Είναι μία κλασική, χειμερινή συμβουλή της μαμάς: «βάλε σκούφο, γιατί το σώμα σου χάνει τη μισή θερμότητα από το κεφάλι». Πόσο ακριβές είναι αυτό; Αν και ένας σκούφος είναι απαραίτητος, τα… μαθηματικά ίσως δεν είναι επακριβώς σωστά, απαντά ένας Αμερικανός ειδικός στην επείγουσα Ιατρική και την υποθερμία.

Όπως εξηγεί ο Dr. Thomas Waters, από το Κέντρο Επείγουσας Ιατρικής της Cleveland Clinic, στο Οχάιο, οι απώλειες θερμότητες στο κρύο είναι ανάλογες με το ποσοστό του δέρματος που εκτίθεται στις χαμηλές θερμοκρασίες.

Στην προκειμένη περίπτωση οι απώλειες αυτές μάλλον είναι περισσότερο της τάξης του 10%, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008.

«Το ποσοστό αυτό μοιάζει λογικό, αν σκεφτούμε ότι το κεφάλι αποτελεί το περίπου 10% του σώματος», λέει ο Dr. Waters. «Βέβαια, όταν όλο το σώμα είναι καλυμμένο και μόνο το κεφάλι εκτεθειμένο στο κρύο, οι μεγαλύτερες απώλειες θα προέρχονται από το κεφάλι. Και πάλι όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι φτάνουν στο 50% του συνόλου».

Από πού προήλθε, όμως, ο μύθος για τις τόσο μεγάλες απώλειες θερμότητας; Οι περισσότερες βιβλιογραφικές αναφορές υποδεικνύουν ως «ένοχο» ένα παλαιό Εγχειρίδιο των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Σε αυτό υπολογιζόταν ότι οι στρατιώτες χάνουν το 40% ως 50% της σωματικής θερμότητας από το ακάλυπτο κεφάλι τους.

«Με αυτή τη λογική, όμως, ένας άνθρωπος που περπατά γυμνός στο χιόνι φορώντας μόνο έναν σκούφο, χάνει όση θερμότητα θα έχανε αν περπατούσε ντυμένος αλλά χωρίς σκούφο», λέει ο Dr. Waters. «Όσο ζεστός κι αν είναι ο σκούφος, είναι απίθανο να ισχύει κάτι τέτοιο».

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Όλ’ αυτά, όμως, δεν σημαίνουν πως ο σκούφος είναι περιττός. Αντιθέτως, πρέπει να τον φοράμε όταν κάνει κρύο, σπεύδει να διευκρινίσει. Και αυτό, διότι ειδικά οι ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο υποθερμίας. Σε αυτήν ασφαλώς συμβάλλουν οι απώλειες θερμότητας από το κεφάλι.

Εξίσου ευάλωτα είναι και τα μικρά παιδιά, τα οποία έχουν μεγαλύτερο κεφάλι αναλογικά με το σώμα τους, άρα και μεγαλύτερες απώλειες θερμότητας.

Ποιος σκούφος όμως είναι προτιμότερος; O χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος Dr. Andrew Camilleri, από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του South Manchester NHS Trust, απαντά ότι ιδανικά δεν πρέπει να είναι μάλλινος.

«Προτιμότερο είναι να αποτελείται από συνθετικό υλικό, όπως το φλις», λέει. «Τα συνθετικά υλικά παρέχουν καλύτερη μόνωση και παγιδεύουν τον αέρα ανάμεσα στον σκούφο και στο κεφάλι. Ο παγιδευμένος αέρας δημιουργεί πρόσθετη στοιβάδα προστασίας, βοηθώντας το κεφάλι να παραμείνει ζεστό».

Αν κάνει πολύ κρύο, φροντίστε ο σκούφος να καλύπτει και τα αυτιά σας. «Είναι λεπτά, αλλά διαθέτουν μεγάλη επιφάνεια, με αποτέλεσμα να χάνουν εύκολα θερμότητα», καταλήγει.