 1974.

Πόλη - φάντασμα

Η πόλη ερημώθηκε τελικά όταν ο εντόπιος πληθυσμός αναγκάστηκε σε φυγή κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974. Έκτοτε, το μεγαλύτερο μέρος της πόλης παραμένει κλειστό και εγκαταλελειμμένο, με τον κατοχικό στρατό να μην επιτρέπει την επιστροφή των νόμιμων κατοίκων του, παρά τα σχετικά ψηφίσματα και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.

Η Αμμόχωστος μπήκε στο στόχαστρο των Τούρκων κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής. Η πρώτη φάση σημειώθηκε στις 20 Ιουλίου του 1974, όταν περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες, υπό την υποστήριξη της τουρκικής αεροπορίας και του ναυτικού, εισέβαλαν στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η επέλαση των Τούρκων είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 4.000 νεκρούς και 1.619 αγνοούμενους ενώ περισσότεροι από 200.000 κάτοικοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα. 

Μετά την κατάληψή της λεηλατήθηκε, σφραγίστηκε και μέχρι σήμερα η πρόσβαση είναι απαγορευμένη. Τον χαρακτηρισμό «πόλη-φάντασμα» έδωσε ο Σουηδός δημοσιογράφος Jan-Olof Bengston, ο οποίος επισκέφθηκε το λιμάνι της Αμμοχώστου το 1977 και, αγναντεύοντας τη σφραγισμένη πόλη, έγραψε:

«Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα, τα τραπεζάκια όπου σερβιριζόταν το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Είναι μια πόλη-φάντασμα».

Από τότε, το αίτημα για την επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της παραμένει ένα από τα κεντρικά ζητήματα της Κύπρου, το οποίο αρνείται να πραγματευτεί η τουρκική πλευρά, παρά τις σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ. Την εικόνα της πόλης συνθέτουν μέχρι σήμερα άδειοι δρόμοι, εκκωφαντική ησυχία, παγωμένα στιγμιότυπα από ζωές και σκιές αντί ανθρώπων.