Στο σχέδιο δράσης της ΑΑΔΕ για το 2017 επισημαίνεται πως οι έλεγχοι θα γίνονται βάσει όσων υποδεικνύει το αυτοματοποιημένο σύστημα, που διασταυρώνει το ύψος των καταθέσεων με το δηλωθέν εισόδημα, ενώ στο στόχαστρο μπαίνουν κυρίως υποθέσεις της τελευταίας πενταετίας, από το 2012 και μετά. Την ίδια ώρα γίνεται ακόμα πιο αυστηρό το πλαίσιο των πλειστηριασμών καθώς τίθεται σε ισχύ ο ψηφισμένος από το 2015 νόμος, που μεταξύ άλλων αναφέρει ότι όλα τα υπάρχοντα του οφειλέτη βγαίνουν στο σφυρί, εκτός από τα απολύτως αναγκαία για την διαβίωσή του! 

Φοροφυγάδες της τελευταίας πενταετίας, που θα «δείχνει» το σύστημα, στοχεύει η Αρχή Δημοσίων Εσόδων

Επιχειρήσεις και επαγγελματίες με «ύποπτες» αποκλίσεις και παραβατική συμπεριφορά στοχοποιεί πλέον για ελέγχους ως υπόπτους φοροδιαφυγής η εφορία. Από την άλλη, η εφορία αναλαμβάνει να βάλει τέλος σε πρακτικές του παρελθόντος, αναγνωρίζοντας και θεραπεύοντας λάθη και αυθαιρεσίες που έχουν καταγραφεί, δίνοντας το δικαίωμα άμυνας στους φορολογουμένους μέσω της Διεύθυνσης Επανεξέτασης Φορολογικών Διαφορών.

Το σχέδιο δράσης για το 2017, το οποίο θα καταθέσει τις επόμενες μέρες η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, περιέγραψε χθες ο διοικητής της ΑΑΔΕ κύριος Γιώργος Πιτσιλής, θέτοντας ως προτεραιότητες:

-Αλλαγές στις διατάξεις για τα «λουκέτα» στις επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν. Οι έλεγχοι και οι ποινές προσωρινής αναστολής λειτουργίας των επιχειρήσεων θα συνεχιστούν και θα ενταθούν και το 2017 αλλά, επειδή το 2016 διαπιστώθηκαν «παράθυρα» καταστρατήγησης από επιχειρήσεις που πιάστηκαν να φοροδιαφεύγουν, το νομοθετικό πλαίσιο θα αλλάξει, στην κατεύθυνση της ενοποίησης και εξορθολογισμού των επιμέρους διαδικασιών επιβολής κυρώσεων και του χρόνου επιβολής τους. «Είναι κάτι πάνω στο οποίο έχουμε δουλέψει εντατικά μαζί με το υπουργείο Οικονομικών και πιστεύω ότι έχουμε καταλήξει στις αναγκαίες αλλαγές» τόνισε ο κ.Πιτσιλής.

-Το 60% των ελέγχων του 2017 θα αφορά νέες υποθέσεις, δηλαδή  υποθέσεις περιόδου 2012-2016.

-Καλύτερη στόχευση των ελέγχων με εξειδικευμένα κριτήρια ανάλυσης κινδύνου ανά ελεγκτική υπηρεσία (ΚΕΦΟΜΕΠ, ΚΕΜΕΕΠ, ΦΑΕ, ΔΟΥ). Αν και απέφυγε να περιγράψει τα κριτήρια ανάλυσης κινδύνου και επιλογής των «στόχων» για να μην λάβουν τα μέτρα τους όσοι φοροδιαφεύγουν, θα αξιοποιηθούν εργαλεία από το ΔΝΤ και την Ε.Ε. με βάση τις σύγχρονες βέλτιστες πρακτικές άλλων φορολογικών διοικήσεων.

-Έναρξη του Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας. Τα πιστωτικά ιδρύματα απέστειλαν στην ΑΑΔΕ, κωδικοποιημένα με ενιαίο κωδικολόγιο, όλα τα στοιχεία για τις καταθέσεις και θα διασταυρώνονται με τα δηλωθέντα εισοδήματα του εκάστοτε ελεγχόμενου, για την περίοδο που ελέγχεται.

Όλα αυτά θα μπουν σε μία αυτοματοποιημένη επεξεργασία των δεδομένων (τραπεζικών και φορολογικών) με τον προσδιορισμό των πρωτογενών καταθέσεων (χωρίς τις αναλήψεις και τις επανακαταθέσεις) για κάθε ελεγχόμενο ξεχωριστά, μέσω αυτοματοποιημένων ελεγκτικών εντολών (queries) ώστε να εντοπίζονται υποθέσεις με φορολογικό ενδιαφέρον.

Ήδη το σύστημα έχει «τρέξει» σε πιλοτική λειτουργία, από την οποία δεν διαπιστώθηκαν αστοχίες στις παραμέτρους του λογισμικού, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τις συναλλαγές των επενδυτικών προϊόντων, μέσω των κινήσεων των καταθετικών λογαριασμών. Εξαιρούνται, επίσης, δάνεια απ’ όλες αυτές τις κινήσεις.

Η διάθεση του ειδικού λογισμικού (Εφαρμογή Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας) είναι πλέον θέμα ημερών να παραδοθεί στις υπηρεσίες, με επικαιροποιημένα δεδομένα.  Μετά την πρώτη πιλοτική εκπαίδευση 131 ελεγκτών το φθινόπωρο του 2016, από Δευτέρα ξεκινά η πρώτη σειρά πιστοποιημένων εκπαιδεύσεων των ελεγκτών για την ορθή λειτουργία και εφαρμογή του λογισμικού αυτού.

Τυχόν αποκλίσεις εισοδημάτων και προσαύξησης περιουσίας πάντως, δεν συνιστά αυτομάτως στοιχείο ενοχής του ελεγχομένου, αλλά τον κατατάσσει σε λίστα προς περαιτέρω έλεγχο.

-Το καλοκαίρι να είναι έτοιμη και η πρώτη έμμεση τεχνική ελέγχου για τις επιχειρήσεις (μικτού περιθωρίου κέρδους). Σύντομα θα ξεκινήσουν και οι προσομοιώσεις εφαρμογής της σε πραγματικά δεδομένα, για συγκεκριμένους κλάδους επιχειρήσεων.

-«Κόσκινο» για αποφυγή εικονικής μετεγκατάστασης επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες με προνομιακό φορολογικό καθεστώς.  Ήδη έχει γίνει μια πρώτη καταγραφή και  επεξεργασία στοιχείων και οι κεντρικές υπηρεσίες μας ετοιμάζουν ειδικές οδηγίες προς τις ελεγκτικές υπηρεσίες, με στόχο την αποκάλυψη καταχρηστικών πρακτικών των φορολογουμένων για φορολογικούς σκοπούς και την αποκάλυψη της πραγματικής συναλλακτικής συμπεριφοράς τους.

Με άλλα λόγια, η εφορία θα αναζητεί ίχνη των επιχειρήσεων που δηλώνουν μετεγκατάσταση σε χώρες όπως πχ η Βουλγαρία ή Κύπρο κλπ, για να διαπιστώσει αν η μεταφορά έδρας είναι εικονική ή πραγματική. Για το σκοπό αυτό θα ζητηθεί και διεθνής συνεργασία με άλλα κράτη και φορείς.

-Νέο επιχειρησιακό σχέδιο ελέγχου καυσίμων στο οποίο προβλέπεται αύξηση του αριθμού των ελέγχων με εκτεταμένο αριθμό δειγματοληψιών, σε συνεργασία των χημικών και τελωνειακών υπηρεσιών. Στις αρχές Απριλίου θα γίνει ειδική παρουσίαση από τις επιχειρήσεις που παράγουν ιχνηθέτες καυσίμων, με στόχο την επιλογή πρόσθετων δικλείδων καταπολέμησης του λαθρεμπορίου.

-Επιτόπιοι έλεγχοι στην αγορά για καταπολέμηση της καθημερινής φοροδιαφυγής. Σχεδιάζεται ένα πανελλαδικό σύστημα ελέγχων και θα υπάρξουν ανακατατάξεις στις υπηρεσίες που ασχολούνται με ελέγχους. «Στόχος μας είναι να περάσουμε το μήνυμα ότι η φορολογική διοίκηση είναι και θα είναι πανταχού παρούσα», δηλώνει χαρακτηριστικά ο κύριος Πιτσιλής.

-Διόρθωση λαθών από την εφορία, «απονομή δικαιοσύνης και αποκατάσταση συχνά στρεβλών και λανθασμένων προσεγγίσεων, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία ελέγχων των μεγάλων υποθέσεων», όπως είπε. Στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ δημοσιεύονται όλες ανεξαιρέτως οι υποθέσεις που εξετάζει  η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών -χωρίς τα ονόματα φυσικά. Τόνισε μάλιστα όπως η ΔΕΔ πήρε «διεθνή εύσημα» και για την αύξηση του ποσοστού των υποθέσεων που εξετάζει και για την έμπρακτη μέσω των αποφάσεών της, της νομολογίας που παράγουν οι δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν τους ελεγχομένους.

Έτσι η ηγεσία της ΑΑΔΕ επιχειρεί να βάλει τέλος στη βιομηχανία αναδρομικών ελέγχων και άδικων προστίμων, που προέκυψαν από την εισαγωγή νέων έμμεσων τεχνικών ελέγχου από προηγμένα κράτη, στις οποίες όμως η ελληνική  διοίκηση ήταν άμαθη και τις αξιοποίησε για φορομπηχτικούς σκοπούς, διαλύοντας όμως νοικοκυριά και επιχειρήσεις που έπεσαν θύματα παράλογων αυθαιρεσιών από το κράτος.

-Αξιολόγηση των ελεγκτών της εφορίας, με ένα πρόγραμμα scoring το οποίο θα βαθμολογεί με αντικειμενικά κριτήρια τους ελεγκτές, για τις υποθέσεις τις οποίες έχουν αναλάβει: Πόσες έφεραν σε πέρας, σε ποιο χρόνο και με τι αποτελέσματα.

Έρευνα για το ΚΕΦΟΜΕΠ

Προβληματισμό δημιουργεί πάντως στην ΑΑΔΕ η ανυπαρξία ελέγχων σε πλουσίους, που καταγράφηκε τον Ιανουάριο. Ο ίδιος ο κύριος Πιτσιλής, μιλώντας χθες σε ημερίδα του ΣΕΒ, έδειξε να μην πιστεύει τα στοιχεία που επίσημα δημοσιοποιεί –ως μνημονιακή υποχρέωση μάλιστα- η ίδια η Αρχή Εσόδων.  

«Κάπου άκουσα ότι στο Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου τον Γενάρη τέλειωσε μόνον ένας έλεγχος! Κανονικά δε θα έπρεπε, αλλά θα το ελέγξω» ανέφερε, με αφορμή τα δημοσιεύματα πως σταμάτησαν οι έλεγχοι σε πλουσίους.

Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο του 2017 το  Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ) κατάφερε να ολοκληρώσει μόλις έναν (1) πλήρη έλεγχο! Τον Ιανουάριο του 2016 είχε καταφέρει να τελειώσει 18 ελέγχους. Αν δεν επιταχύνει άμεσα τους ρυθμούς αυτούς δηλαδή, θα ολοκληρώσει… 12 ελέγχους το 2017, έναντι 252 ελέγχων που είχαν γίνει το 2016 (εκ των οποίων οι 205 μέχρι τον Σεπτέμβριο πέρυσι όταν καρατομήθηκε ως αναποτελεσματική η τότε ηγεσία του ΚΕΦΟΜΕΠ). Τον Ιανουάριο φέτος το ΚΕΦΟΜΕΠ κατάφερε να εισπράξει μόλις 4,2 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 11,15 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο του  2016.  

Μόνο τα αναγκαία για τη «διαβίωση» θα αφήνουν στους οφειλέτες

Τα πάνω-κάτω στις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς φέρνει η ενεργοποίηση διατάξεων του ν.4335 που ψηφίστηκε πριν δύο χρόνια, τον Ιούλιο του 2015, και αφορά στις διαδικασίες πλειστηριασμού που προβλέπει ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας.  

Παρά ταύτα, με την εγκύκλιο ΠΟΛ 1041/2017 την οποία υπογράφει ο διοικητής της ΑΑΔΕ κύριος Γιώργος Πιτσιλής, τονίζεται ότι η εφορία θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει ορισμένες διαδικασίες όπως τις προβλέπει ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Με βάση την εγκύκλιο, οι αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας προβλέπουν ότι:

-Καταργούνται κατηγορίες ακατασχέτων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση, μόνον τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του και, προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους.

-Επιτρέπονται πλέον πολλαπλές κατασχέσεις επί του ιδίου πράγματος, σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις. Στην περίπτωση αυτή οι εκτελεστικές διαδικασίες βαίνουν παράλληλα και σταματάνε όταν γίνει η πρώτη κατακύρωση

-Θεσπίζεται διαφορετικός τρόπος πλειοδοσίας (αναβάθμιση γραπτών προσφορών). Ο  πλειστηριασμός γίνεται μόνο με γραπτές σφραγισμένες προσφορές, ενώ οι προφορικές προσφορές υποβάλλονται μόνο αν οι γραπτές προσφορές είναι ίσες.

-Μειώνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν μπορεί να διεξαχθεί πλειστηριασμός ή αναπλειστηριασμός, από 1 έως 31 Αυγούστου, αντί από 1 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου όπως ίσχυε, εκτός αν πρόκειται για πράγματα που μπορεί να υποστούν φθορά, καθώς και όταν πρόκειται για πλειστηριασμό πλοίων ή αεροσκαφών.

-Προβλέπεται η κατάθεση από κάθε πλειοδότη εγγυοδοσίας ίσης με το 30% (αντί του 100 % αυτής που ίσχυε) της τιμής της πρώτης προσφοράς.

-Επιταχύνονται οι χρόνοι (έως 50%) και απλοποιούνται οι διαδικασίες πλειστηριασμού σε βάρος οφειλετών.

-Το δημόσιο χάνει τη σειρά του, στην διεκδίκηση περιουσιακών στοιχείων των πτωχευμένων επιχειρήσεων.

-Καταργούνται τα προνόμια του δημοσίου, των εργαζομένων και των ασφαλιστικών ταμείων στην ικανοποίηση των απαιτήσεών του δημοσίου τομέα, έναντι των απαιτήσεων των τραπεζών (ειδικά προνόμια).

-Καθιερώνεται διαδικτυακή δημοσίευση, μέσα από την ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών (deltio.tnomik.gr) του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων,  με επιμέλεια του δικαστικού επιμελητή.

-Αλλάζει ο τρόπος προσδιορισμού της αξίας των κατασχεθέντων ακινήτων και η τιμή πρώτης προσφοράς καθορίζεται βάσει της εμπορικής αξίας τους.

Άλλη τιμή η τράπεζα, άλλη η εφορία

Πιο μπλεγμένο είναι το πώς θα υπολογίζεται η αξία των περιουσιακών στοιχείων που βγαίνουν στο σφυρί. Στην εγκύκλιο τονίζεται ότι, νομικά, για τα έσοδα που εισπράττει το δημόσιο εξακολουθούν να ισχύουν άλλες διατάξεις του ΚΕΔΕ. 

Γεννάται θέμα όμως, εάν και κατά πόσον οι πλειστηριασμοί από πχ τις τράπεζες ή τους προμηθευτές θα γίνονται στην εμπορική αξία, ενώ από την εφορία και τα ασφαλιστικά Ταμεία στην αντικειμενική αξία!

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η εγκύκλιος, μία από τις αλλαγές στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας είναι ότι «τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά το χρόνο της κατάσχεσης, η οποία ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς». Πριν την αλλαγή αυτή, γινόταν εκτίμηση της αξίας από τον δικαστικό επιμελητή ή από πραγματογνώμονα, η οποία δεν μπορούσε να είναι μικρότερη της αντικειμενικής αξίας. Ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική.

Ωστόσο η ίδια εγκύκλιος θυμίζει ότι ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων προβλέπει άλλα πράγματα: Κατ΄εξαίρεσιν, ο προσδιορισμός της αξίας των ακινήτων γίνεται κατ' εκτίμηση του κατασχόντα ή του πραγματογνώμονα και ως τιμή πρώτης προσφοράς ορίζεται το μισό της εκτιμηθείσας αξίας ή μέχρι και τα 4/5 αυτής ανάλογα με το ύψος οφειλής. Δηλαδή ξεκινά από πιο υψηλό επίπεδο. Ειδικά δε αν πρόκειται για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή πρώτης προσφοράς, δεν μπορεί να είναι μικρότερη από την αντικειμενική.

Γρηγορότερα και περισσότερα

Μεταξύ άλλων στην εγκύκλιο Πιτσιλή ορίζεται επίσης ότι: -Μειώνονται σχεδόν στο μισό οι χρόνοι για διαδικασίες επίδοσης κατασχετήριας έκθεσης κλπ

-Αλλάζει η σειρά ικανοποίησης των απαιτήσεων του Δημοσίου από φόρο προστιθέμενης αξίας, παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, σε περίπτωση ανεπάρκειας του πλειστηριάσματος για την ικανοποίηση των δανειστών.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται η κατάταξη των ανωτέρω απαιτήσεων, με τις προσαυξήσεις κάθε φύσης και τους τόκους που τις επιβαρύνουν, στην τρίτη τάξη των γενικών προνομίων, καθώς και των λοιπών απαιτήσεων του Δημοσίου με τις προσαυξήσεις κάθε φύσης και τους τόκους που τις επιβαρύνουν στην πέμπτη τάξη των γενικών προνομίων, ανεξαρτήτως του ληξιπροθέσμου ή μη αυτών (αντί των προβλέψεων του ν.δ. 356/1974 περί προνομιακής κατάταξης των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων από Φ.Π.Α. στη δεύτερη τάξη και των απαιτήσεων των λοιπών ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του Δημοσίου στην πέμπτη τάξη των γενικών προνομίων).

Πολλαπλά κτυπήματα

Οι κυριότερες μεταβολές που επήλθαν με τις νέες διατάξεις είναι συνοπτικά οι ακόλουθες: 

1. στις διατυπώσεις της κατάσχεσης:

- υιοθετείται σύστημα πολλαπλών κατασχέσεων επί του ιδίου πράγματος

- κατάργηση της περίληψης κατασχετήριας έκθεσης επί κινητών και ακινήτων και θέσπισης αντ' αυτής του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης

- υποχρεωτικά θα αναγράφεται και ο αριθμός φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) του οφειλέτη και τους επισπεύδοντος στην κατασχετήρια έκθεση

- το απόρρητο των κάθε μορφής καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και των άυλων μετοχών που καταχωρίζονται στο Σύστημα Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ.) του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών, δεν ισχύει έναντι του δανειστή που έχει δικαίωμα κατάσχεσης της περιουσίας του δικαιούχου της κατάθεσης ή της μετοχής

Το απόρρητο αίρεται μόνο για τα χρηματικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή.

2. στην κύρια διαδικασία του πλειστηριασμού :

- πρόβλεψη διαφορετικού τρόπου πλειοδοσίας (αναβάθμιση γραπτών προσφορών),

- τροποποίηση του χρονικού διαστήματος απαγόρευσης διενέργειας πλειστηριασμού ή αναπλειστηριασμού, από 1 έως 31 Αυγούστου (με εξαίρεση τον πλειστηριασμό πλοίων και αεροσκαφών ή πραγμάτων που πρόκειται να υποστούν φθορά),

- πρόβλεψη περί έντοκης κατάθεσης από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού του εκπλειστηριάσματος στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θεσμοθέτηση αυτής ως ακατάσχετης κλπ,

- διαδικτυακή δημοσίευση (ενημέρωση) μέσα από την ιστοσελίδα δημοσιεύσεων του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων της περίληψης πράξης αναπλειστηριασμού ή της δήλωσης επίσπευσης / συνέχισης πλειστηριασμού από τον ίδιο ή άλλο δανειστή, με επιμέλεια του υπαλλήλου του πλειστηριασμού.

-νέος τρόπος προσδιορισμού της αξίας των κατασχεθέντων ακινήτων και καθορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς βάσει της εμπορικής αξίας αυτών.

- σύντμηση προθεσμίας άσκησης αναγγελίας δανειστών το αργότερο (5) ημέρες πριν από τον πλειστηριασμό.

- αλλαγές στην κατάταξη απαιτήσεων των αναγγελθέντων δανειστών καθώς και στην είσπραξη / επιστροφή εκπλειστηριάσματος καταταγέντων δανειστών.