Ένα επαναλαμβανόμενο κλισέ του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος είναι ότι οι αυτόχθονες λαοί που βρίσκονται σε ένα προκαπιταλιστικό στάδιο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στη διαχείριση των πόρων της γης. Αυτές οι κοινότητες συχνά απεικονίζονται στα μέσα ενημέρωσης ως αρμονικές με το φυσικό περιβάλλον. Χωρίς αμφιβολία, πολλές αυτόχθονες φυλές είναι ανιμιστικές, και επομένως μπορεί να έχουν έναν μεγάλο σεβασμό για τη φύση. Όμως ο σεβασμός της φύσης δεν αποκλείει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Οι αυτόχθονες λαοί μπορεί να σέβονται τη γη, αλλά να ακολουθούν πρακτικές που είναι επιβλαβείς για το περιβάλλον, λόγω άγνοιας.

Από την άλλη πλευρά, επειδή οι αυτόχθονες κοινωνίες δεν είναι ομοιογενείς, δεν πρέπει να υποθέσουμε ότι όλοι οι αυτόχθονες είναι οικολόγοι, ή ότι επιδεικνύουν όλοι μια πιο πνευματική σχέση με τη φύση. Στην πραγματικότητα, ελάχιστοι συγγραφείς αναρωτιούνται για τις πρακτικές επιπτώσεις πίσω από τις συνήθειες των αυτόχθονων λαών. Παρατηρήστε την ακόλουθη δήλωση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών σε ένα άρθρο του 2017: «Οι αυτόχθονες λαοί βλέπουν τον εαυτό τους ως συνδεδεμένο με τη φύση και ως μέρος του ίδιου συστήματος με το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Οι φυσικοί πόροι θεωρούνται κοινή ιδιοκτησία και γίνονται σεβαστοί ως τέτοιοι». Σπάνια παρουσιάζονται στοιχεία που να τεκμηριώνουν αυτές τις αβάσιμες θέσεις, αλλά αυτό δεν αποτρέπει τη διάδοση τέτοιων απόψεων από κορυφαίους συγγραφείς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Σε αντίθεση με τους αβάσιμους ισχυρισμούς ριζοσπαστικών περιβαλλοντιστών, οι μελέτες σκιαγραφούν μια πιο ρεαλιστική αποτίμηση της σχέσης των γηγενών λαών με τη φύση. Όπως υποστηρίζει ο Calvin Martin, για παράδειγμα, οι ανατολικοί Αλγκόνιοι Ινδιάνοι σεβάστηκαν τα ζώα λόγω φόβου. Με βάση την κοσμοθεωρία τους, το υπερβολικό κυνήγι θα μπορούσε να οδηγήσει σε τιμωρία από την άγρια ​​φύση. Ως εκ τούτου, σε αυτό το πλαίσιο η διατήρηση της φύσης καθοδηγείται από τα πρακτικά δεδομένα και όχι από κάποιο πνεύμα περιβαλλοντισμού.

Επιπλέον, η έρευνα διαπίστωσε ότι στις αυτόχθονες κοινότητες οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν είναι πάντα ευνοϊκές για την προστασία των ζώων. Στο βιβλίο του «Green Delusions» [Πράσινες Ψευδαισθήσεις] του 1992, ο Martin W. Lewis επιβεβαιώνει το επιχείρημα ότι οι πρακτικές που προκαλούν περιβαλλοντική καταστροφή δεν είναι και τόσο ασυνήθεις, αλλά χαρακτηριστικές των αυτόχθονων κοινωνιών. Σύμφωνα με τον Lewis, «Σε πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου σημειώθηκε σοβαρή υπερ-θήρευση από τους λεγόμενους πρωτόγονους λαούς. Όπως αποδεικνύεται, όχι μόνο οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες (και οι κυνηγοί-αγρότες) σφαγιάζουν μερικές φορές την πανίδα με μη βιώσιμο τρόπο, αλλά στην πραγματικότητα, σε αρκετές περιπτώσεις έχουν ενθαρρυνθεί να το πράξουν από την ίδια τη θρησκεία τους». Έτσι, ο Brightman (1993) υποστηρίζει ότι το σύστημα πεποιθήσεων των Ινδιάνων της φυλής Cree ενθάρρυνε, αντί να αποτρέψει, το ανεξέλεγκτο κυνήγι. Στην κοινωνία τους, η άρνηση της γενναιοδωρίας των πνευμάτων δείχνει ότι δεν χρειάζονται πλέον τα δώρα τους. Επομένως, τα ζώα θανατώνονται σε μεγάλο αριθμό για να ανανεώνεται η προσφορά τους. Αυτές οι πεποιθήσεις ενισχύονται από την ιδέα ότι τα ζώα αναγεννιούνται μετά το θάνατο. Παρομοίως, ο ανθρωπολόγος Shepard Krech στο εξαιρετικό του βιβλίο «The Ecological Indian» (1999) παρέχει άφθονα παραδείγματα αντίθετα με τις απόψεις των περιβαλλοντιστών. Ο Krech υποστηρίζει το επιχείρημα ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μυστικιστικές πεποιθήσεις των Ινδιάνων ήταν αρκετά επιζήμιες για την άγρια ​​ζωή. Θεωρεί ότι η υπερ-θήρευση ήταν μια στρατηγική για την εξασφάλιση μελλοντικής ανταμοιβής, επειδή οι ντόπιοι θεωρούσαν τα ζώα ως ενσυνείδητα όντα, τα οποία αν δεν σκοτώνονταν, θα προειδοποιούσαν τους συντρόφους τους να είναι προσεκτικοί με τους κυνηγούς.

Από αυτή την άποψη, οι παραδοσιακοί γηγενείς λαοί δεν είναι διαφορετικοί από τους ανθρώπους που ζουν στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξής τους, θα βάλουν τα συμφέροντά τους υπεράνω των άλλων ειδών. Η προσέγγιση των Ινδιάνων στο κυνήγι βισώνων από το Native American είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα ανθρωποκεντρισμού σε μια αυτόχθονη κοινωνία. Για να παραθέσω τον ιστορικό Andrew C. Isenberg, «Ακόμα και τέτοιες προκαπιταλιστικές κοινωνίες, όπως οι έφιπποι κυνηγοί βισώνων των Μεγάλων Πεδιάδων, μερικές φορές επιδόθηκαν σε σπατάλη και υποβάθμιση των πόρων από τους οποίους εξαρτώταν. Το να υποθέσουμε πως η σχέση των Ινδιάνων με τις Μεγάλες Πεδιάδες της Αμερικής υπήρξε αρμονική και αμετάβλητη, ταξινομεί λανθασμένα τόσο τον ινδιάνικο πολιτισμό όσο και τη φύση ως πράγματα στατικά.

Οι μελέτες για τη σχέση μεταξύ των γηγενών λαών και του περιβάλλοντος απέδωσε αποτελέσματα σε πλήρη αντίθεση με τους φαντασιωτικούς ισχυρισμούς των μέσων ενημέρωσης και των περιβαλλοντολόγων. Ο Larry Schweikart σε μια συναρπαστική επιστημονική επιθεώρηση το 2002 για τα στοιχεία αυτής της σχέσης, υποστηρίζει ότι «οι ελεγχόμενες πυρκαγιές από τους Ινδιάνους συχνά ξέφευγαν από τον έλεγχο, και δίχως σύγχρονο εξοπλισμό πυρόσβεσης, ξεπηδούσαν μέσα από τα δάση, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Τα ελάφια, οι κάστορες και τα πουλιά κάθε είδους ήταν ήδη σε τροχιά εξαφάνισης σε ορισμένες περιοχές, επειδή, πέρα ​​από το κυνήγι των Ινδιάνων, οι φυσικοί θηρευτές και οι καταστροφές τα αποδεκάτισαν. Μια πιο πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι οι ενέργειες των ιθαγενών κυνηγών της Αλάσκας είχαν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση αναρίθμητων ειδών.

Αν και η εικόνα των ιθαγενών ως ένθερμων υπερασπιστών του περιβάλλοντος είναι καλά εδραιωμένη, σε πολλές περιπτώσεις ισχύει το αντίθετο. Μέχρι στιγμής, έχουμε δει ότι οι πρακτικές πολλών ιθαγενών είχαν αρνητικές επιπτώσεις στα ζώα. Επιπλέον, σε αντίθεση με όσα λένε οι περιβαλλοντολόγοι, δεν είναι όλοι οι ιθαγενείς λαοί λάτρεις της φύσης. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ιθαγενείς της Ινδονησίας και των Νήσων του Σολομώντος συχνά, σαν μια μορφή αναψυχής, ξεριζώνουν τη βλάστηση όλων των ειδών όταν ψάχνουν μέσα στο δάσος. Οι ιθαγενείς Άγκτα στις Φιλιππίνες δεν έχει καμία τύψη για την κοπή δέντρων και «μολύνουν τον αέρα που αναπνέουν πολύ περισσότερο από τα περισσότερα βιομηχανικά έθνη», σύμφωνα με τον Thomas Headland.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Εκτός από τη θρησκεία και τις καταστροφικές γεωργικές πρακτικές, ένας σημαντικός λόγος για την κατασπατάληση και την εξάντληση των πόρων στις αυτόχθονες κοινωνίες οφείλεται στην έλλειψη ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, ειδικά σε κοινότητες κυνηγών. Παρά τις διαφωνίες των περιβαλλοντολόγων, η φύση δεν τα πηγαίνει καλύτερα κάτω από κολεκτιβιστικά (σοσιαλιστικά) οικονομικά συστήματα. Ο αείμνηστος και βραβευμένος με Νόμπελ Douglass C. North επισημαίνει ότι «όταν υπάρχουν κοινά δικαιώματα ιδιοκτησίας επί των πόρων, υπάρχει ελάχιστο κίνητρο για την απόκτηση ανώτερης τεχνολογίας και γνώσης». Αντιθέτως, τα αποκλειστικά δικαιώματα ιδιοκτησίας τα οποία επιβραβεύουν τους ιδιοκτήτες, παρέχουν ένα άμεσο κίνητρο για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας, ή σε πιο βασικούς όρους, για την απόκτηση περισσότερων γνώσεων και νέων τεχνικών. Όταν τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα είναι καλά καθορισμένα, είναι πολύ πιο απίθανο να μολύνουν ή να χρησιμοποιούν υπερβολικά τους φυσικούς πόρους οι άνθρωποι. Ο περιβαλλοντικός μάνατζερ Terry L. Anderson σε μια από τις πολλές δημοσιεύσεις του περιγράφει παραστατικά το πώς διατηρείται η άγρια ​​ζωή όταν οι οικογένειες έχουν σαφή δικαιώματα ιδιοκτησίας. «Ήταν σε αυτά τα οικογενειακά πλαίσια που η προσφορά θηραμάτων διατηρήθηκε σταθερή χάρη σε συστήματα κυνηγιού εκ περιτροπής, και που αυτή η προσφορά προστατεύτηκε ως κληρονομιά από κάποια μακρινή εποχή, όταν ο τόπος είχε δοθεί στους προγόνους τους από τον Δημιουργό».

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας οι άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να χειραγωγήσουν τη φύση προκειμένου να προωθήσουν τους κοινωνικούς στόχους τους. Όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και οι ιθαγενείς μετασχημάτισαν το περιβάλλον τους και συμμετείχαν σε δραστηριότητες που οι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν μη βιώσιμες. Η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της αειφόρου ανάπτυξης είναι μια πρόκληση που απαιτεί έξυπνη σκέψη και στρατηγική. Οι περιβαλλοντολόγοι μπορεί να δυσφορούν με τις εμφανείς υπερβολές της εποχής μας, αλλά ασκώντας πιέσεις για επιστροφή στην προκαπιταλιστική οργάνωση των γηγενών κοινωνιών δεν θα αποτρέψουν τις οικολογικές κρίσεις. Το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς που βασίζεται στα δικαιώματα ιδιοκτησίας έχει αποδειχθεί ότι είναι το πιο κατάλληλο σύστημα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και της εξάντλησης των πόρων.

***

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises, (του Lipton Mathews - Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής για το eleytheriagora.gr)