Δύο τεράστια φαράγγια, κρυμμένα στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, κοντά στον νότιο πόλο της, σχηματίστηκαν μέσα σε λιγότερο από 10 λεπτά πριν από περίπου 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια, υποστηρίζει νέα μελέτη.

Τα φαράγγια, κάθε ένα εκ των οποίων είναι συγκρίσιμο σε μέγεθος με το Γκραν Κάνιον των ΗΠΑ, αποτελούν μέρος της ευρύτερης λεκάνης πρόσκρουσης Σρέντινγκερ. Η κολοσσιαία πρόσκρουση από ένα αντικείμενο που δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί, πιθανώς οδήγησε και στη δημιουργία των φαραγγιών, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications.

Η ενέργεια που απελευθερώθηκε και δημιούργησε τα φαράγγια ήταν 130 φορές πιο καταστροφική από εκείνη του παγκόσμιου αποθέματος πυρηνικών όπλων, εκτιμούν οι συγγραφείς της μελέτης.

Μελλοντικές αποστολές όπως η Artemis III της NASA, που έχει στόχο την προσεδάφιση αστροναυτών στον νότιο πόλο της Σελήνης το 2026, θα μπορούσαν να επισκεφθούν τη λεκάνη Σρέντινγκερ και να πάρουν δείγματα πετρωμάτων για να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την προέλευση και την ιστορία του φεγγαριού. Η μελέτη του φεγγαριού θα μπορούσε επίσης να αποκαλύψει ποιες ήταν οι συνθήκες που επικρατούσαν στις απαρχές του ηλιακού συστήματος, καθώς αστεροειδείς και άλλα βραχώδη ουράνια σώματα συγκρούονταν με πλανήτες και φεγγάρια.

«Το αρχείο των πρώιμων “βομβαρδισμών” του ηλιακού συστήματος έχει σβηστεί από τη Γη», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ. Ντέιβιντ Κρινγκ, επικεφαλής επιστήμονας στο Σεληνιακό και Πλανητικό Ινστιτούτο. «Καταστράφηκε από τη διάβρωση, την τεκτονική των πλακών και άλλες γεωλογικές διεργασίες. Αν θέλουμε να κατανοήσουμε πώς τα γεγονότα πρόσκρουσης επηρέασαν την πρώιμη Γη, πρέπει να συλλέξουμε δείγματα από μέρη της Σελήνης όπως η λεκάνη Σρέντινγκερ και τα φαράγγια της».

Οι σεληνιακοί γεωλόγοι γνώριζαν ανέκαθεν ότι τα δύο φαράγγια που παρουσιάζονται στη νέα μελέτη, τα οποία ονομάζονται Vallis Schrödinger και Vallis Planck, ήταν ιδιαίτερα μεγάλα. Η ερευνητική ομάδα πίσω από την τελευταία μελέτη, ωστόσο, μπόρεσε να τα μετρήσει και να κατασκευάσει χάρτες της περιοχής χρησιμοποιώντας δεδομένα που κατέγραψε το Lunar Reconnaissance Orbiter της NASA, το οποίο κάνει κύκλους γύρω από το φεγγάρι από το 2009.

Οι μετρήσεις έδειξαν ότι τα δύο αυτά φαράγγια ήταν παρόμοια σε πλάτος και μήκος με το Γκραν Κάνιον. Το Vallis Schrödinger έχει μήκος 270 χιλιόμετρα και βάθος 2,7 χιλιόμετρα, ενώ το Vallis Planck έχει μήκος 280 χιλιόμετρα και βάθος 3,5 χιλιόμετρα.

«Σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ένας αστεροειδής ή κομήτης πέταξε πάνω από τον νότιο πόλο της Σελήνης, πέρασε δίπλα από τις κορυφές των βουνών Malapert και Mouton και χτύπησε τη σεληνιακή επιφάνεια», δήλωσε ο Κριγνκ. «Η σύγκρουση εκτόξευσε ροές βράχων υψηλής ενέργειας που χάραξαν δύο φαράγγια σε λιγότερο από 10 λεπτά».

Αντίστοιχα, χρειάστηκαν 5 με 6 εκατομμύρια χρόνια μέχρι το νερό να διαβρώσει το τοπίο της Αριζόνα και να δημιουργήσει το Γκραν Κάνιον...

Πώς δημιουργήθηκαν τα φαράγγια

Το ουράνιο αντικείμενο που έπεσε στη Σελήνη πιθανότατα τη χτύπησε με ταχύτητα μεγαλύτερη από 55.000 χιλιόμετρα την ώρα. Η πρόσκρουση δημιούργησε τη λεκάνη Σρέντινγκερ, η οποία έχει πλάτος σχεδόν 320 χιλιόμετρα, ενώ παράλληλα εκτόξευσε συντρίμμια τα οποία χάραξαν βαθιές αυλακώσεις που οδηγούν μακριά από τη λεκάνη.

Στη συνέχεια, τα εκτινασσόμενα συντρίμμια πιθανότατα ανέβηκαν πάνω από τη σεληνιακή επιφάνεια και στη συνέχεια συγκρούστηκαν με αυτήν με ταχύτητες περίπου 3.600 χιλιομέτρων την ώρα. Αυτοί οι δευτερογενείς κρατήρες πρόσκρουσης δημιούργησαν τα φαράγγια, σύμφωνα με τη μελέτη.

Με πληροφορίες από: Two Grand Canyon-size valleys on the far side of the moon formed within 10 minutes, scientists say by Ashley Strickland, CNN