Όταν φάνηκε ότι το Γ’ Ράιχ θα θαβόταν στις στάχτες του πολέμου το 1945, οι ναζί ηγέτες άρχισαν να κρύβουν μαζικά τους θησαυρούς που είχαν λεηλατήσει μαζικά από την Ευρώπη κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Ανεκτίμητης αξίας έργα τέχνης και ασημικά από σπίτια εβραίων που είχαν σταλεί στους θαλάμους αερίων, αρχαιολογικοί θησαυροί, πίνακες και γλυπτά από μουσεία αλλά και τόνους κυριολεκτικά χρυσού κείτονταν τώρα σε υπόγεια καταφύγια, ορυχεία και πυθμένες λιμνών.

Όσο η ήττα άρχισε μάλιστα να φαίνεται αναπόφευκτη, η επιχείρηση εξαφάνισης του ναζιστικού θησαυρού έπαιρνε γιγαντιαίες διαστάσεις. Με τους Συμμάχους να περικυκλώνουν το Βερολίνο, τα κεφάλια του Γ’ Ράιχ έτρεχαν να κρύψουν τους κλεμμένους θησαυρούς, λαμβάνοντας μάλιστα ειδική μέριμνα για τις ράβδους χρυσού.

Κι ενώ ένα καλό μέρος των έργων τέχνης και των άλλων θησαυρών έπεσε στα χέρια των Συμμάχων μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου, το μυστήριο παραμένει για την τύχη όσων δεν έχουν ακόμα εντοπιστεί.

Σύμφωνα μάλιστα με διάφορες εκτιμήσεις για τον όγκο των κλεμμένων, υπολογίζεται ότι κάπου 37 δισεκατομμύρια δολάρια σε λάφυρα παραμένουν ακόμα θαμμένα σε διάφορες ευρωπαϊκές γωνιές (ή εξαφανισμένα με διάφορους ακόμα τρόπους). Γι’ αυτό άλλωστε και τόσοι μα τόσοι κυνηγοί θησαυρού αναζητούν λυσσαλέα τα ναζιστικά «χρυσά» τρένα ξεψαχνίζοντας καταφύγια και εγκαταλειμμένα ορυχεία.

Η ιστορία εξάλλου με τις μυστικές υπόγειες στοές της Πολωνίας που λεγόταν ότι φιλοξενούσαν ένα φορτίο χρυσού του Γ’ Ράιχ παραείναι πρόσφατη για να έχει ξεχαστεί. Αλλά και το 2012 δεν ανακαλύφθηκαν σε διαμέρισμα του Μονάχου 1.500 κλεμμένοι ναζιστικοί πίνακες που εκτιμήθηκαν στα 1,8 δισ. δολάρια;

Ο απίστευτος όγκος των ναζιστικών λαφύρων και η ανεκτίμητη αξία τους έχει μετατρέψει το σαφάρι για την ανεύρεσή τους στο Άγιο Δισκοπότηρο των κυνηγών θησαυρού. Στο Παρίσι και μόνο, οι ναζί άδειασαν -μέχρι το 1945- 38.000 σπίτια ιδιοκτησίας εβραίων, γέμισαν 150 φορτηγά και χρειάστηκαν 1.500 εργάτες για να μεταφέρουν τα κιβώτια! Το Γ’ Ράιχ άρπαξε περισσότερο από το 20% των έργων τέχνης που υπήρχαν στην Ευρώπη…

Με τους ηγέτες του Φύρερ να σκοτώνονται βέβαια ή να πέφτουν στα χέρια των νικητών, οι μυστικές τοποθεσίες έμελλε να χαθούν για πάντα. Ξέρουμε ότι ένα ποσοστό του θησαυρού φυγαδεύτηκε εκτός Γερμανίας εκεί στα τέλη του πολέμου για να χρηματοδοτήσει τις νέες ζωές των ναζί εγκληματιών που έτρεχαν να γλιτώσουν τη σύλληψη και την καταδίκη.

Ξέρουμε ότι πολλά βρέθηκαν από τους Συμμάχους, καθώς Αμερικανοί και Σοβιετικοί διαγκωνίζονταν για το ποιος θα βάλει πρώτος στο χέρι τους θησαυρούς. Οι Αμερικανοί κέρδισαν κυριολεκτικά στο photo finish, αλλά γι’ αυτό θα μιλήσουμε αργότερα. Ξέρουμε τέλος ότι οι Ναζί άρπαξαν περισσότερα από 16.000 έργα τέχνης από μουσεία και κατοικίες, ότι ο Χίτλερ είχε τη δική του ιδιωτική συλλογή από διαμάντια και πως η Reichsbank, η Κεντρική Τράπεζα του Γ’ Ράιχ, είχε δημιουργήσει ένα τεράστιο απόθεμα χρυσού, που αποτελεί εξάλλου και το κερασάκι στην τούρτα του θέματός μας.

Και μπορεί τα έγκατα των αλατωρυχείων Μέρκερς της Θουριγγίας να αποτελούν την ξακουστότερη ιστορία θησαυρού όλων των εποχών, οι περισσότεροι στοιχηματίζουν ωστόσο και μάλιστα με καλές πιθανότητες πως δεν ήταν εκεί θαμμένος όλος ο ναζιστικός χρυσός. Κι αυτό γιατί ο όγκος του ήταν απροσμέτρητος και οι διαβαθμισμένες πληροφορίες που τον αφορούσαν είχαν γίνει στάχτη στο ισοπεδωμένο Βερολίνο (ή αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα)…

Τα αποθέματα χρυσού που έχουν βρεθεί

Η αλήθεια είναι ότι οι Σύμμαχοι βρήκαν πολλά από τα κλεμμένα και κάποια επιστράφηκαν εκεί που έπρεπε. Κάποια φυσικά, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για μόνιμες συλλογές μουσείων αλλά και κειμήλια ιδιωτών που είχαν φροντίσει μέσα στον όλεθρο του πολέμου να κρατήσουν τους τίτλους ιδιοκτησίας.

Μια πρώτη συμμαχική επιτυχία της ειδικής ομάδας «Μνημείων, Καλών Τεχνών και Αρχείων», η οποία είχε συσταθεί το 1943 από τον πρόεδρο Ρούζβελτ και τον στρατηγό Αϊζενχάουερ με σκοπό την επανάκτηση των χαμένων έργων τέχνης, ήταν η ανακάλυψη σε χαλκωρυχείο του Ζίγκεν της Βεστφαλίας 400 πινάκων και αρκετών ράβδων χρυσού.

Αμέσως μετά ήρθαν τα αλατωρυχεία Καιζερόλα στο Μέρκερς της Θουριγγίας, όπου πλάι στα έργα τέχνης και τα τεχνουργήματα από τα 15 κρατικά μουσεία του Βερολίνου, κείτονταν 550 υφασμάτινοι σάκοι με ένα εκατομμύριο χρυσά μάρκα ο καθένας, 400 μικρότερες τσάντες με ράβδους χρυσού, αλλά και κουτιά με βέρες και χρυσά σφραγίσματα από τα κολαστήρια του Άουσβιτς και του Μπούχενβαλντ.

Την ομάδα «Μνημείων, Καλών Τεχνών και Αρχείων» την ενδιέφεραν βέβαια αποκλειστικά τα έργα τέχνης, καθώς τη στελέχωναν διευθυντές μουσείων, επιμελητές, ιστορικοί τέχνης και συντηρητές. Η μεγαλύτερή της επιτυχία θα ήταν στο ορυχείο του Αλτ Άουσι, στα βουνά του Σάλτσμπουργκ, που οι Γερμανοί δεν προλάβουν να ανατινάξουν κι έτσι έπεσε στα χέρια των νικητών. Εκεί βρέθηκαν άλλοι 6.700 πίνακες, αλλά και χρυσός και ασήμι.

Κι ενώ η ομάδα για τη διάσωση των έργων τέχνης κατάφερε να επανακτήσει επτά εκατομμύρια πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, βιβλία, κειμήλια, κοσμήματα και βιτρό από μουσεία, εκκλησίες και σπίτια, το θέμα με τον χρυσό παρέμενε. Ποιος τον έπαιρνε και τον έβαζε στο εθνικό απόθεμά του; Και γιατί οι ράβδοι χρυσού δεν καταλογραφούνταν όπως τα έργα τέχνης;

Κάποιοι άρχισαν να μιλούν από τότε για μεγάλο πλιάτσικο, αν και το πρόβλημα ήταν σαφώς πιο ακανθώδες και δαιδαλώδες από αυτό. Οι ναζί λαφυραγωγοί, βλέποντας πως έχαναν τον πόλεμο, είχαν πάψει να καταλογογραφούν τους θησαυρούς τους εδώ και καιρό. Μόνο στο Μόναχο ανακαλύφθηκαν στα επόμενα χρόνια πάνω από 175 αποθήκες με λάφυρα των ναζί, μεταξύ των οποίων και το πράγμα που φαινόταν να αγαπούν περισσότερο οι άνθρωποι που αιματοκύλησαν την οικουμένη: το χρυσάφι. Από το ορυχείο του Γκράσλεμπεν φορτώθηκαν 120 φορτηγά και 24 βαγόνια με βιβλία και έγγραφα. Τα βαγόνια με τον χρυσό, το ασήμι και τα μάρκα έφυγαν όμως χωρίς χαρτιά.

Την ίδια στιγμή, ένα πρόβλημα που ταλάνιζε τους Συμμάχους καθ’ όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων ανάσυρσης του ναζιστικού θησαυρού ήταν οι κλοπές από τους ίδιους τους στρατιώτες τους. Κι αν οι Δυτικοί παρέμειναν σχετικά συμμαζεμένοι με το πλιάτσικο, οι Σοβιετικοί, που τόσο είχαν πληγεί από τις θηριωδίες των ναζί στην ΕΣΣΔ, ένιωθαν πως είχαν δικαιωματικά την ελευθερία να κάνουν ό,τι ήθελαν στη Γερμανία. Κι έτσι όλοι πήραν ό,τι τους γυάλισε και η συζήτηση περιστρεφόταν τώρα στο ποιος πήρε τα περισσότερα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα συμμαχικής κλοπής ήταν η περιβόητη αρπαγή του «Θησαυρού του Πριάμου»: από τα υπόγεια ναζιστικού αντιαεροπορικού πύργου στον Ζωολογικό Κήπο του Βερολίνου, τα κιβώτια που περιείχαν τα ευρήματα του Σλίμαν από την Τροία βρέθηκαν εν μια νυκτί στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, όπου και κρατήθηκαν κρυμμένα στα υπόγεια επί δεκαετίες!

Η χαρακτηριστική περίπτωση του χρυσού του Μέρκερς

Το ημερολόγιο έγραφε 8 Απριλίου 1945 όταν ο στρατηγός Τζορτζ Πάτον έλαβε το απόρρητο μήνυμα ότι ένας τεράστιος θησαυρός κειτόταν στα έγκατααλατωρυχείου κάπου 200 μίλια νοτιοδυτικά του Βερολίνου. Ο Πάτον πήρε αμέσως την 3η Στρατιά του και σύντομα βρισκόταν στην είσοδο των ορυχείων. Όταν ανατίναξαν την πόρτα, δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα μάτια τους.

Εκεί κάτω υπήρχαν τα σοκαριστικά απομεινάρια των έξι ετών της ναζιστικής λαίλαπας στην Ευρώπη. Χιλιάδες μπάρες χρυσού δηλαδή, κιβώτια με χρυσές ράβδους, «τούβλα» και μασούρια ξένων νομισμάτων και αναρίθμητα έργα τέχνης. Τίποτα που δεν είχε ξαναβρεθεί φυσικά, αν και εδώ ήταν η έκταση που σόκαρε τους Αμερικανούς. Ήταν όμως και κάτι άλλο.

Η πλειονότητα του αποθέματος χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας της ναζιστικής Γερμανίας! Χρυσός που είχε προέλθει φυσικά από τις κεντρικές τράπεζες και τις ιδιωτικές θυρίδες των ευρωπαϊκών χωρών που είχαν πέσει στα αδηφάγα δόντια του Φύρερ και της δολοφονικής του παρέας.

Οι διαστάσεις του κομποδέματος που ανασύρθηκε από τα τούνελ του Μέρκερς δεν είναι εύκολο να γίνουν αντιληπτές σε μας σήμερα. Ανάμεσα στα αστραφτερά κοσμήματα, τις λαμπυρίζουσες ράβδους χρυσού και τα ανεκτίμητης αξίας έργα τέχνης (μόνο τα καλύτερα φυλάσσονταν εδώ), περιλαμβάνονταν χιλιάδες βέρες και χρυσά δόντια από τα εκατομμύρια των τροφίμων στις φάμπρικες του θανάτου.

Σύμφωνα με αναφορές, μιας και οι επίσημες καταγραφές δεν είναι -υπόπτως- καθόλου διαθέσιμες, από τα αλατωρυχεία της Θουριγγίας φυγαδεύτηκαν περισσότεροι από 100 τόνοι χρυσών ράβδων, κοσμημάτων και άλλων χρυσών αντικειμένων. Αλλά και σακιά ολόκληρα γεμάτα με ευρωπαϊκά χαρτονομίσματα, αξίας εκατομμυρίων. Μόνο τα αμερικανικά δολάρια, μιας χώρας δηλαδή που δεν κατέκτησαν οι ναζί για να λεηλατήσουν ανενόχλητοι, ήταν αξίας 2 εκατ. δολαρίων (το 1945!).

Παρά τον ανυπολόγιστο όγκο του χρυσού, ένα ερώτημα άρχισε να αναδύεται αβίαστα: ήταν αυτό όλο το απόθεμα χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας (κάπου 520 εκατ. δολάρια σε τιμές 1945!); Μιας Γερμανίας που λεηλατούσε τον χρυσό από τα υπόγεια των ευρωπαϊκών τραπεζών και αποστερούσε από κατακτημένους πολίτες τα τιμαλφή τους εδώ και έξι χρόνια; Μιας Γερμανίας που σάρωσε την Ευρώπη και δεν άφησε πολύτιμο λίθο και χρυσό δόντι;

Η Reichsbank είχε φροντίσει να λιώσει τα χρυσά αντικείμενα και να τα μετατρέψει σε ράβδους με χαραγμένο πάνω τους το λογότυπό της. Ένα καλό μέρος αυτού του χρυσού είχε κατευθυνθεί βέβαια στη χρηματοδότηση του κοστοβόρου πολέμου, απέμενε όμως ένα εξίσου μεγάλο υπόλοιπο που ήταν άθικτο στα χέρια των ναζί και θαμμένο τώρα σε υπόγειες στοές σαν το Μέρκερς.

Οι Σύμμαχοι είπαν ότι βρήκαν την επιστολή του προέδρου της Reichsbank που διέταξε τον Φεβρουάριο του 1945 να μεταφερθεί «η πλειονότητα των χρυσών αποθεμάτων» στα αλατωρυχεία του Μέρκερς. Το θέμα για τον Πάτον και τους Αμερικανούς ήταν όμως άλλο: η Θουριγγία περιλαμβανόταν στη ζώνη που έλεγχαν οι Σοβιετικοί και δεν έπρεπε να μάθει με τίποτα ο Στάλιν για τον ναζιστικό θησαυρό του Μέρκερς! Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ κινήθηκαν αστραπιαία να αρπάξουν τον μποναμά πριν το μυριστούν οι Σοβιετικοί.

Κανείς δεν ξέρει τι ποσοστό αυτού του χρυσού μοιράστηκε μεταξύ Αμερικής, Βρετανίας και Γαλλίας όταν συστήθηκε η Τριμερής Επιτροπή Χρυσού τον Σεπτέμβριο του 1946, για να διαμοιράσει υποτίθεται στις πληγείσες χώρες τα αποθέματα που τους είχαν κλέψει οι ναζί. Την Επιτροπή -που έδρευε στη Βιέννη- απάρτιζαν εξάλλου αποκλειστικά Αμερικανοί, Άγγλοι και Γάλλοι, οι οποίοι κατέληξαν μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής (που έπαιξε όσο να πεις τον ρόλο του) πως δεν μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις αξιώσεις κάθε έθνους σε χρυσό, μιας και τα αποθέματα που είχαν βρει δεν επαρκούσαν για να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι.

Οι χώρες που κατάφεραν να παράσχουν ικανές αποδείξεις για τον χρυσό που είχαν χάσει πήραν πίσω λιγότερο από το 65% των αξιώσεών τους. Η Επιτροπή σταμάτησε μάλιστα τις διαδικασίες και διαλύθηκε μόλις τον Σεπτέμβριο του 1998, όταν και ένιωσε ότι είχε τακτοποιήσει όλες τις εκκρεμότητες. Αυτό θέλει βέβαια μια μικρή επεξήγηση.

Τον Δεκέμβριο του 1997 συγκλήθηκε στο Λονδίνο μια διεθνής διάσκεψη για τον χρυσό των ναζί, όταν οι χώρες που διεκδικούσαν ακόμα μερτικό από τους εναπομείναντες 5,5 τόνους χρυσού (συνολικής αξίας 60 εκατ. δολαρίων) παραιτήθηκαν από κάθε διεκδίκηση. Η Τριμερής Επιτροπή Χρυσού (TGC) χάρισε τον χρυσό σε μια μη κυβερνητική που βοηθά τα θύματα του Ολοκαυτώματος και μέσα στο 1998 σχεδόν όλα τα έθνη (15 χώρες) που είχαν ακόμα αξιώσεις παραιτήθηκαν τελικά από τον αγώνα. Κι έτσι στις αρχές Σεπτεμβρίου 1998, σε μια σεμνή τελετή στο Παρίσι, η Τριμερής ανακοίνωσε πως ο σκοπός της είχε επιτευχθεί και αυτοδιαλύθηκε.

Τελικά;

Το θέμα του ναζιστικού χρυσού είναι ιδιαίτερα περίπλοκο. Ποιος τον έβαλε στο χέρι; Τι μοιράστηκε με τους άλλους και τι κράτησε για τον εαυτό του; Ποιος ο ρόλος της Ελβετίας; Ζητήματα που παραμένουν εξάλλου ανοιχτά ακόμα και σήμερα, περισσότερα από 70 χρόνια μετά.

Κατά πρώτον, είναι σίγουρο ότι στα αλατωρυχεία της Θουριγγίας δεν είχε αποθηκευτεί όλος ο χρυσός της Reichsbank. Κι αυτό γιατί τον Απρίλιο του 1945, όταν οι Σύμμαχοι βρίσκονταν πια στα περίχωρα του Βερολίνου, οι ναζί αξιωματούχοι μετέφεραν τις τελευταίες ράβδους χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας σε χωριό της βόρειας Βαυαρίας. Εκεί, πάνω στα κορφοβούνια, οι ναζί μετέφεραν τουλάχιστον 9 τόνους χρυσού, αλλά και σάκους με ξένο νόμισμα και χρυσές λίρες. Τις 730 μπάρες χρυσού τις έκρυψαν μάλιστα στη Λίμνη Walchensee.

Μετά τον πόλεμο, αμερικανικό κλιμάκιο ανέσυρε ένα ποσοστό του συγκεκριμένου χρυσού, αξίας 11 εκατ. δολαρίων, αν και από τα προχειρογραμμένα ναζιστικά κιτάπια φαινόταν πως υπήρχαν κάπου 3 εκατ. δολάρια σε χρυσό κρυμμένα ακόμα κάπου στα πέριξ (ή ακόμα και μέσα) στη λίμνη. Κι αν ένα ποσοστό φυγαδεύτηκε από τους ναζί αξιωματούχους που εγκατέλειπαν μαζικά το καράβι που βούλιαζε, το ερώτημα παραμένει για το πού βρίσκεται ο υπόλοιπος χρυσός; Η εξαφάνιση μάλιστα του συγκεκριμένου φορτίου είχε φτάσει ως τις σελίδες των Ρεκόρ Γκίνες, που το χαρακτήρισε ως «τη μεγαλύτερη ληστεία στην ιστορία του κόσμου»!

Εννοείται πως στην υπόθεση του ναζιστικού χρυσού ήταν μπλεγμένη από την αρχή η ουδέτερη στον Β’ Παγκόσμιο Ελβετία, η οποία ήταν εξάλλου η μοναδική χώρα που δεχόταν -φανερά- να αγοράσει το πολύτιμο μέταλλο που αφαιρούσαν οι ναζί από τις χώρες που εισέβαλαν και τους πολίτες τους. Η δουλειά ήταν σίγουρη και η μέθοδος απλή.

Η Ελβετία παρέμεινε στο απυρόβλητο των ερευνών μέχρι και το γκρέμισμα του Τείχους του Βερολίνου, οι σεισμικές δονήσεις του οποίου έφτασαν μέχρι και τα υπόγεια των ελβετικών τραπεζών. Ήταν στην ίδια σύνοδο του Λονδίνου που αναδείχτηκαν οι διεθνείς διαστάσεις του «βρόμικου χρυσού» των ναζί, αλλά και η περιβόητη άρνηση του ελβετικού τραπεζικού συστήματος να αποκαλύψει λεπτομέρειες και να παρέχει πρόσβαση στους διεθνείς ελεγκτικούς μηχανισμούς.

Μέχρι το 1998 βέβαια οι Αμερικανοί είχαν αποφασίσει να αποχαρακτηρίσουν τα διαβαθμισμένα έγγραφά τους για τον ναζιστικό χρυσό, τα οποία παρείχαν εξαιρετικής ακρίβειας πληροφορίες για το θέμα μας. Ο πλανήτης έμαθε λοιπόν από τα ντοκουμέντα αυτά της τελευταίας περιόδου του Γ’ Ράιχ (που είχαν διαρρεύσει στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Σουηδία και τα συγκέντρωσαν οι Αμερικανοί μέσω των κατασκόπων τους) πως η τεράστια περιουσία που βρίσκεται στα χέρια της ελβετικής τραπεζικής ολιγαρχίας έχει τις ρίζες της σε αυτό το άνομο πάρε-δώσε με τον Χίτλερ.

Οι ελβετοί τραπεζίτες ξέπλεναν τον κλεμμένο χρυσό από τους εβραίους που στοιβάζονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αλλά και από τα κρατικά αποθέματα των κατακτημένων χωρών και τον έθαβαν κάνοντας κατάχρηση του τραπεζικού απορρήτου και των ειδικών λογαριασμών. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ελβετίας αρνήθηκε φυσικά να επιστρέψει τον κλεμμένο χρυσό στην Τριμερή Επιτροπή και σε αυτούς που πραγματικά ανήκει, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση.

Η Ελβετία ήταν άλλωστε κυκλωμένη από χώρες που βρίσκονταν υπό την κατοχή του Χίτλερ και του Μουσολίνι και ο Φύρερ θα μπορούσε να την καταλάβει ανά πάσα στιγμή. Δεν το έκανε όμως. Γιατί κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με επίθεση στους ίδιους του τους τραπεζίτες! Καμιά χώρα, καμιά άλλη κεντρική τράπεζα του κόσμου, δεν αποδεχόταν τον κλεμμένο ναζιστικό χρυσό και οι μόνες που δέχτηκαν να παίξουν αυτό τον βρόμικο, αλλά εξαιρετικά επικερδή, ρόλο ήταν οι ελβετικές τράπεζες. Ως εκ τούτου, η πολεμική απειλή για την Ελβετία ήταν πρακτικά ανύπαρκτη. Έπαιξαν λοιπόν εν γνώσει τους το παιχνίδι του Χίτλερ αποκομίζοντας αμύθητα κέρδη.

Ο κλεμμένος χρυσός των ναζί αντιστοιχεί σε πάνω από 70 δισ. δολάρια. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμη δισεκατομμύρια κρυμμένα σε διάφορους μυστικούς λογαριασμούς, που θα παραμείνουν μυστικοί γιατί έτσι το θέλει η Ελβετία. Οι τίτλοι τέλους της σκανδαλώδους ελβετικής πρόκλησης να μην επιτρέψει καμία έρευνα στα αποθεματικά των τραπεζών της έπεσαν όταν ο οργανισμός που διεκδικούσε τμήμα του χρυσού των εβραίων πολιτών πήρε την αποστομωτική απάντηση από τους τραπεζίτες της Ελβετίας: φέρτε μας τα πιστοποιητικά θανάτου από τα κρεματόρια του Άουσβιτς και βλέπουμε!

Ήταν όμως μόνο οι ελβετοί τραπεζίτες αυτοί που καρπώθηκαν τον ναζιστικό χρυσό; Από μια χώρα σαν τη Γερμανία του Γ’ Ράιχ δηλαδή που ξέρουμε ότι ξαπόστελνε μεγάλα φορτία χρυσού σε αποθετήρια του εξωτερικού για να διατηρεί την πολυπόθητη ρευστότητά της την ώρα που τα έβαζε με τον κόσμο όλο;

Κι ενώ η ιστορία είναι γνωστή και καλά πιστοποιημένη, οι τράπεζες που συνεργάστηκαν με τους ναζί δεν αναφέρονται πια πουθενά, λες και χάθηκαν μαγικά όλα τα ντοκουμέντα που τις αφορούσαν. Το θέμα εξάλλου για το πού εξαφανίστηκε ένα καλό τμήμα του ναζιστικού χρυσού το 1945 και σε ποιες ευρωπαϊκές τράπεζες κατευθύνθηκε έχει αποτελέσει τμήμα βιβλίων, δικαστικών διαμαχών και θεωριών συνωμοσίας ήδη από τα τέλη του πολέμου.

Αυτό που ξέρουμε πέραν αμφιβολίας είναι ότι η ναζιστική Γερμανία γέμισε τα κεντρικά της αποθετήρια με τον χρυσό της Αυστρίας και της Τσεχοσλοβακίας κατά τουλάχιστον 71 εκατ. δολάρια, μασκάροντας την παράνομη απόκτηση μέσω της Reichsbank, η οποία υποεκτίμησε τον όγκο του χρυσού της κατά 40 εκατ. δολάρια το 1939. Και μαντέψτε, οι εκτιμήσεις της Κεντρικής Τράπεζας του Γ’ Ράιχ ταυτίστηκαν με τους υπολογισμούς της Τράπεζας της Αγγλίας εκείνης της χρονιάς για τον χρυσό που έχουν στα χέρια τους οι ναζί.

Ο Χίτλερ αποστράγγισε κατόπιν τα αποθετήρια χρυσού τόσο του Βελγίου όσο και της Ολλανδίας, στέλνοντας τον κλεμμένο χρυσό από την Ευρώπη στο ποσό των 550 εκατ. δολαρίων (σε τιμές εποχής, πάντα). Αν πρέπει να το πούμε, χρυσός 440 εκατ. δολαρίων κατευθύνθηκε στις ελβετικές τράπεζες μέχρι το 1945. Τα 316 εκατ. δολάρια των οποίων ήταν φυσικά κλεμμένος χρυσός.

Μπορεί οι κυνηγοί θησαυρών να ορκίζονται ότι υπάρχουν ακόμη ναζιστικά καταφύγια και κρυψώνες γεμάτες χρυσό, είναι ωστόσο εξίσου πιθανό ο κλεμμένος χρυσός του Γ’ Ράιχ να βρίσκεται στα υπόγεια τραπεζών ανά τον κόσμο και να μην έχει απομείνει θαμμένη ουγγιά ούτε για δείγμα. Παρά ταύτα, πολλοί κυνηγάνε ακόμα μια μακρά σειρά από φημολογούμενους ναζιστικούς θησαυρούς.

Κατ’ αρχάς, είναι ο θησαυρός των 93 εκατ. δολαρίων που έθαψαν τα SS στους λόφους που περιβάλλουν το κάστρο Wewelsburg της βορειοανατολικής Γερμανίας. Το κάστρο το είχε αγοράσει ο ίδιος ο Χίμλερ και λέγεται ότι είχε κρύψει εκεί περισσότερα από 9.200 ασημένια δαχτυλίδια που χάριζε παλιότερα στους αξιωματούχους του.

Υπάρχει μετά μια κοιλάδα στο κέντρο της Γερμανίας, που λένε ότι τα έχει όλα. Γιατί εκεί ήταν ένα από τα μυστικά καταφύγια του Χίτλερ (στην πόλη Ohrdruf), στο οποίο φημολογούνταν ότι είχε μεταφέρει το ξακουστό Δωμάτιο από Κεχριμπάρι του ρώσου τσάρου, αναρίθμητα έργα τέχνης, αλλά και μερικούς τόνους από τον χρυσό της Reichsbank.

Άλλα 100 εκατ. δολάρια σε χρυσό λέγεται πως κρύβονται στη λίμνη Walchen και μάλιστα στον βυθό της. Η μεγάλη λίμνη των Άλπεων που βρίσκεται έξω από το Μόναχο είδε στις ακτές της μεγάλες ναζιστικές επιχειρήσεις τον Απρίλιο του 1945, έναν μήνα πριν γονατίσει δηλαδή το Γ’ Ράιχ. Έγγραφο του Χίμλερ (που αποχαρακτηρίστηκε πρόσφατα) εξουσιοδοτούσε μια αποστολή τριών φορτηγών να μεταβούν από το Βερολίνο στη Βαυαρία μέσα στο κατασκόταδο.

Σε άλλη μια λίμνη των Άλπεων, τη Luener, εικάζεται ότι υπάρχει χρυσός 84 εκατ. δολαρίων αλλά και μια τεράστια συλλογή γραμματοσήμων, ανεκτίμητης αξίας. Εκεί λέγεται ότι θάφτηκε ο θησαυρός των θυμάτων του Νταχάου και υπάρχουν αναφορές από στρατιώτες των Συμμάχων πως οι ναζί αξιωματούχοι ορκίζονταν για την αλήθεια του πράγματος. Το σημείο ήταν ιδανικό, καθώς είναι κοντά στα ελβετικά σύνορα.

Αλλά και στη λίμνη Chiemsee της Βαυαρίας έχουν βουτήξει τόσοι και τόσοι δύτες αναζητώντας τον θησαυρό, ιδιαίτερα από το 2001 και μετά, όταν ξεθάφτηκε ένα ναζιστικό σκεύος διακοσμημένο με κέλτικες φιγούρες και αποτελούμενο από 9 κιλά καθαρού χρυσού, αξίας 560.000 δολαρίων.

Λίγες λίμνες συγκεντρώνουν πάντως τόση φημολογία όσο η Toplitz της Αυστρίας, δίπλα στα σύνορα με τη Γερμανία. Γιατί εκεί θρυλείται πως έχει θαφτεί ένα καλό ποσοστό από τα αποθετήρια χρυσού της Reichsbank αξίας 5,6 δισ. δολαρίων! Λένε πως τα SS έθαψαν στον πυθμένα της λίμνης τον χρυσό αλλά και πλαστά νομίσματα άλλων χωρών. Το 1959 πάντως βρέθηκαν πράγματι πλαστές βρετανικές στερλίνες σε ναζιστικά κιβώτια (αξίας 134 εκατ. δολαρίων) στη συγκεκριμένη λίμνη, αν και για τον φημισμένο χρυσό ούτε λόγος.

Τελευταίος μεγάλος σταθμός για τον κρυμμένο χρυσό των ναζί είναι άλλη μια λίμνη, αυτή τη φορά η Stolpsee, λίγο έξω από το Βερολίνο. Εκεί πιστεύεται πως υπάρχουν 18 κιβώτια χρυσού και πλατίνας, όταν ο Χέρμαν Γκέρινγκ διέταξε να τα θάψουν στον πυθμένα, «σε βάθος τουλάχιστον 15 μέτρων», όπως θέλει το σχετικό ντοκουμέντο. Η Στάζι προσπάθησε πάντως να βρει τον χρυσό το 1986, αν και απέτυχε οικτρά…