Ένα μοναδικό κειμήλιο, το Άγιο Δισκοπότηρο, από το οποίο κοινώνησε ο Κολοκοτρώνης και οι οπλαρχηγοί του, λίγο πριν την άλωση της Τριπολιτσάς, φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας της Αρκαδίας.

Λίγες ημέρες πριν την άλωση της Τριπολιτσάς, στις 14 Σεπτεμβρίου 1821, ανήμερα του Σταυρού, ο Κολοκοτρώνης, οι οπλαρχηγοί και όλοι οι στρατιώτες μετέβησαν στην Ιερά Μονή και ασπάστηκαν το Ευαγγέλιο και κοινώνησαν.

Όταν τελείωσε η θεία λειτουργία ευλογήθηκαν τα Ελληνικά όπλα για το πάρσιμο της Τριπολιτσάς. Ξεκίνησαν την πολιορκία και στις 23 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η απελευθέρωσή της.

Η γερόντισσα Αγνή από το μοναστήρι αφηγείται την εκπληκτική ιστορία της στην ΕΡΤ 

Η Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας: προπύργιο των αγώνων των Ελλήνων

Η Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας βρίσκεται σε υψόμετρο 1274 μέτρων σε κατάφυτη πλαγιά του Μαίναλου και φαίνεται από την πόλη της Τρίπολης. Το Μοναστήρι της Επάνω Χρέπας τιμά την Κοίμηση της Θεοτόκου και έχει θέα όλον τον κάμπο της Μαντινείας έως τον Πάρνωνα και τον Ταΰγετο.

Η θέση της Μονής δεν της εξασφάλισε ποτέ ησυχία. Κρυμμένη μέσα στα έλατα αποτέλεσε ξακουστό λημέρι του Εικοσιένα για τους κλέφτες και τους αρματολούς.

Λόγω της στρατηγικής σημασίας θέση της, η μονή διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στον αγώνα του 1821 ,έγινε θέατρο πολεμικών συγκρούσεων και χώρος συσκέψεων των οπλαρχηγών! Εκεί έχουν διαδραματιστεί σοβαρά πολεμικά γεγονότα, στα οποία η μονή της Παναγίας της Επάνω Χρέπας χρησιμοποιήθηκε ως φυλάκιο προστασίας, ενώ λειτουργούσε και Κρυφό Σχολειό.

Τα δραματικά γεγονότα στην πολιορκία της Τρίπολης, η καταστροφή των επαναστατών του 1770, η εξόντωση των Αλβανών το 1779, τα συμβάντα της Επανάστασης μέχρι Ιμπραήμ σφράγισαν και τη δική της μοίρα.

Κατά την Τουρκοκρατία γνώρισε πολλές λεηλασίες και επιδρομές αλλά η Παναγία πάντα τιμωρούσε τους Τούρκους.

Στη Μονή αυτή την παραμονή της Άλωσης της Τριπολιτσάς  ο παπαγιώργης Τσιλιμίγκρας ο Περθωρίτης (Περθώρι:ιστορικό χωριό 5 χλμ. κάτω από τη Μονή προς την Τρίπολη), ο λεγόμενος Πουρνάρας λόγω του σκληροτράχηλου, ευλόγησε με την εικόνα της Παναγίας τον αγώνα.

Ο παπαγιώργης Τσιλιμίγκρας είναι εκείνος, που με  85-90 Περθωριώτες ακολούθησε πρώτος τον Παπαφλέσσα και έπεσαν όλοι ηρωικά στο Μανιάκι. Σ’ αυτό το μοναστήρι είχε ως επί το πλείστον το παρατηρητήριο του ο Γέρος του Μωριά και οι Περθωριώτες βοσκοί παρακολουθούσαν  τις κινήσεις των Τούρκων και με καπνούς ειδοποιούσαν τους αγωνιστές.

Η μονή χρίστηκε γύρω στο 1100 μ.Χ. και υπήρξε ιστορικό προπύργιο των αγώνων των Ελλήνων. Η Μονή είναι σταυροπηγιακή. Εορτάζει όχι μόνο στις 15 Αυγούστου αλλά και στις 14 Σεπτεμβρίου, ανήμερα του Σταυρού. Το καθολικό της είναι καμαροσκέπαστη βασιλική, ενώ η αγιογράφηση μαρτυρείται ακόμα παρά τα ίχνη που έχει αφήσει ο χρόνος.