«Σε υποβρύχιο μπαίνεις μόνο ως εθελοντής. Αν δεν το θέλεις πραγματικά να βρίσκεσαι εκεί, δεν είναι εύκολο να αντέξεις. Μπορεί να περάσεις ακόμα κι ολόκληρες εβδομάδες κατάδυσης μέσα στο κόκκινο σκοτάδι, που δημιουργούν οι λυχνίες των μηχανημάτων στο κατά τα άλλα σκοτεινό σκάφος. Εβδομάδες σε αθόρυβο πλου, μέσα στον συνεχή χαμηλότονο βόμβο των μηχανημάτων και των κλιματιστικών, αλλά με πολλή σιωπή και μόνο χαμηλόφωνες συζητήσεις, αφού ο ήχος ταξιδεύει πολύ γρήγορα στο νερό κι ακόμα και ένα δυνατό γέλιο, ένα τραγούδι ή το χτύπημα ενός κλειδιού πάνω σε μέταλλο, μπορεί να συλληφθούν από τα σόναρ άλλων σκαφών και να προδώσουν τη θέση σου».

Με τις φράσεις αυτές, ο επιχειρηματίας Φώτης Γροντάς, που αποτέλεσε -όπως λέει- τον τελευταίο έφεδρο σε ελληνικό υποβρύχιο, ανοίγει τη συζήτηση για τα μαθήματα που πήρε για τη ζωή και την επιχειρηματικότητα, κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υποβρύχιο «S114 Παπανικολής», από τον Μάρτιο του 1990 ώς τον Δεκέμβριο του 1991. Ο 19χρονος τότε Φώτης Γροντάς, αρμενιστής και πηδαλιούχος και ο μοναδικός ναύτης ανάμεσα στους 84 άντρες του πληρώματος (οι 83 ήταν μόνιμοι), θυμάται ακόμα την πρώτη φορά που, μετά από ημέρες κατάδυσης, το «S114 Παπανικολής» αναδύθηκε μεσοπέλαγα στην καρδιά μιας φωτεινής ημέρας, χωρίς σύννεφα και με θάλασσα «λάδι».

Το ελληνικό υποβρύχιο “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ” σκιά του USS Iwo Jima

Όλα -το δυνατό φως του ήλιου, η απεραντοσύνη της ακύμαντης θάλασσας- είχαν φανεί παράξενα στον 19χρονο, που έχοντας εργαστεί για λίγο στην οικογενειακή επιχείρηση, βρέθηκε στο υποβρύχιο ως εθελοντής. Μετέπειτα ίδρυσε τέσσερις επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο, στις οποίες τα μαθήματα που πήρε από τη θητεία του στο υποβρύχιο φάνηκαν, όπως επισημαίνει, πολύτιμα.

Όταν δεν αλλάζει καν ο τόνος της φωνής σου, ενώ έχεις γεμίσει μελανιές από το χαλάζι

«Το πρώτο μάθημα που πήρα ήταν για την αυτοκυριαρχία. Σε ένα υποβρύχιο, αρκεί να στρίψεις μια βίδα λάθος, για να πεθάνουν όλοι. Η πίεση είναι μεγάλη. Παρά την τόση πίεση, έβλεπα αξιωματικούς να παίρνουν πολύ σημαντικές αποφάσεις, ενίοτε αποφάσεις ζωής ή θανάτου, χωρίς να ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά τους. Αποκτάς μεγάλο ηθικό ανάστημα στο υποβρύχιο. Δεν θα ξεχάσω σε στρατιωτική άσκηση, το 1990, όταν είδα αξιωματικό να κατεβαίνει από τον πυργίσκο μετά από δύο ώρες, με μελανιές από το χαλάζι που έπεφτε, κι όμως η φωνή του όσο έδινε τις εντολές στο μικρόφωνο από εκεί πάνω, δεν είχε αλλάξει στο παραμικρό» θυμάται.

Προσθέτει ότι αυτή ακριβώς η αυτοκυριαρχία που αποκτάς στο υποβρύχιο, αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμη στην επιχειρηματικότητα: «όταν βρίσκεσαι σε έναν χώρο από τον οποίο δεν υπάρχει τρόπος να φύγεις αν κάτι δεν πάει καλά, αποκτάς άγρια ψυχραιμία, γιατί γνωρίζεις ότι μπορεί να συμβούν τα πάντα ανά πάσα στιγμή, οπότε κι εσύ πρέπει να κάνεις τα πάντα πολύ συγκροτημένα, με μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια και ταυτόχρονα να αποδέχεσαι την πιθανότητα ενός αρνητικού αποτελέσματος. Οι 19 μήνες που πέρασα στο “Παπανικολής” μού δίδαξαν ότι αν θέλεις να φέρεις λύση, δεν παγώνεις απέναντι στο πρόβλημα, απλά ενεργείς, κάνεις αστραπιαία ανάλυση των δεδομένων και αποφασίζεις άμεσα και συμμετρικά, με εμπιστοσύνη και στο ένστικτο, χωρίς να παρασύρεσαι από το συναίσθημα της στιγμής».

«Δεν είναι επίσης τυχαίο», σημειώνει, «ότι μιλάμε για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Γιατί και σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην επιχείρηση στην οικονομία, επιχειρείς με έναν στόχο, έχεις τις εμπλοκές σου και δίνεις τις μάχες σου επιδιώκοντας ένα αποτέλεσμα. Η λεπτομέρεια και στις δύο περιπτώσεις μετράει απείρως. Ακόμα και σήμερα, όταν προετοιμάζω κάτι στο πεδίο της επιχειρηματικότητας, το δουλεύω ξανά και ξανά μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια».

Όταν η ζωή του καθενός εξαρτάται από τον άλλον

Το δεύτερο σημαντικό μάθημα αφορά, όπως λέει, τις ανθρώπινες σχέσεις, που είναι αναγκαστικά πολύ στενές, όταν σε έναν χώρο 30 τετραγωνικών για παράδειγμα, με 2,80 μέτρα ύψος, κοιμούνται 40 άτομα, σε κουκέτες που δεν απέχουν μεταξύ τους πάνω από 60 εκατοστά. «Μαθαίνεις να συνεργάζεσαι με ανθρώπους με πολύ διαφορετικές καταβολές, γιατί έχετε να φέρετε σε πέρας μια κοινή αποστολή, από την οποία μπορεί να εξαρτάται η ζωή όλων σας», παρατηρεί και συμπληρώνει ότι στο υποβρύχιο σχηματίζεται μια κλειστή κοινωνία, μια κοινότητα με πολύ υψηλό επίπεδο συνεργασίας.

Χωρίς απόλυτη αφοσίωση, δεν αντέχεις. Ούτε σε υποβρύχιο, ούτε στις επιχειρήσεις

Το τρίτο μάθημα σχετίζεται με την απόλυτη αφοσίωση. «Το υποθαλάσσιο περιβάλλον είναι το πιο επικίνδυνο πάνω στον πλανήτη. Για να ζήσεις σε υποβρύχιο χρειάζεται ιδιαίτερη ψυχική αντοχή, απόλυτη αφοσίωση και μεγάλη αποφασιστικότητα. Αν δεν τις έχεις, δεν θα αντέξεις για πολύ σε ένα υποβρύχιο και το ίδιο ακριβώς ισχύει και στον κόσμο των επιχειρήσεων», υπογραμμίζει. Συμπληρώνει πως η ζωή στο υποβρύχιο τον βοήθησε ιδιαίτερα και στη διαχείριση του άγχους, αφού «εκεί έξω» όλες οι προκλήσεις του φαίνονταν πιο απλές και βατές. «Μαθαίνεις επίσης να χαράσσεις στρατηγική σε ακραίες συνθήκες και να αντιδράς ήρεμα σε έκτακτες καταστάσεις, γνωρίζοντας ότι όσο πιο σοβαρό είναι ένα γεγονός, τόσο πιο ψύχραιμος χρειάζεται να είσαι», προσθέτει.

Το διαστημόπλοιο και η θάλασσα

Ο Φώτης Γροντάς, που σήμερα διαθέτει δύο εταιρείες συμβουλευτικών και νομικών υπηρεσιών στη Θεσσαλονίκη και ισάριθμες στο Ηνωμένο Βασίλειο, γοητεύτηκε από τα υποβρύχια πριν καν παρουσιαστεί. «Αρχικά τα υποβρύχια μου φάνηκαν ό,τι κοντινότερο υπήρχε σε διαστημόπλοιο, ένα σκάφος που κινείται σε τρεις διαστάσεις, σε ανεξερεύνητο και επικίνδυνο περιβάλλον και δήλωσα αμέσως εθελοντής για να βρεθώ σε ένα. Επιπλέον, ήθελα τη θητεία μου να την περάσω στη θάλασσα και τη θάλασσα μπορεί να μην τη βλέπεις όταν είσαι σε κατάδυση, αλλά την αισθάνεσαι. Είναι παρούσα στην υγρασία που υπάρχει μέσα στο υποβρύχιο, όπου ακόμα και τα τοιχώματα “δακρύζουν”, τη νιώθεις όταν έχεις εντολή να στρίψεις το πηδάλιο 10 ή 15 μοίρες και το σκάφος παίρνει κλίση μέσα της όπως το αεροπλάνο στον αέρα, για να στρίψει», εξηγεί.

Ο «ρηχός» ύπνος και η άγρια ψυχραιμία

Βαθύς ύπνος στο υποβρύχιο δεν υπάρχει, λέει. Μερικές φορές η ανάγκη να είσαι σε διαρκή ψυχική και συναισθηματική επιφυλακή και η κόπωση είναι τόσο μεγάλες, «που κάνεις ακριβώς αυτό που πρέπει να κάνεις, χωρίς να σκέφτεσαι τίποτα, ούτε καν αν από κάτω σου έχεις τρία χιλιόμετρα θάλασσα μέχρι τον βυθό».«Αυτή η άγρια ψυχραιμία που αποκτάς», καταλήγει, «σε διαμορφώνει σε έναν διαφορετικό άνθρωπο και η επίδρασή της στην επιχειρηματική μου πορεία, αλλά και στο να διαχειριστώ μια πολύ σοβαρή ασθένεια που αντιμετώπισα αργότερα και ένα πολύ σοβαρό τροχαίο, ήταν για εμένα καταλυτική. Στα δύσκολα δεν παγώνεις, κάνεις αυτό που πρέπει να κάνεις».