Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, ενώ παράλληλα έχουμε και το τέταρτο Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας στην πόλη μας. Από την εικόνα στον ήχο, λοιπόν. Η μαγεία στο μεγαλείο της. Πάμε, να δούμε παρέα, τα δρώμενα, που τρέχουν.
Πρώτη στάση στην κεντρική αίθουσα του Ολύμπιον. Το «Δεν είμαι ο νέγρος σου» του Ράουλ Πεκ έφτασε μέχρι την τελική πεντάδα των υποψηφιοτήτων των Όσκαρ για το 2017 και εστιάζει στην ιστορία των Αφροαμερικανών. Ήρθε στη Θεσσαλονίκη για μία και μοναδική προβολή στο πλαίσιο της ενότητας Ανθρώπινα Δικαιώματα. Βασίζεται εξολοκλήρου στα λόγια του σαρωτικού συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουιν (1924-1987) και η αφήγηση πραγματοποιείται από τον ηθοποιό Σάμιουελ Λ. Τζάκσον. Γίνεται λόγος για τους τραγικούς θανάτους των ηγετών του σπουδαίου κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, Μάλκολμ Εξ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερτς και καταδεικνύεται πλήρως η εξέλιξη κι η σκληρή πραγματικότητα όσον αφορά την αντιμετώπιση των μαύρων διαχρονικά στην Αμερική. Μίσος, ρατσισμός, αήθεις επιθέσεις. Ρώτησε, άραγε, κανένας πώς έφτασαν αυτοί οι άνθρωποι εκεί; Αν το ήθελαν πραγματικά; Τι αγώνα έκαναν για να επιβιώσουν και να αφομοιωθούν;
Το «Δεν είμαι ο νέγρος σου» αποτελεί το πλέον πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ που ήρθε στο 19ο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, με 19 βραβεία συνολικά. Μεταξύ άλλων, διακρίθηκε στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, στο Σικάγο, στο Λος Άντζελες, αλλά και στο Τορόντο, τη Φιλαδέλφεια και το Σαν Φραντσίσκο. H ηθική απάθεια οδηγεί στον θάνατο της καρδιάς, οι άνθρωποι αποκτηνώνονται και ενώ από τη φύση τους είναι αγαθά όντα, βγάζουν το χειρότερό τους πρόσωπο, κάνοντας πολλές φορές επίδειξη της ισχύος τους απέναντι στους αδύναμους. Αυτή είναι η συγκλονιστική πραγματικότητα. Μπορεί κάποιος να πει πως τα θέματα που σκαλίζουμε είναι στενάχωρα και βαριά. Δεν θα διαφωνήσω. Αυτός είναι όμως ο στόχος ενός φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Να καταδείξει τα προβλήματα, να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη και να ενθαρρύνει να βρεθούν λύσεις για μία καλύτερη παγκόσμια κοινότητα. «Δεν είμαι νέγρος. Είμαι ΑΝΘΡΩΠΟΣ».
Και από την Αμερική στη Γάζα, σε ό,τι καλύτερο έχω παρακολουθήσει μέχρι σήμερα. Φιλίπ Γκναντ και Μίκι Γιαμίν δημιούργησαν μία ταινία για την πάλη του ανθρώπου κόντρα σε θεούς και δαίμονες, απέναντι στα υψηλότερα κύματα - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το «Σερφ κλαμπ στη Γάζα» μιλά για τα όνειρα και τις ελπίδες των ανθρώπων, παρότι γεννήθηκαν στη μεγαλύτερη υπαίθρια φυλακή του κόσμου. Το σερφ γίνεται τρόπος ζωής, τόσο στη θάλασσα, όσο και στη ζωή. «Πού είναι η ελπίδα; Να την ψάξουμε κι εμείς». Η παραλία παραμένει η μοναδική διέξοδος.
Κάποιος μεταβαίνει στη Χαβάη για να μεταφέρει πίσω στην πατρίδα γνώσεις για το άθλημα. Την ίδια ώρα στην Παλαιστίνη, η πίεση αντικατοπτρίζεται στη συμπεριφορά των ανθρώπων. Και μέσα στη δράση, η απαλή μουσική. Ένα κομμάτι που γεμίζει… γεμίζει, και μονάχα στο φινάλε, ακούγεται ολόκληρο. Το ντοκιμαντέρ χαρακτηρίζεται από παντελή έλλειψη σκηνών βίας και κλείνει με ένα αισιόδοξο μήνυμα: «Η Γάζα κάποτε ήταν το καλύτερο μέρος του κόσμου. Σήμερα είναι το χειρότερο. Ο καιρός όμως έχει γυρίσματα και σύντομα θα ξανά είναι όπως παλιά».
Η τρίτη μας ταινία είναι το πιο σκληρό, το πιο κυνικό θέαμα που αντικρίσαμε στην μεγάλη οθόνη μέχρι και σήμερα. «Πουθενά να κρυφτείς», του Ζαραντάστ Άχμεντ, ο οποίος βρέθηκε μάλιστα στην προβολή, στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα και προλογίζοντας την ταινία του είπε: «Ελπίζω να επιβιώσετε μετά από αυτή». Μεταφερόμαστε στο Ιράκ αμέσως μετά την αποχώρηση των Αμερικανικών στρατευμάτων το 2011. Έρημος, λειψυδρία κι όμως κάποιοι μάχονται ακόμα εθελοντικά για να σώσουν τους συνανθρώπους τους. Δεν έχουν γίνει κτήνη μέσα στη δίνη του πολέμου. Διατηρούν την ακεραιότητά τους. Έχουν ψυχή, λογική, αξίες κι ιδανικά. Συνεχείς συρράξεις μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους και διάφορων ιρακινών παραστρατιωτικών οργανώσεων. H κοινωνία, ένα καζάνι που βράζει. Η βία γεννά πάντα βία και ο κύκλος είναι φαύλος. Εμφύλιος σπαραγμός.
Ο Νόρι βρίσκεται παγιδευμένος μέσα στην παραπάνω κατάσταση. Αναζητά ασφάλεια για τον ίδιο και την οικογένειά του και έχει διάθεση να προσφέρει αφιλοκερδώς, ως νοσηλευτής, με ειδίκευση πλέον στα τραύματα πολέμου. Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί. Ο φόβος κυριεύει τις ζωές των ανθρώπων. Συνεχή αποτρόπαια εγκλήματα. Το κακό, δυστυχώς, δεν σταματά. Γίνεται πλέον ο ίδιος πρωταγωνιστής και παρακολουθούμε τον έντιμο αγώνα του για επιβίωση. Μία σκληρή πραγματικότητα. Ένας αόρατος εχθρός, που κινεί τα νήματα κaι αφαιρεί καθημερινά εκατοντάδες ζωές. Στο τέλος όμως, «η θέληση της δημιουργίας θα νικήσει τις δυνάμεις καταστροφής: αυτός είναι ο νόμος της ζωής».
Αυτά τα σπουδαία φίλες και φίλοι από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, και στην επόμενη ανταπόκρισή μας θα έχουμε περισσότερα και για το Φεστιβάλ Κιθάρας, που κέντρισε το ενδιαφέρον αρκετών ανθρώπων στην πόλη. Καλή διασκέδαση κι εμείς τα λέμε σύντομα, καθώς η δράση κορυφώνεται και νέοι και πρεσβύτεροι αγκαλιάζουν τις δράσεις πολιτισμού με χαρά.
