Κανείς δεν γνώριζε ότι περπατούσε πάνω σε ένα χωριό με ιστορία που ξεπερνούσε τις Πυραμίδες της Αιγύπτου.

Τον χειμώνα του 1850, μια σφοδρή καταιγίδα έπληξε τη Σκωτία, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές και περισσότερους από 200 θανάτους. Ωστόσο, στον κόλπο του Σκάιλ, η καταιγίδα απογύμνωσε τη γη από ένα μεγάλο ακανόνιστο ύψωμα.

Τότε, οι ντόπιοι χωρικοί βρήκαν το περίγραμμα ενός χωριού που αποτελούνταν από μικρά σπίτια χωρίς στέγες. Για χιλιάδες χρόνια εδαφικά ιζήματα είχα σκεπάσει αυτόν ον οικισμό.

Τότε, ο Ουίλιαμ Γκράχαμ Βατ, γιος ενός ντόπιου κτηνοτρόπου -όντας αυτοδίδακτος γεωλόγος- άρχισε να ανασκάπτει την περιοχή, αποκαλύπτοντας τέσσερα σπίτια, μέχρι το 1868. Ήταν ο περίφημος οικισμός Σκάρα Μπρε.

Για χρόνια οι ανασκαφές είχαν σταματήσει, ώστε ξεκίνησαν πάλισ τον Μεσοπόλεμο. Μεταξύ του 1928 και 1930 ο οικισμός ανασκάφτηκε πλήρως από τον Βερ Γκόρντον Τσάιλντ.

Το πιο καλοδιατηρημένο χωριό 5.000 ετών

Σύμφωνα με τους επιστήμονες πρόκειται για τον παλαιότερο και καλύτερα διατηρημένο νεολιθικό οικισμό στην Ευρώπη και χρονολογείται περίπου από το 3100 π.Χ. και για περίπου εξακόσια χρόνια.

Το 2500 π.Χ. περίπου, μετά την αλλαγή του κλίματος το οποίο έγινε ακόμα πιό κρύο και υγρό, ο οικισμός εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του.

Οι κάτοικοι του ήταν κατασκευαστές και χρήστες αυλακωτών αγγείων, ενός χαρακτηριστικού στυλ κεραμικής που είχε εμφανιστεί στη βόρεια Σκωτία.

Τα σπίτια λειτουργούσαν σαν καταφύγια: χτισμένα λες και ήταν βυθισμένα στο έδαφος, σε σωρούς από προϊστορικά οικιακά απορρίμματα, γνωστά ως middens. Αυτή η τεχνική παρείχε στα σπίτια σταθερότητα και επίσης λειτουργούσε ως μόνωση ενάντια στο τσουχτερό χειμωνιάτικο κλίμα των Ορκάδων νήσων.

Κατά μέσο όρο, κάθε σπίτι έχει έκταση 40 τετραγωνικά μέτρα με ένα μεγάλο τετράγωνο δωμάτιο που περιέχει μια πέτρινη εστία που χρησιμοποιείται για θέρμανση και μαγείρεμα.

Δεδομένου του αριθμού των σπιτιών, φαίνεται πιθανό ότι δεν ζούσαν περισσότερα από 50 άτομα στον οικισμό.

Αν και δεν είναι ξεκάθαρο ποια ήταν η καύσιμη ύλη των κατοίκων εκείνων, ωστόσο, Βερ Γκόρντον Τσάιλντ  πίστευε ότι έκαιγαν τύρφη.

Ωστόσο, ανάλυση των μοτίβων και των τάσεων της βλάστησης της περιοχή υποδηλώνει ότι οι κλιματικές συνθήκες που ευνοούσαν την ανάπτυξη παχύρρευστων κλινών τύρφης δεν αναπτύχθηκαν σε αυτό το τμήμα των Ορκάδων παρά μόνο μετά την εγκατάλειψη του Σκάρα Μπρε, από τους ανθρώπους του. Άλλα πιθανά καύσιμα περιλαμβάνουν παρασυρόμενο ξύλο και κοπριά ζώων.

Άλλες πιθανές καύσιμες ύλες ήταν ξύλα που είχαν παρασυρθεί, κοπριά ζώων, ακόμα και τα αποξηραμένα φύκια.

Ο εντυπωσιακός αυτός οικισμός που είναι ανοιχτός στο κοινό ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς τον Δεκέμβριο του 1999.

Με πληροφορίες από Wikipedia, Historic Environment Scotland