Η Κύπρος έχει πολύ στενή συνεργασία με υπηρεσίες ασφάλειας και πληροφοριών χωρών της γειτονιάς της, αλλά και πέραν αυτής, η οποία υπήρξε αρκετά αποτελεσματική, αφού στο παρελθόν η χώρα μας σταμάτησε και έστειλε πίσω στις χώρες προέλευσής τους τουλάχιστον 18 λεγόμενους ξένους μαχητές, οι οποίοι είχαν φθάσει στο νησί με σκοπό να περάσουν στα κατεχόμενα, από εκεί να μεταβούν στην Τουρκία και στη συνέχεια στη Συρία, για να πολεμήσουν μαζί με το Ισλαμικό Κράτος.
Αυτό δήλωσε σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Ζήνων, σημειώνοντας παράλληλα πως υπάρχει πάρα πολύ στενή συνεργασία μεταξύ πολλών χωρών, περιλαμβανομένης της Κύπρου, και σε ό,τι αφορά την πρόληψη τρομοκρατικών ενεργειών σε ευρωπαϊκές και άλλες πόλεις. Πρόσθεσε πως, στο πλαίσιο αυτό, σε συγκεκριμένη χώρα στην οποία σημειώθηκε πρόσφατα τρομοκρατικό κτύπημα είχαν αποτραπεί προηγουμένως γύρω στις 50 απόπειρες τρομοκρατικών επιθέσεων, και πως κάτι ανάλογο ισχύει και για άλλες χώρες.
Αναφερόμενος στις τριμερείς συνεργασίες Κύπρου και Ελλάδας με χώρες της περιοχής, ο κ. Ζήνων επεσήμανε πως “στόχος μας, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, είναι να δημιουργηθεί ένα φόρουμ διαλόγου, διαβούλευσης και συνεργασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, το οποίο θα συνεισφέρει στην προαγωγή συνθηκών σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας”.
Σε ό,τι αφορά το θέμα του Brexit, o κ. Ζήνων είπε πως “μέχρι να ξεκινήσει η πραγματική διαπραγμάτευση θα είμαστε έτοιμοι να προωθήσουμε τις θέσεις μας”. Παράλληλα, επεσήμανε πως, μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος υπέρ του Brexit, η Κύπρος, παρά τις εκ πρώτης όψεως δυσκολίες, μελετά σοβαρά το ενδεχόμενο να εκφράσει επίσημα το ενδιαφέρον της να καταστεί έδρα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, που εδρεύει στο Λονδίνο.
“Εξετάζουμε τα διάφορα τεχνοοικονομικά στοιχεία. Υπάρχει μια δυσκολία. Οι οργανισμοί αυτοί πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμοι από την ηπειρωτική Ευρώπη", ανέφερε σημειώνοντας πως τέτοιοι οργανισμοί δέχονται πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε μέρα.
“Είναι μια τεράστια επένδυση. Θα πρέπει να αξιολογήσουμε τα θέματα, να δούμε το θέμα των υποδομών, της συνδεσιμότητας με την υπόλοιπη Ευρώπη και άλλες παραμέτρους, το τί θα μας στοιχίσει και τί θα αποκομίσουμε από αυτό", επεσήμανε.
Αναφερόμενος στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, ο κ. Ζήνων υπογράμμισε τη σημασία της πρόληψης, για να σημειώσει πως “λόγω και της γεωγραφικής μας θέσης είμαστε σε πολύ στενή συνεργασία με διάφορες υπηρεσίες ασφάλειας και πληροφοριών και της γειτονίας μας και πέραν αυτής”.
“'Ηταν αρκετά αποτελεσματική αυτή η συνεργασία, αφού σταματήσαμε και στείλαμε πίσω πέραν των 18 λεγόμενων ξένων μαχητών οι οποίοι είχαν σκοπό να περάσουν στα κατεχόμενα, στη συνέχεια να μεταβούν στην Τουρκία και να καταλήξουν στη Συρία για να πολεμήσουν με το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος. Αυτοί ήταν κάτοχοι ευρωπαϊκών διαβατηρίων και έρχονταν από δυτικές χώρες”, ανέφερε, σημειώνοντας πως τα γεγονότα αυτά έλαβαν χώρα το 2015.
Ο κ. Ζήνων είπε πως οι διαδρομές αυτές φαίνεται πως στη συνέχεια σταμάτησαν, λόγω του γεγονότος ότι αφενός η Τουρκία έγινε πιο αυστηρή και δεν είναι ανεκτική, όπως προηγουμένως, σε αυτή την δραστηριότητα, και αφετέρου αποδείχθηκε ότι η Κύπρος δεν προσφέρεται για αυτές.
Υπενθυμίζοντας πως από τις Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο γίνονται επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους, ενώ η Κύπρος παρέχει διευκολύνσεις σε άλλες χώρες στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, ο κ. Ζήνων είπε πως έχει πλέον γίνει αντιληπτός ο ρόλος που μπορεί να έχει η χώρα μας στην αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου.
Πρόσθεσε πως “επειδή έχουμε καλές σχέσεις με τις χώρες της περιοχής, μας δίνεται η δυνατότητα να είμαστε χρήσιμοι και για αυτές και για την ΕΕ, και να διατηρούμε την αξιοπιστία μας. Και υπάρχει μια σύγκλιση στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας από πολλές χώρες που μπορεί σε διάφορους άλλους τομείς να αντιμάχονται η μια την άλλη”, ανέφερε.
Σε ότι αφορά το Brexit, ο κ. Ζήνων είπε πως και πριν το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο το Υπουργείο είχε αρχίσει να κάνει σχεδιασμούς σε περίπτωση που το αποτέλεσμα ήταν υπέρ του Brexit, προσθέτοντας πως η προσπάθεια συγκεκριμενοποιήθηκε και εντατικοποιήθηκε μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Υπενθύμισε πως συστάθηκε Ομάδα Δράσης, που κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα και διαπιστώσεις, και Υπουργική Επιτροπή για να καθοδηγεί πολιτικά το θέμα των διαπραγματεύσεων, και πως στην όλη προσπάθεια έχει εμπλακεί και ο ιδιωτικός τομέας.
Ο κ. Ζήνων ανέφερε πως η διαπραγμάτευση θα έχει δυο σκέλη. “Για τα θεσμικά θέματα η διαπραγμάτευση θα γίνει συνολικά από πλευράς του Συμβουλίου της ΕΕ και υπάρχουν και θέματα διμερούς φύσεως στα οποία και με τη σύμφωνο γνώμη των Βρυξελλών θα υπάρξει μια διαβούλευση μεταξύ Κύπρου – Ηνωμένου Βασιλείου, θα καταλήξουμε σε κάποιες θέσεις και εκείνες οι θέσεις θα επισφραγιστούν κατά τη διαπραγμάτευση μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου”, επεσήμανε.
Πρόσθεσε πως “σε διμερές επίπεδο έχουμε κυρίως το θέμα των Βάσεων. Θα υπάρξει μεταξύ εμάς και των Βρετανών μια διαβούλευση και αυτό στο οποίο θα καταλήξουμε θα επισφραγιστεί κατά τη διαπραγμάτευση μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου. Η προσπάθεια της Κυβέρνησης είναι κυρίως τα δικαιώματα και των κατοίκων των Βάσεων και των εργαζομένων στις Βάσεις να παραμείνουν άθικτα”, ανέφερε.
Ο κ. Ζήνων αναφέρθηκε και στο θέμα των Κυπρίων που ζουν και εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν έχουν βρετανική υπηκοότητα, σημειώνοντας πως “η προσπάθειά μας είναι να μην επηρεαστούν αρνητικά”.
Πρόσθεσε πως “το θετικό σε αυτό είναι πως επειδή υπάρχουν πάρα πολλοί Ευρωπαίοι που εργάζονται σε ζωτικούς τομείς της βρετανικής οικονομίας, ούτε το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει συμφέρον να στερηθεί των υπηρεσιών τους, όπως πχ στο νοσοκομειακό τομέα”.
Ανέφερε πως “η δική μας προσπάθεια, και σε διαβούλευση και με άλλες χώρες που έχουν παραδοσιακούς, ιστορικούς δεσμούς με τη Βρετανία, όπως η Μάλτα και η Ιρλανδία, είναι να δούμε τί δυνατότητες έχουμε να γίνουν κάποιες ρυθμίσεις”.
Σημείωσε πως υπάρχουν διάφορα θέματα που επηρεάζουν ειδικότερα την Κύπρο, λόγω της ιδιάζουσας σχέσης που έχει με το Ηνωμένο Βασίλειο, και τα οποία εξετάζουν, σε συνεργασία και με τη Νομική Υπηρεσία, τα αρμόδια Υπουργεία. Πρόκειται για θέματα με περίπλοκες τεχνικές και νομικές πτυχές, ανέφερε.
Είπε εξάλλου πως ενισχύεται με ακόμη ακόμα ένα λειτουργό η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στις Βρυξέλλες, για να συμμετάσχει στην ειδική ομάδα εργασίας για το Brexit.
Ο κ. Ζήνων υπογράμμισε στο σημείο αυτό πως ως ένα ισότιμο μέλος της ΕΕ, η Κύπρος συμμετέχει σε όλες τις δράσεις και θεματικές της 'Ενωσης με μια σοβαρή φωνή. Παραδείγματος χάριν, σημείωσε, στο θέμα των κυρώσεων λόγω της Κριμαίας είμαστε μια φωνή μετριοπάθειας και πολλές φορές προσπαθήσαμε και πετύχαμε οι θέσεις που υιοθέτησε η ΕΕ να είναι θέσεις λογικές και ισοζυγισμένες.
Ανέφερε εξάλλου πως οι τριμερείς συνεργασίες που η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν αναπτύξει με διάφορα κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος, ο Λίβανος, η Ιορδανία και το Ισραήλ είναι ένας τρόπος ώστε να υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ αυτών των χωρών και της ΕΕ. “ 'Οπως πχ στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν διάφορες χώρες, το θέμα της διαδικασίας ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή αλλά και σε άλλα θέματα", σημείωσε
Επεσήμανε πως στόχος είναι να καλυφθεί το κενό ενός διαλόγου μεταξύ μετριοπαθών χωρών της περιοχής και της ΕΕ, μέσω δυο χωρών μελών της ΕΕ, της Κύπρου και της Ελλάδας, οι οποίες λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, λόγω της ιστορικής τους παράδοσης, λόγω της νοοτροπίας τους, είναι σε θέση να κατανοούν πιο καλά από άλλα κράτη μέλη τα προβλήματα και τη νοοτροπία των χωρών της περιοχής.
Και όλοι αυτοί οι γείτονές μας θεωρούν ότι στο πρόσωπό μας έχουν έναν προνομιακό συνομιλητή που τους καταλαβαίνει και μπορεί να μεταφέρει κάποιες ανησυχίες και μηνύματά τους στην ΕΕ και αυτό κάνουμε, ανέφερε.
Είπε επίσης πως η Κύπρος συζητά χωριστά με κάθε χώρα από αυτές διάφορες θεματικές. Για παράδειγμα, ανέφερε, ο Λίβανος παρακάλεσε την Κύπρο να τον βοηθήσει στο αναβαθμίσει τα προϊόντα που παράγει για να είναι σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ούτως ώστε να τα εξάγει με μεγαλύτερη ευκολία στην ΕΕ.
“Κάτι ανάλογο συμβαίνει με το Ισραήλ και την Ιορδανία”, επεσήμανε, σημειώνοντας πως “ορισμένα θέματα είναι κοινά και ενδιαφέρουν όλες τις χώρες όπως η ενέργεια, η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και η ασφάλεια”.
“Και αυτός ο ρόλος της Κύπρου αναγνωρίζεται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της, αλλά και πέραν του Ατλαντικού γίνεται αντιληπτό ότι η Κύπρος έχει ένα ρόλο σταθεροποιητικό στην περιοχή μέσω αυτού του πλέγματος των συνεργασιών”, υπογράμμισε.
Ανέφερε ότι στόχος, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, είναι να δημιουργηθεί ένα φόρουμ διαλόγου, διαβούλευσης και συνεργασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, το οποίο θα συνεισφέρει στην προαγωγή συνθηκών σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας “αν και υπάρχουν ακόμα προβλήματα, αφού δύσκολα θα συνεργαστούν π.χ ο Λίβανος και το Ισραήλ σε ένα κοινό φόρουμ και πρέπει να λυθούν πολιτικά προβλήματα και να ωριμάσουν οι πολιτικές συνθήκες για να γίνει αυτό”.
Ο κ. Ζήνων είπε, εξάλλου, πως υπάρχουν και άλλες χώρες της ΕΕ “που μπορεί να μην ανήκουν στις τριμερείς συνεργασίες, αλλά είναι στο ίδιο μήκος κύματος μαζί μας όπως η Μάλτα, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία”.
Σημείωσε πως και η δημιουργία της ομάδας των εφτά μεσογειακών κρατών μελών της ΕΕ, όπως και η προώθηση των τριμερών συνεργασιών, αποτελεί κυπριακή πρωτοβουλία. “'Εχουμε κοινά προβλήματα και κοινές επιδιώξεις με αυτές τις χώρες και γίνεται αυτή η διαβούλευση σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων, Υπουργών Εξωτερικών και αρχηγών Κυβερνήσεων”, ανέφερε.
Ερωτηθείς για τη στελέχωση του Υπουργείου Εξωτερικών, ο κ. Ζήνων ανέφερε πως στο Υπουργείο δεν έχουν γίνει προσλήψεις από το 2010 και οι διπλωμάτες εργάζονται περισσότερες ώρες για να αναπληρώσουν το κενό που υπάρχει. Υπογράμμισε πως είναι επιτακτική ανάγκη η πλήρωση όλων των κενών θέσεων του προσωπικού που ανέρχονται σε 24.
Σημείωσε περαιτέρω πως υπάρχουν λειτουργοί του Υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίοι είναι αποσπασμένοι εκτός Υπουργείου, ενώ υπήρξαν και πάρα πολλές πρόωρες αφυπηρετήσεις και παραιτήσεις. “'Αρα υπάρχει ένα οξύ πρόβλημα προσωπικού το οποίο το αναπληρώνουμε με παραπάνω ώρες εργασίας”, πρόσθεσε.
Σε ό,τι αφορά το άνοιγμα νέων Πρεσβειών της Δημοκρατίας ανέφερε πως το 2013, λόγω της κρίσης, είχαν κλείσει ορισμένες Πρεσβείες. “Τώρα ξαναρχίσαμε σιγά-σιγά να ανοίγουμε εκεί όπου κρίνουμε ότι υπάρχει ανάγκη. Για παράδειγμα για χρόνια η Σαουδική Αραβία δεν ήθελε να ανοίξουμε πρεσβεία. 'Οταν μας δόθηκε η ευκαιρία και συμφώνησε η Σαουδική Αραβία, την αρπάξαμε και ανοίξαμε Πρεσβεία στη Σαουδική Αραβία. Ανοίξαμε επίσης πέρσι στην Οττάβα του Καναδά και τώρα ξανανοίγουμε την πρεσβεία στην Πράγα, και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε και κάποιες διορθωτικές κινήσεις αξιοποίησης του προσωπικού”, σημείωσε.
Ερωτηθείς για τις παρατηρήσεις για το Υπουργείο Εξωτερικών που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το 2016, ο κ. Ζήνων ανέφερε πως “με κάποιες συμφωνούμε και συμμορφωνόμαστε ενώ υπάρχουν άλλες που δεν μας βρίσκουν σύμφωνους και απαντούμε με επιχειρήματα και στοιχεία γιατί δεν μπορεί να εφαρμοστεί μια σύσταση”.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το θέμα των επιδομάτων εξωτερικού είπε πως όλα τα επιδόματα μειώθηκαν οριζόντια, λόγω της κρίσης, κατά 15%. Εξάλλου σημείωσε πως τα επιδόματα του εξωτερικού δεν είχαν αναθεωρηθεί για πολλά χρόνια και έγινε μια ανακατανομή ώστε να δοθεί 1-2% του επιδόματος λειτουργών που υπηρετούν σε κάποιες χώρες, σε διπλωμάτες που υπηρετούν σε άλλες χώρες και των οποίων το επίδομα είχε μειωθεί κατά πολύ, χωρίς να αυξηθεί το συνολικό κονδύλι για το επίδομα εξωτερικού.
Για την επιμόρφωση του διπλωματικού προσωπικού, ο κ. Ζήνων ανέφερε πως οργανώνονται διάφορα θεματικά σεμινάρια είτε με τον ιδιωτικό τομέα, είτε με πανεπιστήμια, είτε και από διπλωμάτες.
Είπε ακόμη πως αυτή τη στιγμή επικεντρώνονται ιδιαίτερα στην επιμόρφωση σε θέματα που αφορούν την ενεργειακή και την οικονομική διπλωματία.
