Σε ένα διεθνές περιβάλλον που καθορίζεται από τις εμπόλεμες συρράξεις στην Ουκρανία και τη Λωρίδα της Γάζας, οι πωλήσεις των 100 ισχυρότερων κατασκευαστριών όπλων παγκοσμίως κατέγραψαν νέο ιστορικό ρεκόρ το 2024. Σύμφωνα με τη νεότερη έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), το ρεκόρ αυτό επετεύχθη παρά τα σημαντικά προβλήματα στην παραγωγή που προκάλεσαν κωλυσιεργίες στις παραδόσεις υλικού.
Σταθερά ανοδική τροχιά και οικονομικά μεγέθη
Σε ετήσια βάση, ο κύκλος εργασιών ανήλθε στα 679 δισεκατομμύρια δολάρια (586 δισ. ευρώ), σημειώνοντας αύξηση της τάξεως του 5,9%. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε βάθος δεκαετίας, και συγκεκριμένα μεταξύ 2015 και 2024, οι τζίροι των αμυντικών κολοσσών έχουν αυξηθεί κατά 26%. Ο Λορέντσο Σκαρατζάτο, ερευνητής του SIPRI, σχολίασε πως τα παγκόσμια έσοδα άγγιξαν το υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς οι βιομηχανίες κεφαλαιοποίησαν την εξαιρετικά ισχυρή ζήτηση.
Ο καταλυτικός ρόλος της Ευρώπης
Η Ζαντ Γκιμπερτό Ρικάρ, στέλεχος του ίδιου προγράμματος, διευκρίνισε πως αν και άνοδος παρατηρήθηκε σε όλες τις περιοχές (πλην της Ασίας και της Ωκεανίας), η αύξηση οφείλεται πρωτίστως στην Ευρώπη. Η κινητικότητα αυτή συνδέεται άμεσα με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εδραιωμένη αίσθηση των ευρωπαϊκών κρατών ότι απειλούνται από τη Ρωσία.
Η εξέλιξη αυτή τροφοδοτείται από τις άμεσες ανάγκες του Κιέβου, αλλά και από την ανάγκη αναπλήρωσης των αποθεμάτων των χωρών-προμηθευτών. Παράλληλα, όπως τονίζει η αναλύτρια, καταγράφονται ευρείας κλίμακας προγράμματα εκσυγχρονισμού των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων, τα οποία δημιουργούν μια νέα, σημαντική πηγή ζήτησης.
Η Αμερικανική Κυριαρχία και τα Εμπόδια στην Υλοποίηση Προγραμμάτων
Η αμερικανική αμυντική βιομηχανία διατηρεί τα πρωτεία, καθώς οι 39 από τις 100 κορυφαίες εταιρείες του κλάδου εδρεύουν στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των τριών γιγάντων: Lockheed Martin, RTX (πρώην Raytheon) και Northrop Grumman. Ο συνδυαστικός τζίρος των αμερικανικών εταιρειών άγγιξε τα 334 δισ. δολάρια (αύξηση 3,8%), ποσό που αντιστοιχεί στο μισό του παγκόσμιου τζίρου εξοπλισμών.
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι ανέφελη. Σημαντικά προγράμματα-κλειδιά, όπως αυτά των μαχητικών F-35 και των υποβρυχίων κλάσης Columbia, επλήγησαν από υπερβάσεις προϋπολογισμών και καθυστερήσεις, αναδεικνύοντας δομικά ζητήματα στην παραγωγή.
Η Ευρωπαϊκή Άνοδος και η Κρίση των Πρώτων Υλών
Στην Ευρώπη, η κινητικότητα είναι εντονότερη, με τον τζίρο των 26 μεγαλύτερων εταιρειών να αυξάνεται κατά 13% (151 δισ. δολάρια). Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η Czechoslovak Group, η οποία κατέγραψε τη μεγαλύτερη άνοδο παγκοσμίως (+193%), φτάνοντας τα 3,6 δισ. δολάρια, ωφελούμενη από την πρωτοβουλία προμήθειας οβίδων για την Ουκρανία.
Παρά την αυξημένη ζήτηση, οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσχέρειες στον εφοδιασμό πρώτων υλών. Κολοσσοί όπως η Airbus και η Safran αναγκάστηκαν να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές τιτανίου, καθώς πριν το 2022 εξαρτώνταν κυρίως από τη Ρωσία. Επιπλέον, οι περιορισμοί της Κίνας στις εξαγωγές σπανίων γαιών εκτόξευσαν τα λειτουργικά κόστη εταιρειών όπως η Thales και η Rheinmetall, επιβάλλοντας βίαιη αναδιάταξη των εφοδιαστικών αλυσίδων.
Ρωσία: Ανθεκτικότητα και Έλλειψη Εργατικών Χεριών
Στη Ρωσία, οι κρατικοί όμιλοι Rostec και United Shipbuilding Corporation είδαν τον τζίρο τους να αυξάνεται κατά 23% (31,2 δισ. δολάρια). Η εσωτερική ζήτηση φαίνεται να υπερκαλύπτει τη μείωση των εξαγωγών που επέφεραν οι κυρώσεις. Ωστόσο, η έκθεση επισημαίνει ένα κρίσιμο πρόβλημα: τη δυσκολία εύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού, γεγονός που απειλεί τους ρυθμούς παραγωγής που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του πολέμου στην Ουκρανία.
Ασία και Μέση Ανατολή: Η «Βουτιά» της Κίνας και το Ισραηλινό Παράδοξο
Η Ασία και η Ωκεανία ήταν η μόνη περιοχή με πτώση εσόδων (-1,2%). Η εικόνα όμως είναι διττή: ενώ οι ιαπωνικές και νοτιοκορεατικές εταιρείες ενισχύθηκαν από την ευρωπαϊκή ζήτηση, οι κινεζικές κατέγραψαν πτώση. Σύμφωνα με τον Ναν Τιαν του SIPRI, σκάνδαλα διαφθοράς στην Κίνα οδήγησαν σε ακυρώσεις συμβάσεων, επιτείνοντας την αβεβαιότητα για τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.
Τέλος, στη Μέση Ανατολή, οι ισραηλινές εταιρείες κυριαρχούν. Τρεις εξ αυτών συγκέντρωσαν έσοδα 16,2 δισ. δολαρίων (+16%), αποδεικνύοντας ότι οι διεθνείς αντιδράσεις για τον πόλεμο στη Γάζα είχαν ελάχιστο αντίκτυπο στην παγκόσμια ζήτηση για ισραηλινά οπλικά συστήματα.
