Το χρονοδιάγραμμα, με βάση το οποίο θα πορευτεί για την υλοποίηση του τριετούς πλάνου, έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Η πρώτη κίνηση του υπουργείου, που αναμένεται να γίνει τον ερχόμενο Ιούνιο, είναι η υιοθέτηση νόμου για την ενοποίηση και εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας που αφορά στο γυμνάσιο, για την εκπαίδευση των ενηλίκων, αλλά και για την αυτό-αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολείων και αξιολόγηση στελεχών της εκπαίδευσης, τα νέα κριτήρια επιλογής προσωπικού και υπεύθυνων δομών και νέα ορθολογική κατανομή τους ανά Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Μάλιστα, η έναρξη της αυτο-αξιολόγησης της εκπαιδευτικής μονάδας τοποθετείται χρονικά από το σχολικό έτος 2017-2018, ενώ η ολοκλήρωση της επιλογής όλων των διευθυντών και των στελεχών εκπαίδευσης, με το νέο σύστημα, θα έχει γίνει μέχρι τον Αύγουστο του 2018.

Τον Αύγουστο του 2017, αναμένεται ο νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ μέχρι τις 31 του ίδιου μήνα, το υπουργείο έχει θέσει χρονικό όριο για την ολοκλήρωση των απαραίτητων ενεργειών για την τοποθέτηση μόνιμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.

Για τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, εκτός του νόμου για τη βελτίωση του ελέγχου της εφαρμογής του σχολικού προγραμματισμού (μέσω αυτο-αξιολόγησης) και τις νέες αρμοδιότητες του Συλλόγου Διδασκόντων για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής αυτονομίας των σχολικών μονάδων, προγραμματίζεται να τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή η νέα δομή γυμνασίου-λυκείου και ο νέος τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Τον Οκτώβριο 2017, αναμένεται η δημοσίευση της νέας Έκθεσης του ΟΟΣΑ για την Εκπαίδευση. Εξάλλου, στο πλαίσιο του εξορθολογισμού της διαχείρισης του εκπαιδευτικού προσωπικού, στα τέλη του Νοεμβρίου, αναμένεται να υλοποιηθεί η ενοποίηση συναφών τομέων και τον Δεκέμβριο να είναι σε πλήρη λειτουργία το βελτιωμένο σύστημα πληροφορικής, ώστε να παρέχει πιο αξιόπιστα δεδομένα για τον μαθητικό πληθυσμό και το διδακτικό προσωπικό.

Η ανακοίνωση του υπουργείο Παιδείας

Προσχολική αγωγή

Στην Ελλάδα, η προσχολική εκπαίδευση έχει αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Από το σχολικό έτος 2016-2017, όλα τα νηπιαγωγεία στην Ελλάδα λειτουργούν με βάση το πρότυπο ενός ενιαίου, ολοήμερου προγράμματος. Για πρώτη φορά, 13.373 μονάδες προσχολικής αγωγής έχουν ήδη ένα θεσμικά καθορισμένο διδακτικό πρόγραμμα, όπως όλα τα άλλα σχολεία, και οι εγγραφές των νηπίων θα γίνονται στο εξής τον Μάιο, έτσι ώστε το Υπουργείο να προγραμματίζει έγκαιρα τις ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό.

Το ενιαίο ολοήμερο πρόγραμμα για την προσχολική αγωγή θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες μάθησης σε όλα τα νηπιαγωγεία, περιορίζοντας τις διαφορές τους και συνεπώς μειώνοντας τις ανισότητες ανάμεσα στις σχολικές μονάδες που λειτουργούν με δύο διαφορετικές τάξεις και δύο διαφορετικά προγράμματα.

Ο περαιτέρω προγραμματισμός περιλαμβάνει:

Βελτίωση της προσχολικής εκπαίδευσης μέσω της συνεχιζόμενης κατάρτισης και, με βάση την κατάλληλη συγκριτική αξιολόγηση των αναγκών σε πόρους, το διορισμό εκπαιδευτικών στα νηπιαγωγεία.

Εκτίμηση της ενδεχόμενης ανάγκης επέκτασης της προσχολικής αγωγής με την προσθήκη ενός ακόμη έτους φοίτησης.

Εκτίμηση των ωφελειών της σταδιακής μείωσης του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα στα 20 προνήπια/βρέφη ανά εκπαιδευτικό, με βάση τις διεθνείς πρακτικές.

Μεταρρύθμιση των αναλυτικών προγραμμάτων με έμφαση στη διαφοροποιημένη παιδαγωγική (εκπαίδευση προσφύγων, μετανάστες, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες).

Αποτίμηση του ενιαίου ολοήμερου προγράμματος στη προσχολική αγωγή και διορθωτικές παρεμβάσεις για την απαλοιφή δυσλειτουργιών που πιθανώς παρατηρηθούν.

Δημοτικό σχολείο

Στο δημοτικό σχολείο έχουν ήδη γίνει μεταρρυθμίσεις, η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η συστηματική εισαγωγή του προτύπου ενός ενιαίου, ολοήμερου σχολείου. Το νέο ενιαίο, ολοήμερο δημοτικό σχολείο διατηρεί τα θετικά χαρακτηριστικά του Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος (ΕΑΕΠ) και επεκτείνεται πλέον σε όλα τα σχολεία με τέσσερις ή περισσότερες τάξεις (3555 σχολεία), συγκριτικά με τα 1.337 σχολεία στα οποία εφαρμοζόταν πριν.

Τα επόμενα βήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι τα ακόλουθα:

Σχεδιασμός του θεσμικού πλαισίου για την επέκταση του ενιαίου, ολοήμερου προγράμματος σε άλλα περίπου 700 σχολεία, μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια (θα σχεδιαστεί το εκπαιδευτικό έτος 2016-2017 και θα εφαρμοστεί το 2017-2018).

Βελτίωση του προγράμματος που θα υλοποιείται κατά τις απογευματινές ώρες, με τον διορισμό ενός επόπτη σε κάθε σχολική μονάδα.

Αλλαγή της μεθόδου αξιολόγησης των μαθητών με βάση μια περιγραφική ποιοτική – μέθοδο, που θα ανατροφοδοτείται από τον μαθητή και θα ενισχύει τη συνεργατικότητα,

Εφαρμογή της ευέλικτης ζώνης σε όλα τα δημοτικά σχολεία, με την εισαγωγή διεπιστημονικών εργασιών σε όλα τα μαθήματα.
Αξιολόγηση του πεδίου εφαρμογής ενός προγράμματος σχολικών συγχωνεύσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η σταδιακή μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη.

Η περαιτέρω εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αποτελεί προτεραιότητα και διαρκή ανάγκη, η οποία θα πρέπει να ενταχθεί στο «εθνικό σύστημα διαρκούς επιμόρφωσης». Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα ολοκληρώσει την προετοιμασία των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ.

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν μετατραπεί σε «εξεταστικά κέντρα», υποβαθμίζοντας σταδιακά την παιδαγωγική και εκπαιδευτική τους δυναμική. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχει υποκατασταθεί από τη σκιώδη εκπαίδευση (φροντιστήρια), γεγονός που υπονομεύει την καθεαυτό εκπαιδευτική διαδικασία. Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης ήταν μάλλον καταστροφικές για τις μεγαλύτερες τάξεις του Λυκείου. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι όμως μόνο εκπαιδευτικό, αλλά και βαθύτατα κοινωνικό.

Η αναδιοργάνωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στοχεύει στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού της ρόλου, της αυτονομίας της και της ανεξαρτησίας κάθε βαθμίδας, έτσι ώστε να προσφέρει τα μέγιστα εκπαιδευτικά οφέλη στους μαθητές. Η μεταρρύθμιση του Γυμνασίου θέτει τις βάσεις για μια πιο διεισδυτική και πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση των μαθητών, απαλλαγμένη από τον αυστηρό εξετασιοκρατικό χαρακτήρα. Η δημιουργία μια αυτόνομης βαθμίδας ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Λύκειο) θα προετοιμάσει τους μαθητές για την είσοδό τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δίνοντας τους όλα τα απαραίτητα εφόδια, χωρίς ωστόσο να αναιρεί τον αυτόνομο εκπαιδευτικό ρόλο του σχολείου. Η αυτονομία του Λυκείου ως εκπαιδευτική βαθμίδα θα πρέπει να υπογραμμιστεί.

Για να επιτύχουν όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, προϋπόθεση αποτελεί η ενίσχυση της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και η αναβάθμιση της θέσης της στην ελληνική κοινωνία. Αυτό θα καταστήσει την επαγγελματική εκπαίδευση ελκυστικότερη και θα αυξήσει τον αριθμό των μαθητών.

Σημαντικό στοιχείο της όλης προσπάθειας είναι η συνεχής κατάρτιση του εκπαιδευτικού προσωπικού και η ανάπτυξη του απαραίτητου θεσμικού πλαισίου.

Επιπρόσθετα, η βελτίωση της βασικής εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και η περαιτέρω κατάρτισή τους θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια. Με αυτό τον σκοπό έχει συγκροτηθεί μια επιτροπή, αποτελούμενη από εμπειρογνώμονες του Υπουργείου και πανεπιστημιακούς, η οποία θα οργανώσει τη βασική κατάρτιση των εκπαιδευτικών της προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πορίσματά της αναμένονται.

Το Νέο Γυμνάσιο

Προβλέπονται τα παρακάτω:

Νέο Γυμνάσιο

Δύο τετράμηνα αντί των τριών τριμήνων. Με αυτόν τον τρόπο, κατανέμονται καλύτερα οι εξεταστικές περίοδοι στη διάρκεια του σχολικού έτους, θα μειωθεί το βάρος των εξετάσεων και θα υπάρξει περισσότερος χρόνος για ποιοτική διδασκαλία.

Η διδασκαλία θα ολοκληρώνεται στο εξής στις 31 Μαίου (αντί για τα μέσα Μαϊου) και οι εξετάσεις θα γίνονται τον Ιούνιο σε 4 μαθήματα (επί του παρόντος: Νέα ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Ιστορία, Φυσική και Μαθηματικά). Σύντομα, ένα πιο ορθολογικό πρόγραμμα που θα σέβεται τόσο τον αριθμό των μαθημάτων όσο και τις ώρες της διδασκαλίας τους θα αρχίσει να θεσμοθετείται σταδιακά στα σχολεία, αντί για την πληθώρα των μαθημάτων που εξετάζονται στο υπάρχον σύστημα (12-14). Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, έχει συγκροτήσει επιτροπές για τον εξορθολογισμό των αναλυτικών προγραμμάτων.

Προβλέπεται η ενισχυτική διδασκαλία μετά το τέλος των προαγωγικών εξετάσεων για τους μαθητές που δεν συγκέντρωσαν προβιβάσιμο βαθμό σε ένα ή περισσότερα μαθήματα.

Τρεις διδακτικές ώρες (ελεύθερη επιλογή) θα μπορούν να διατεθούν από τους διδάσκοντες κατά βούληση με ποικίλους τρόπους (δημιουργική απασχόληση, ενισχυτική διδασκαλία, συνελεύσεις καθηγητών). Ταυτόχρονα, θα επιδιωχθεί η αναβάθμιση των βιωματικών δράσεων και των συνθετικών εργασιών.

Πιλοτική εφαρμογή της περιγραφικής αξιολόγησης των μαθητών παράλληλα με το υπάρχον αριθμητικό σύστημα.

Νέο Λύκειο και εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Το σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια βασίζεται στις πανελλαδικές εξετάσεις, ένα σύστημα που με τα χρόνια έχει κερδίσει τη συναίνεση της κοινωνίας ως λειτουργικό και μάλλον αδιάβλητο . Το σύστημα αυτό, ωστόσο, έχει εξαντλήσει τις ωφέλιμες δυνατότητές του και παίζει ελάχιστο παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό ρόλο, αφού δεν μπορεί να εξασφαλίσει ότι οι μαθητές θα σπουδάσουν το αντικείμενο που τους ενδιαφέρει πραγματικά. Μια από τις πολλές αρνητικές επιπτώσεις του είναι επίσης ότι σταδιακά υπονόμευσε (έως και ακύρωσε) την εκπαιδευτική διαδικασία στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου και σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι παρακολουθούν φροντιστηριακά μαθήματα έξω από το σχολείο και μελετούν αποκλειστικά τα μαθήματα που εξετάζονται για την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ.

Προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι να αναβαθμίσει το Λύκειο και να αποκαταστήσει την ενδεδειγμένη λειτουργία του και τον παιδαγωγικό του ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εισαγωγικές εξετάσεις όπως ισχύουν αυτή την στιγμή θα καταργηθούν και η εισαγωγή στα ΑΕΙ θα γίνεται με βάση την επίδοση στο Λύκειο. Η εφαρμογή αυτής της μεταρρύθμισης προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στα ΑΕΙ, που θα πρέπει να προγραμματιστούν παράλληλα με τις αλλαγές στο Λύκειο.

Πριν την κατάργηση της σημερινής μορφής των πανελλαδικών εξετάσεων θα πρέπει να έχουν αναλυθεί διεξοδικά τα προβλήματα της σημερινής κατάστασης, να έχουν αποτιμηθεί οι προτάσεις του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία καθώς και η σχετική ευρωπαϊκή εμπειρία. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα εκτενούς διαλόγου με ειδικούς και το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Θα πρέπει επίσης να υπάρξει όσο το δυνατόν ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση καθώς και μια μεταβατική περίοδος μέχρι την πλήρη ανάπτυξη της μεταρρύθμισης. Το έργο αυτό το έχει αναλάβει η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.

Ακολουθούν μερικές πρωτοβουλίες που προβλέπει το τριετές σχέδιο:

Δημιουργία μιας επιτροπής που θα παρακολουθεί την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.

Αναβάθμιση των επιτροπών αξιολόγησης για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Εισαγωγή διαδικασιών αξιολόγησης των διευθυντών και των στελεχών εκπαίδευσης, μαζί με μια σειρά από σεμινάρια που θα λειτουργούν υποστηρικτικά, στο νέο πνεύμα που θα διέπει τα σχολεία.

Εισαγωγή της αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών δομών το σχολικό έτος 2017-2018, με στόχο να δημιουργηθεί μια κουλτούρα συνεργατικού προγραμματισμού, αναστοχασμού και αποτίμησης των εκπαιδευτικών δράσεων που εφαρμόστηκαν, στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητάς τους. Οριστικοποίηση των δεικτών προστιθέμενης αξίας κατά το σχολικό έτος 2018-2019.

Δημιουργία Κεντρικής Υποστηρικτικής Δομής της Εκπαιδευτικής Κοινότητας, η οποία θα προβαίνει σε ετήσιο προγραμματισμό, αποτίμηση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και της εφαρμογής τους στο τέλος της σχολικής χρονιάς, καθώς και της ορθολογικής στελέχωσης των σχολείων.

Επανασχεδιασμός της μεθόδου σχεδιασμού και υλοποίησης των αλλαγών που αφορούν το εκπαιδευτικό προσωπικό (δηλ. μεταθέσεις, αποσπάσεις, συνταξιοδοτήσεις), για τη σωστή λειτουργία του σχολείου από την αρχή του σχολικού έτους. Σκοπός είναι να προετοιμαστεί ένα πληροφορικό σύστημα που θα ελαχιστοποιεί τη γραφειοκρατία και θα καθιστά τη διαδικασία διαφανή και αντικειμενική.

Συνένωση των ειδικοτήτων / τομέων των εκπαιδευτικών.

Ήδη πραγματοποιούνται σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου να υποστηριχθούν οι αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί στο περιεχόμενο και τις μεθόδους διδασκαλίας.

Εκπαίδευση εκπαιδευτικών είτε από απόσταση είτε μεικτή (Μοντέλο Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης ). Προτεραιότητα έχει ήδη δοθεί σε μεθόδους διδασκαλίας-αξιολόγησης (μέθοδοι συνεργατικής διδασκαλίας, μάθηση βασισμένη στην έρευνα, διαφοροποιημένη διδασκαλία, ουσιαστική επίλυση προβλημάτων, projects, περιγραφική και διαμορφωτική αξιολόγηση).

Αναθεώρηση του υλικού που σχετίζεται με τα αναλυτικά προγράμματα. Ανανέωση / ριζική αναμόρφωση των σχολικών εγχειριδίων.

Δημιουργία πιλοτικού προγράμματος για τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σύμφωνα με το οποίο τα καλλιτεχνικά μαθήματα θα διδάσκονται για περισσότερες ώρες από τις όσες προβλέπονταν ως τώρα και επιπλέον θα συμπεριλαμβάνεται η διδασκαλία άλλων τεχνών στο αναλυτικό πρόγραμμα, (όπως θέατρο / πολυμέσα, οπτικοακουστική έκφραση, χορός, δημιουργική ανάγνωση / γραφή κλπ.).

Ενίσχυση των πειραματικών σχολείων, ώστε να υποστηρίξουν την αναβάθμιση των γενικών σχολείων και να διερευνηθούν τρόποι για τη μεγαλύτερη αυτονομία των συγκεκριμένων μονάδων.

Δημιουργία πρότασης / πλαισίου για την ένταξη παιδιών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες προσφύγων και μεταναστών στο εκπαιδευτικό σύστημα. Λήψη κατάλληλων μέτρων για την προώθηση της κοινωνικής αλληλεγγύης ως σημείο αναφοράς στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Αναβάθμιση της ειδικής αγωγής με τη θέσπιση εσωτερικών κανονιστικών διαδικασιών για τα σχολεία Ειδικής Αγωγής, τα Τμήματα Ενσωμάτωσης, την Επιτροπή Διαγνωστικής Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης και Υποστήριξης, τη Διαφορική Διάγνωση, τα Κέντρα Αξιολόγησης και Υποστήριξης για Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες κλπ., καθώς και για τα καθήκοντα των εκπαιδευτικών και άλλων εξειδικευμένων στελεχών που εργάζονται σε δομές ειδικής αγωγής και για τα καθήκοντα των σχολικών συμβούλων, με την προοπτική να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος των δύο (2) καθηγητών (ενός γενικού και ενός ειδικού) στην τάξη και να αναπτυχθούν συνεργατικές πρακτικές. Διεπιστημονική προσέγγιση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης σε συνεργατικό πλαίσιο (συνεργασία ειδικών, Διαφορική Διάγνωση, Κέντρα Αξιολόγησης και Υποστήριξης, Επιτροπή Διαγνωστικής Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης και Υποστήριξης κλπ.).

Εφαρμογή του ενιαίου κύκλου μαθημάτων πληροφορικής από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού έως το τελευταίο έτος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τη δημιουργία μιας δομής δικτύου υψηλής ποιότητας στα σχολεία.

Διεύρυνση βιβλιοθηκών και στα δημοτικά σχολεία. Αναβάθμιση των βιβλιοθηκών που υπάρχουν ήδη, άνοιγμά τους τοπική κοινότητα και δημιουργία ενός δικτύου βιβλιοθηκών που θα συνδέονται με όλα τα σχολεία της Ελλάδας, προκειμένου να ενισχυθεί το ψηφιακό περιβάλλον μάθησης.