Στο επίκεντρο της έρευνας για την πιθανή σύμπραξη συνεργατών της προεκλογικής εκστρατείας του Ν. Τραμπ και του Κρεμλίνου βρίσκεται μια ρωσική κρατική τράπεζα που σχετίζεται με τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας και διαθέτει γραφεία σε ουρανοξύστη του Μανχάταν και διασυνδέσεις με μερικές απ’ τις μεγαλύτερες τράπεζες της Νέας Υόρκης.

Κι αυτό γιατί ο επικεφαλής της Vnesheconombank (ή αλλιώς VEB) -και επιφανής απόφοιτος της ρωσικής σχολής κατασκόπων- είχε επαφές με τον γαμπρό του Αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ στο διάστημα που μεσολάβησε από τις εκλογές της 8ης Νοεμβρίου μέχρι την ορκωμοσία του Τραμπ τον περασμένο Ιανουάριο, όπως αποκαλύπτουν οι New York Times.

Τα κεντρικά της Vnesheconombank στη Μόσχα

Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας προ τριετίας η κυβέρνηση Ομπάμα επέβαλε στη VEB κυρώσεις, που ουσιαστικά την εμπόδιζαν να κάνει μπίζνες στις ΗΠΑ. Έκτοτε η ρωσική τράπεζα προσπάθησε να παραμείνει «ζωντανή» στη Wall Street ελπίζοντας ότι θα αρθούν κάποια στιγμή οι κυρώσεις. Η ώρα αυτή φάνηκε να πλησιάζει με την απρόσμενη εκλογική νίκη του Τραμπ κι έτσι ο επικεφαλής της VEB, Σεργκέι Γκορκόφ ταξίδεψε τον περασμένο Δεκέμβριο στη Νέα Υόρκη, όπου συναντήθηκε με τραπεζίτες της JPMorgan Chase, της Citigroup και μιας άλλης αμερικανικής τράπεζας. Μετά από τρία χρόνια κυρώσεων η συνέχιση του δανεισμού από τη Δύση κατέστη πιεστική ανάγκη για τη Μόσχα, όπου το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών διοχέτευσε περίπου 10 δισ στην VEB για να καταφέρει να επιπλεύσει. Σ’ αυτό το ταξίδι στη Νέα Υόρκη ήταν που ο Γκορκόφ συνάντησε τον Τζάρεντ Κούσνερ, μετά τη συνάντηση που είχε ο τελευταίος με τον Ρώσο πρεσβευτή Σεργκέι Κίσλιακ στην Ουάσιγκτον με στόχο να ανοίξει ένας αθέατος για τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες δίαυλος επικοινωνίας με τη Ρωσία, σύμφωνα με Αμερικανούς νυν και πρώην αξιωματούχους.

Ο διοικητής της ρωσικής κρατικής επενδυτικής τράπεζας VEB, Σεργκέι Γκορκόφ

Το FBI και οι αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ερευνούν τώρα κατά πόσον ο Κούσνερ συναντήθηκε με τον Γκορκόφ για να βοηθήσει να ανοίξει ένα απευθείας κανάλι με τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν ή για άλλους λόγους. Λευκός Οίκος και VEB εξέδωσαν αντικρουόμενες ανακοινώσεις για το σκοπό της συνάντησης εκείνης. Ο μεν Λευκός Οίκος είπε ότι η συνάντηση έγινε κατόπιν αιτήματος του Κίσλιακ κι ότι ο Κούσνερ «ενήργησε υπό την ιδιότητα του στελέχους της ομάδας μεταβίβασης της εξουσίας του Τραμπ», η δε VEB υποστήριξε ότι οι δύο άνδρες συζήτησαν για μπίζνες καθώς ο Κούσνερ ήταν ακόμη επικεφαλής της κτηματομεσιτικής επιχείρησης της οικογένειας Τραμπ.

Οι επαφές της VEB στις ΗΠΑ

Το θέμα των κυρώσεων ήταν ακόμη φρέσκο τον Δεκέμβριο. Η άρση τους -ζωτικής σημασίας και για την VEB- ήταν ένας απ’ τους βασικούς λόγους της επίσκεψης Γκορκόφ στη Νέα Υόρκη. Τον επόμενο μήνα, την πρώτη εβδομάδα της θητείας Τραμπ, κυβερνητικοί αξιωματούχοι είπαν ότι εξεταζόταν το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στη Ρωσία για το ρόλο της στην ουκρανική κρίση.

Η συνάντηση με τον Κούσνερ δεν ήταν η μόνη επαφή που είχε η ρωσική τράπεζα με συνεργάτες της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ.

Ένας τραπεζίτης που ομολόγησε πέρυσι ότι έκανε κατασκοπεία για λογαριασμό της Ρωσίας απ’ τα γραφεία της VEB στο Μανχάταν ήταν μέλος μιας αποτυχημένης ρωσικής απόπειρας να στρατολογηθεί ως κατάσκοπος ο Κάρτερ Πέιτζ, ένας Αμερικανός επιχειρηματίας που είχε διατελέσει σύμβουλος της προεκλογικής καμπάνιας του Τραμπ. Παράλληλα η VEB απέκτησε μετοχές ενός ουκρανικού χυτηρίου χάλυβα, όταν το πούλησε επιχειρηματικός εταίρος του Τραμπ που έχτισε ένα Trump Hotel στο Τορόντο.

Η VEB κι ο Πούτιν

Η Vnesheconombank κι ο Βλάντιμιρ Πούτιν είναι άρρηκτα δεμένοι.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν με τον διοικητής της VEB Bank, Σεργκέι Γκορκόφ

Η τράπεζα αυτή ενέτεινε τη χορήγηση δανείων μετά το 2008, όταν ο τότε πρωθυπουργός έγινε πρόεδρος του ΔΣ της. Και στη διάρκεια της πετρελαϊκής άνθησης η VEB ενσάρκωνε τη νέα οικονομική ισχύ της Ρωσίας. Ο σκοπός της, σύμφωνα με νόμο του 2007, ήταν να χορηγεί δάνεια σε σημαντικούς, αλλά υποχρηματοδοτούμενους τομείς της ρωσικής οικονομίας, περιλαμβανομένων των υποδομών και των επιχειρήσεων που βοηθούν στη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας πέραν απ’ την εξάρτηση απ’ το πετρέλαιο. Αλλά απ’ τα δάνειά της επωφελήθηκαν κυρίως δύο ομάδες επιρροής: οι ολιγάρχες που ανέλαβαν τα ολυμπιακά έργα στο Σότσι και εταιρείες στη ρωσόφωνη ανατολική Ουκρανία.

Η VEB «δεν είναι τράπεζα. Μάλλον θα έπρεπε να τη θεωρούμε κυβερνητική υπηρεσία. Τη χρησιμοποιεί η [ρωσική] κυβέρνηση ως εργαλείο επένδυσης σε σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά σχέδια, που δεν είναι πάντοτε οικονομικώς βιώσιμα», είπε η Κάρεν Βαρταπέροφ, αναλύτρια του οίκου αξιολόγησης Standard & Poor’s.

O Σεργκέι Γκόρκοφ, ο οποίος είχε εργαστεί στο παρελθόν στον πετρελαϊκό γίγαντα Yukos και τη Sberbank, τοποθετήθηκε διοικητής στη VEB τον Φεβρουάριο του 2016 εν μέρει με την εντολή να βρει λύσεις στις αγορές για τα οικονομικά προβλήματα της τράπεζας. Γι αυτό χρειαζόταν μια νέα στρατηγική, στο πλαίσιο της οποίας εντασσόταν κι η συνάντηση με τον Κούσνερ, σύμφωνα με την ανακοίνωση της τράπεζας.

Κατάσκοποι με κοστούμια

Ο 48χρονος Γκόρκοφ αποφοίτησε το 1994 από μια σχολή κατασκόπων, το πανεπιστήμιο της FSB, της ρωσικής Ομοσπονδίας Υπηρεσίας Ασφαλείας, διαδόχου της KGB. Όπως πολλοί πράκτορες της γενιάς του στα πρώτα χρόνια της μετασοβιετικής εποχής μεταπήδησε στον τραπεζικό κλάδο και τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν με τον διοικητής της VEB Bank, Σεργκέι Γκορκόφ

Η τράπεζα αυτή ενέτεινε τη χορήγηση δανείων μετά το 2008, όταν ο τότε πρωθυπουργός έγινε πρόεδρος του ΔΣ της. Και στη διάρκεια της πετρελαϊκής άνθησης η VEB ενσάρκωνε τη νέα οικονομική ισχύ της Ρωσίας. Ο σκοπός της, σύμφωνα με νόμο του 2007, ήταν να χορηγεί δάνεια σε σημαντικούς, αλλά υποχρηματοδοτούμενους τομείς της ρωσικής οικονομίας, περιλαμβανομένων των υποδομών και των επιχειρήσεων που βοηθούν στη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας πέραν απ’ την εξάρτηση απ’ το πετρέλαιο. Αλλά απ’ τα δάνειά της επωφελήθηκαν κυρίως δύο ομάδες επιρροής: οι ολιγάρχες που ανέλαβαν τα ολυμπιακά έργα στο Σότσι και εταιρείες στη ρωσόφωνη ανατολική Ουκρανία.

Η VEB «δεν είναι τράπεζα. Μάλλον θα έπρεπε να τη θεωρούμε κυβερνητική υπηρεσία. Τη χρησιμοποιεί η [ρωσική] κυβέρνηση ως εργαλείο επένδυσης σε σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά σχέδια, που δεν είναι πάντοτε οικονομικώς βιώσιμα», είπε η Κάρεν Βαρταπέροφ, αναλύτρια του οίκου αξιολόγησης Standard & Poor’s.

O Σεργκέι Γκόρκοφ, ο οποίος είχε εργαστεί στο παρελθόν στον πετρελαϊκό γίγαντα Yukos και τη Sberbank, τοποθετήθηκε διοικητής στη VEB τον Φεβρουάριο του 2016 εν μέρει με την εντολή να βρει λύσεις στις αγορές για τα οικονομικά προβλήματα της τράπεζας. Γι αυτό χρειαζόταν μια νέα στρατηγική, στο πλαίσιο της οποίας εντασσόταν κι η συνάντηση με τον Κούσνερ, σύμφωνα με την ανακοίνωση της τράπεζας.

Κατάσκοποι με κοστούμια

Ο 48χρονος Γκόρκοφ αποφοίτησε το 1994 από μια σχολή κατασκόπων, το πανεπιστήμιο της FSB, της ρωσικής Ομοσπονδίας Υπηρεσίας Ασφαλείας, διαδόχου της KGB. Όπως πολλοί πράκτορες της γενιάς του στα πρώτα χρόνια της μετασοβιετικής εποχής μεταπήδησε στον τραπεζικό κλάδο και τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις.

To γκρί κτίριο της FSB στη Μόσχα

Στην πραγματικότητα είναι τόσοι οι πράκτορες της FSB στα ανώτερα κλιμάκια των κρατικών επιχειρήσεων, ώστε οι ρόλοι των κατασκόπων και των διευθυντικών στελεχών να αναμειγνύονται σχεδόν αδιόρατα, σύμφωνα με επιχειρηματίες που εργάστηκαν στη Ρωσία.

«Στη Ρωσία του Πούτιν δεν διαχωρίζονται», λέει ο Ρόμπερτ Άμστερνταμ, δικηγόρος του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, επικριτή του Κρεμλίνου και πρώην μεγιστάνα του πετρελαίου.

Στους πρώην κατασκόπους της FSB με υψηλή εκπαίδευση και άριστη γνώση ξένων γλωσσών περιλαμβάνονται πέραν του ίδιου του Πούτιν πολλοί ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και μέλη ΔΣ κρατικών ομίλων.