Το συγκεκριμένο σωφρονιστικό ίδρυμα ξεκίνησε να λειτουργεί το 1892 και έφτασε μέχρι το 1971, όταν και έκλεισε αναγκαστικά από τη Χούντα. Πρόκειται για της περίφημενες φυλακές Αβέρωφ η κατασκευή των οποίων ολοκληρώθηκε χάρη στη δωρεά του εθνικούς ευεργέτη, Γεωργίου Αβέρωφ επ' αφορμής της συμπλήρωσης τριάντα χρόνων γάμου του βασιλικού ζεύγους.

Οι συγκεκριμένες φυλακές ήταν κτισμένες επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στην περιοχή των Αμπελοκήπων, στο ύψος που βρίσκεται σήμερα το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Αρχικά, προορίζονταν για να χρησιμοποιηθούν ως τόπος σωφρονισμού ανηλίκων και έτσι συνέβη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1910.

Τότε ήταν που μετατράπηκαν σε φυλακές πολιτικών και στρατιωτικών κρατουμένων. Το άλλοτε Εφηβείο Αβέρωφ σταδιακά μετατράπηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Έτσι έμελλε να μείνει γνωστό στην ιστορία.

Συγκλονίζει Βρετανός για φυλακή στο Ντουμπάι: «Βιάστηκα στο κελί μου και είδα βασανισμό μέχρι θανάτου»

Τόπος μαρτυρίου και βασανιστηρίων

Την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου στις φυλακές αυτές βρέθηκαν χιλιάδες αντιστασιακοί κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Μεγάλος αριθμός κρατουμένων ήταν γυναίκες.

Οι μαρτυρίες από τις φυλακές Αβέρωφ περιγράφουν ένα σύγχρονο κολαστήριο. Άγριοι ξυλοδαρμοί σε καθημερινή σχεδόν βάση, βιασμοί, εκφοβισμός, τιμωρίες, άθλιο φαγητό και πολύ κακές συνθήκες υγιεινής. Όταν πια ήρθε η Χούντα των Συνταγματαρχών, οι φυλακές Αβέρωφ ήταν το μέρος όπου κρατούνταν όλοι όσοι επρόκειτο να δικαστούν.

Σταδιακά όμως ο περιβάλλων χώρος άρχισε γρήγορα να αλλάζει. Οι Αμπελόκηποι δεν θύμιζαν σε τίποτα την αραιοκατοικημένη περιοχή των τελών του 19ου αιώνα, όταν δηλαδή χτιζόταν η φυλακή. Τη δεκαετία του 60, η περιοχή είχε μεταμορφωθεί σε πυκνό αστικό ιστό.

Η λειτουργία φυλακών στο κέντρο της πόλης δημιουργούσε πολλών ειδών προβλήματα. Υπάρχουν μάλιστα πληροφορίες ότι κάποιοι από τους κρατούμενους άνοιγαν διάλογο με γειτονικά σπίτια μέσα από τα κελιά τους. 

Έτσι, το 1971, η Χούντα αποφάσισε να κλείσει τις φυλακές και να γκρεμίσει το κτίριο που τις στέγαζαν. Στη θέση του ανεγέρθηκε ένα άλλο το οποίο λειτουργεί σήμερα ως το Δικαστικό Μέγαρο της Ελλάδας ή, όπως είναι γνωστό, το Θέμιδος Μέλαθρον.