Σε μία προσπάθεια ποσοτικοποίησης της αναστροφής του φαινομένου του brain drain, καταγράφεται ότι περίπου μία στις τρεις επιχειρήσεις πραγματοποίησε το δωδεκάμηνο που προηγήθηκε μία έως έξι προσλήψεις Ελλήνων από το εξωτερικό, ενώ το 5% των επιχειρήσεων του δείγματος πραγματοποίησε 10 έως 50 προσλήψεις αντίστοιχα, με τον μέσο όρο να είναι μεγαλύτερος σε επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατ. ευρώ.

Oι πιο περιζήτητες ειδικότητες είναι η πληροφορική, η διοίκηση και ειδικότητες μηχανικών (εκτός πληροφορικής), με το 48% των επαναπατρισθέντων Ελλήνων να κατέχουν μία από αυτές.

Βάσει σχετικής έρευνας του ΣΕΒ, σημαντικό ποσοστό των ατόμων που μετανάστευσαν από την Ελλάδα την περίοδο της κρίσης είχε εξειδίκευση σε ψηφιακές τεχνολογίες, γεγονός που έκανε εντονότερη την έλλειψη στελεχών με τις εν λόγω δεξιότητες στην ελληνική αγορά εργασίας.

Ενα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο είναι τα στοιχεία μελέτης του NeurIPS (The Conference and Workshop on Neural Information Processing Systems), ενός από τα πιο διάσημα διεθνή συνέδρια για την AI, που δείχνουν πως από την ελίτ (top 0,5%) των ερευνητών Τεχνητής Νοημοσύνης παγκοσμίως, ο ένας στους 10 είναι Ελληνας (11%), με κύκλους της αγοράς να επισημαίνουν πως η πλειονότητά τους έχει φύγει εκτός Ελλάδος.

Η τεχνητή νοημοσύνη στην υπηρεσία της έγκαιρης διάγνωσης των προκαρκινικών βλαβών του γαστρεντερικού σωλήνα

Τάση επιστροφής.

Μιλώντας στα «ΝΕΑ», o καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Λόης Λαμπριανίδης κάνει αναφορά στα αίτια του brain drain, το κατά πόσο έχει αντιμετωπιστεί η φυγή νέων από τη χώρα και αν υπάρχουν ενδείξεις για τη λεγόμενη τάση επιστροφής.

Οπως τονίζει, «παρότι έχουν έρθει κάποιες επιχειρήσεις, οι οποίες είναι πιο εξειδικευμένες και απασχολούν εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, η φυγή φαίνεται να παραμένει». Στο πλαίσιο αυτό, έφερε ως παράδειγμα μελέτη του 2021, η οποία δείχνει ότι το 13,5% των διδακτόρων δουλεύουν σήμερα στο εξωτερικό.

«Αρα ένα ζήτημα που προκύπτει είναι ότι εξακολουθεί να υπάρχει η φυγή και ότι η φυγή αυτή έχει ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό».

Στο ερώτημα γιατί υπάρχει αυτή η φυγή, o καθηγητής και πρώην γενικός γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, σημειώνει ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, όπως ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη γραφειοκρατία, τον νεποτισμό, την αξιοκρατία κ.λπ.

«Ωστόσο, κυρίως αυτό το οποίο είναι χαρακτηριστικό είναι ότι υπάρχει περιορισμένη ζήτηση για το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, άρα οι εξειδικευμένοι επιστήμονες οδηγούνται σε πολύ υψηλά ποσοστά υποαπασχόλησης, ετεροαπασχόλησης και βρίσκουν δουλειές χωρίς προοπτικές εξέλιξης και με αμοιβές οι οποίες είναι σχετικά χαμηλές.

Αυτός είναι ο λόγος που φεύγουν και όχι αυτό που λένε κάποιοι ότι υπάρχουν πολλοί πτυχιούχοι στην Ελλάδα».

Κίνητρα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το προβληματικό είναι το αναπτυξιακό υπόδειγμα της Ελλάδας.

«Υπάρχουν κάποιες χώρες οι οποίες παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και τα ανταλλάσσουν με άλλα που είναι χαμηλότερης.

Αυτό δημιουργεί μια άνιση ανταλλαγή, δηλαδή αυτοί που παράγουν τα προϊόντα προστιθέμενης αξίας είναι οι κερδισμένοι από την παγκοσμιοποίηση. Αν θέλουμε λοιπόν και εμείς να είμαστε με τους κερδισμένους πρέπει να μεταφερθούμε σε μια ανάπτυξη που στηρίζεται στο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό» επισημαίνει.

Σε ό,τι αφορά τα κίνητρα που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της αναστροφής του brain drain, ο Λαμπριανίδης μεταφέρει κάποιους προβληματισμούς.

Ο ένας έχει να κάνει με το ότι δεν επαρκούν τα κίνητρα από μόνα τους, καθώς – όπως λέει – τον επαναπατρισμό πέτυχαν κάποιες χώρες, οι οποίες είχαν συνδυασμό σημαντικών ρυθμών ανάπτυξης και κινήτρων.

Επίσης, πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε αυτοί που έφυγαν γενικά να έχουν μια διακριτική μεταχείριση. «Οπως καταλαβαίνετε, αυτό είναι κοινωνικά άδικο για αυτούς που έμειναν (…) Αν δώσεις κίνητρα σε όλους είναι αρκετά προβληματικό».