Φανταστείτε σε ένα μικρό νησί που οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 8.000 να μεταφέρονται δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στήνοντας μία τεράστια πολεμική μηχανή και βάση. 

Ενα νησί όπου κατασκευάστηκε σχεδόν από την αρχή μία πόλη πρότυπο, μοναδική στον κόσμο, αλλά ήρθε ο πόλεμος να αλλάξει τα δεδομένα. Ενα νησί που βομβαρδίστηκε λυσσαλέα, με τις μάχες εκεί να αποτελούν από τις πλέον μελανές σελίδες στην ιστορία του Β Παγκοσμίου Πολέμου. 

Και σαν να μην έφταναν αυτά, σειρά είχε μετά η φιλοξενία ανθρώπων εξόριστων, πολιτικών κρατουμένων, ορφανών παιδιών, ψυχικά ασθενών, εσχάτως και προσφύγων...

Ισως κανένα νησί του Αιγαίου, δεν έχει ζήσει αυτά που έχει βιώσει η Λέρος. Μελετώντας κανείς την ιστορία της, βλέπει να ξετυλίγεται μπροστά του όλη η σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά και οι πιο σκοτεινές πτυχές που έχει περάσει η Ελλάδα.

Το ντοκιμαντέρ «Portolago - Φαντάσματα στο Αιγαίο», σε σκηνοθεσία Ιωάννας Ασμενιάδου-Φωκά, που προβάλλεται στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτή την ιστορία και με πληροφορίες μοναδικές για αυτή την κουκίδα στο Αιγαίο.

Περιγράφει πώς οι Ιταλοί κατακτητές την περίοδο του Μεσοπολέμου αποφάσισαν να χτίσουν στο Λακκί έναν αεροναύσταθμο και μια νέα πόλη ικανή να στεγάσει 30.000 κατοίκους. 

Το λιμάνι της Λέρου και ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια στη Μεσόγειο ονομάστηκε Porto Lago και ανοικοδομήθηκε σε στυλ ιταλικού ρασιοναλισμού. 

Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί πώς Ιταλοί, Γερμανοί, Αγγλοι και Ελληνες (πάνω από 100.000 άνθρωποι στο σύνολό τους) πέρασαν από τον πόλη του Portolago, αφήνοντας τα σημάδια τους. Πώς δηλαδή τα φαντάσματα του Αιγαίου άφησαν για πάντα τα ίχνη τους σε αυτή τη γωνιά της Ελλάδας.

Σενάριο-σκηνοθεσία: Ιωάννα Ασμενιάδου-Φωκά

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Αναστάσης Αγάθος

Μουσική: Νικόλας Σιδερής

Μονταζ: Θοδωρής Αρμάος

Διάρκεια 60 λεπτά

Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ από την ίδια τη δημιουργό

Για την  Ιωάννα Ασμενιάδου-Φωκά η ταινία ξεκίνησε γιατί ο σύζυγος της έχει σπίτι στο νησί και εκεί συνάντησε τους κεντρικούς χαρακτήρες της, Οπως λέει η ίδια η κ. Ασμενιάδου-Φωκά αντιμετώπισε ένα ηθικό δίλημμα: «Γνώρισα έναν άνθρωπο που για τριάντα χρόνια κρατιόταν λανθασμένα ως ασθενής ψυχιατρείου και μετά εργάστηκε εκεί για άλλα τόσα χρόνια σαν φύλακας. Αρχίσαμε τα γυρίσματα και ένιωθα ότι δεν καταλάβαινε τι γινόταν. Τελικά δεν τον βάλαμε στο φιλμ γιατί πιστεύω πως θα τον επηρέαζε αρνητικά αν έβλεπε τον εαυτό του να μιλάει μπροστά στην κάμερα», είπε χαρακτηριστικά. Η  Ιωάννα Ασμενιάδου-Φωκά άρχισε να χρηματοδοτεί μόνη της την ταινία που ξεκίνησε ως ιστορικό φιλμ. Ωστόσο με τους πρόσφυγες μετατράπηκε σε επίκαιρη ταινία και δέχτηκε χρηματοδότηση από εταιρία κινητής τηλεφωνίας.