Στην αρχαιολογία υπάρχουν ορισμένα αντικείμενα που έχουν προξενήσει το θαυμασμό αλλά και τον προβληματισμό των αρχαιολόγων, καθώς πολλές φορές δεν μπορούν να εξηγήσουν το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν.
Ένα από αυτά είναι μερικές πέτρινες μπάλες οι οποίες βρέθηκαν στη Σκωτία και χρονολογούνται στη Νεολιθική περίοδο (3.200-2.500 π.Χ.).
Έχουν βρεθεί πάνω από 425 τέτοιες μπάλες. Είναι λίγο μεγαλύτερες από μπάλα μπιλιάρδου και αποτελούνται από διαφόρων ειδών πετρώματα. Η επιφάνειά τους είναι σκαλισμένη και πολλές φορές έχουν και κυκλικούς δίσκους που εξέχουν από την επιφάνεια, ενώ άλλες φορές έχουν βαθιές τομές και λοβούς που προεξέχουν. Είναι διακοσμημένοι με ομόκεντρα σχέδια και δε φαίνεται να αποτελούν κάποιο σετ, αφού έχουν βρεθεί το καθένα μόνο του και ποτέ ένα δεν έχει το ίδιο σχέδιο με κάποιο άλλο.
Κρήτη - Μεγάλη αρχαιολογική ανακάλυψη: Βρέθηκε το Ομφάλιο Πεδίο του Δία - Πώς σχετίζεται με τον μύθο της Ρέας και του Κρόνου
Η χρήση τους παραμένει μυστήριο. Αποτελούν όπλα; Παιχνίδια; Συσκευές μέτρησης βάρους, οικιακά αντικείμενα, μνημονικές συσκευές, ρουλεμάν για μετακίνηση μονολίθων; Την απάντηση ίσως να μην τη μάθουμε ποτέ.
Το ρωμαϊκό δωδεκάεδρο είναι ακόμα ένα τέτοιο αντικείμενο. Τα δωδεκάεδρα εμφανίστηκαν στη Βρετανία κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου. Έως τώρα έχουν βρεθεί 130 δωδεκάεδρα στις βορειοδυτικές επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αποτελούνται από κράμα χαλκού.
Καμία απεικόνιση ή περιγραφή αυτών των αντικειμένων δεν υπάρχει στην αρχαία λογοτεχνία ή τέχνη. Υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη και η επιφάνειά τους δεν αποκαλύπτει κάποια χρήση για να καταλάβουμε το σκοπό τους. Μπορεί να μοιάζει με μία μπάλα πλεξίματος, αλλά οι αρχαιολόγοι δεν έχουν καταλάβει ακόμα το σκοπό της ύπαρξής τους.
Ένα ακόμα μυστηριώδες αντικείμενο από τη νεολιθική εποχή είναι τα Folkton Drums. Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο σύνολο τριών διακοσμημένων αντικειμένων από κιμωλία σε σχήμα τυμπάνων ή συμπαγών κυλίνδρων. Το πρώτο σετ ανακαλύφθηκε το 1889 σε έναν τάφο παιδιού στο βόρειο Yorkshire της Αγγλίας και συνήθως η γεωμετρική διακόσμηση μοιάζει με το σχήμα ματιών, μυτών και φρυδιών.
Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν πως χρησιμοποιούνταν για μονάδα μέτρησης μήκους, ενώ άλλοι θεωρούν πως ήταν τα καλούπια καλαθιών ή δοχείων από ξύλο. Άλλοι έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν τα γεωμετρικά τους σχήματα με αστρονομικές παρατηρήσεις. Αλλά η παρουσία τους σε τάφους παιδιών υποδεικνύει μία πιο πνευματική απάντηση.
Ένα ακόμα μυστηριώδες αντικείμενο από τη νεολιθική εποχή είναι τα Folkton Drums. Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο σύνολο τριών διακοσμημένων αντικειμένων από κιμωλία σε σχήμα τυμπάνων ή συμπαγών κυλίνδρων. Το πρώτο σετ ανακαλύφθηκε το 1889 σε έναν τάφο παιδιού στο βόρειο Yorkshire της Αγγλίας και συνήθως η γεωμετρική διακόσμηση μοιάζει με το σχήμα ματιών, μυτών και φρυδιών.
Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν πως χρησιμοποιούνταν για μονάδα μέτρησης μήκους, ενώ άλλοι θεωρούν πως ήταν τα καλούπια καλαθιών ή δοχείων από ξύλο. Άλλοι έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν τα γεωμετρικά τους σχήματα με αστρονομικές παρατηρήσεις. Αλλά η παρουσία τους σε τάφους παιδιών υποδεικνύει μία πιο πνευματική απάντηση.
Γουδοχέρια από κράματα χαλκού της πρώιμης ρωμαϊκής περιόδου προβληματίζουν, όχι για τη χρήση τους αλλά για τα υλικά τα οποία άλεθαν. Είναι διακοσμημένα με διαφόρων ειδών πτηνά, ενώ σε μερικά υπάρχει και φαλλικός συμβολισμός, συνδέοντάς τα με τη γονιμότητα. Τα περιεχόμενα των αντίστοιχων δοχείων τους δεν έχουν ποτέ αναλυθεί επιτυχώς και οι ουσίες που άλεθαν πιθανολογείται πως ήταν φάρμακα, αφροδισιακά, καλλυντικά ή ακόμα και ναρκωτικά.
