Η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα παράδοξο που πηγάζει από το ίδιο της το Σύνταγμα: ο στρατός της δεν έχει δικαίωμα να καταρρίπτει drones στον εθνικό εναέριο χώρο, ακόμη κι αν προέρχονται από εχθρική δύναμη όπως η Ρωσία. Ο λόγος δεν είναι τεχνικός, αλλά βαθιά ιστορικός και έχει τις ρίζες του στην προσπάθεια της μεταπολεμικής Γερμανίας να αποτρέψει οποιαδήποτε επανάληψη του ναζιστικού παρελθόντος.

Όπως αναφέρει το Politico, το Γερμανικό Σύνταγμα του 1949, γραμμένο στη σκιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, απαγορεύει ρητά στον στρατό (Bundeswehr) να έχει ενεργό ρόλο στην εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Οι συντάκτες του θεμελιώδους νόμου θέλησαν να αποφύγουν την επανάληψη του φαινομένου όπου η στρατιωτική ισχύς χρησιμοποιήθηκε εναντίον πολιτικών αντιπάλων - μια πρακτική που είχε ήδη εμφανιστεί στη Γερμανία του Κάιζερ και κορυφώθηκε υπό το ναζιστικό καθεστώς.

«Στην Αυτοκρατορική Γερμανία και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο στρατός χρησιμοποιήθηκε συχνά και σκληρά εναντίον των Σοσιαλδημοκρατών και των αριστερών κυβερνήσεων», εξηγεί η καθηγήτρια Δημοσίου Δικαίου Κάθριν Γκρο της Στρατιωτικής Ακαδημίας του Μονάχου. «Το Σύνταγμα του 1949 ήθελε να αποκλείσει για πάντα την πιθανότητα επανάληψης τέτοιων μέτρων».

Οι ρωσικές προκλήσεις φέρνουν το δίλημμα στην επιφάνεια

Σήμερα, ωστόσο, οι συχνές εισβολές ρωσικών drones στον γερμανικό εναέριο χώρο -πολλά εκ των οποίων χρησιμοποιούνται για κατασκοπεία- έχουν δημιουργήσει ένα νομικό και επιχειρησιακό αδιέξοδο. Οι δυνάμεις της Bundeswehr έχουν τα μέσα να τα αντιμετωπίσουν, αλλά δεν έχουν την εξουσιοδότηση να τα καταρρίψουν, εκτός αν απειληθούν στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή υπάρξει «μεγάλης κλίμακας επίθεση».

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του γερμανικού κοινοβουλίου, Τόμας Ρέβεκαμπ, δήλωσε στο Politico: «Πρέπει να τροποποιήσουμε τους νόμους, ώστε αυτοί που είναι οι μόνοι ικανοί να χειριστούν το πρόβλημα -δηλαδή ο στρατός- να έχουν και την εξουσία να το πράξουν».

Ωστόσο, προς το παρόν, η Bundeswehr μπορεί να παρέχει μόνο «διοικητική υποστήριξη»: να βοηθά στην αναγνώριση στόχων και στη μετάδοση πληροφοριών προς την αστυνομία.

Η αστυνομία δύναται… αλλά δεν μπορεί

Νομικά, η ομοσπονδιακή αστυνομία έχει το δικαίωμα να καταρρίψει drones που θεωρούνται απειλή, αλλά στερείται της τεχνικής δυνατότητας. «Η ομοσπονδιακή και οι περισσότερες πολιτειακές αστυνομίες δεν έχουν καμία επιχειρησιακή ικανότητα άμυνας έναντι drones», αναγνωρίζει ο Ρέβεκαμπ.

Γερμανία: Συμφωνία για μεταρρυθμίσεις σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας

Αντιθέτως, ο στρατός διαθέτει τον απαραίτητο εξοπλισμό, όμως οι περιορισμοί του Συντάγματος -κληρονομιά του ναζιστικού τραύματος- του «δένουν τα χέρια».

Σχέδιο για νέα νομοθεσία και ενιαίο κέντρο άμυνας drones

Ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, προωθεί σχέδιο για τη δημιουργία ομοσπονδιακής μονάδας άμυνας drones, καθώς και ενός εθνικού κέντρου συντονισμού που θα ενώνει αστυνομία, υπηρεσίες πληροφοριών και στρατό. Το σχέδιο περιλαμβάνει και νέο νόμο που θα επιτρέπει στις ένοπλες δυνάμεις να καταρρίπτουν drones σε περίπτωση άμεσης απειλής κατά ζωών.

Η συνταγματικότητα μιας τέτοιας ρύθμισης όμως παραμένει αμφίβολη. Η πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του Ευρωκοινοβουλίου, Μαρί-Άγνες Στρακ-Τσίμερμαν, προειδοποίησε ότι αν ο νόμος δώσει στον στρατό ρόλο πέραν της “διοικητικής συνδρομής”, «η υπόθεση θα φτάσει σίγουρα στο Συνταγματικό Δικαστήριο».

Πολιτικό αδιέξοδο για τον Μερτς

Η κυβέρνηση συνασπισμού του καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς, που απαρτίζεται από Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, δεν διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων για συνταγματική αναθεώρηση. Παράλληλα, η άνοδος της Ακροδεξιάς (AfD) περιπλέκει περαιτέρω τις πολιτικές ισορροπίες.

Έτσι, η Γερμανία κινδυνεύει να παραμείνει ουσιαστικά αδύναμη να αντιμετωπίσει ρωσικές παραβιάσεις στον εναέριο χώρο της - τουλάχιστον μέχρι να ενισχυθεί η τεχνολογική ικανότητα της αστυνομίας.

«Ο κόσμος έχει αλλάξει – πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς»

Ο Ρέβεκαμπ το έθεσε ξεκάθαρα: «Ο κόσμος έχει αλλάξει και πλέον δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην εσωτερική και την εξωτερική ασφάλεια. Πρέπει να προσαρμόσουμε το Σύνταγμά μας στη νέα πραγματικότητα».

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Politico για μια χώρα που κουβαλά ακόμη το βάρος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η ιδέα της εσωτερικής στρατιωτικής εμπλοκής παραμένει πολιτικά και κοινωνικά εκρηκτική — ακόμη κι όταν οι απειλές έρχονται από τη Μόσχα.