Η καταγγελία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Μήλου ότι ξεκινούν διαδικασίες οι οποίες προοιωνίζονται δόμηση στην Πολύαιγο, το μοναδικής ομορφιάς, προστατευόμενο για το φυσικό του κάλλος ακατοίκητο νησί έθεσε “επί ποδός πολέμου” αρχές και κατοίκους σε Κίμωλο και Μήλο. 

“Δεν θα επιτρέψουμε καμία οικοδομική δραστηριότητα που θα αντιβαίνει στον χαρακτήρα προστασίας του νησιού”, λέει ο δήμαρχος Κιμώλου, Κώστας Βεντούρης, που καλεί όλους τους αρμόδιους φορείς να διαφυλάξουν το θεσμικό πλαίσιο που προστατεύει την Πολύαιγο. Έχουν δίκιο λοιπόν οι ακτιβιστές κάτοικοι για την ανησυχία τους ότι ετοιμάζεται “τσιμεντοποίηση” στο πανέμορφο ερημονήσι;

Όλα ξεκίνησαν μετά τη μεταβίβαση 27 στρεμμάτων στη διάσημη παραλία Μερσήνη της Πολυαίγου, σε εταιρεία που ελέγχεται από τον όμιλο Libra του εφοπλιστή Γιώργου Λογοθέτη. Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, η εταιρεία, ονόματι Κονσολίνα ΑΕ, ζήτησε να εκδοθεί οικοδομική άδεια για την επισκευή υφισταμένου κτιρίου, το οποίο βρίσκεται στην παραλία. ( “Όλα έτσι ξεκινάνε, από ένα κτίσμα και καταλήγουν σε ξενοδοχεία- μεγαθήρια”, επισημαίνουν μέλη της ΕΛΛΕΤ) . Στη συνέχεια ορίστηκε ως έπρεπε ο αιγιαλός και στάλθηκε αρχαιολόγος στο νησί για αυτοψία, αλλά η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων δεν ενέκρινε το αίτημα. “Η ανέγερση κτιρίων δεν επιτρέπεται στην Πολύαιγο, άδεια για επισκευές υφισταμένων δεν δόθηκε από εμάς, άρα ζήτημα δεν υπάρχει”, ξεκαθαρίζει στο protothema.gr ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης.

Το νησί

Ας αρχίσουμε όμως με τις “συστάσεις”: η Πολύαιγος -το όνομα της οποίας σημαίνει “πολλές αίγες”, δηλαδή πολλές κατσίκες”- είναι το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί του Αιγαίου. Είναι διάσημο για την απαράμιλλη ομορφιά του, τη γαλαζοπράσινη διάφανη θάλασσα, τα λευκά, σμιλεμένα από τη φύση βράχια, τις ασημένιες παραλίες στις οποίες τα καλοκαίρια δένουν τα γιοτ των ισχυρότερων και διασημότερων ανθρώπων του πλανήτη. Είναι επίσης διάσημη για τους… κατοίκους της: τη μεσογειακή φώκια Monachus-Monachus που έχει επιλέξει την Πολύαιγο για να γεννά τα μικρά της μακριά από απειλές και φασαρία, τα αγριοκάτσικά της, το φίδι Μαυροπετρίτης και άλλα ζώα και ερπετά. Η Πολύαιγος, με έκταση περίπου 18,1 τ. χλμ., αποτελεί έναν μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό θησαυρό του Αιγαίου. Είναι χαρακτηρισμένη ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους σύμφωνα με την Απόφαση του Υπουργού Αιγαίου (ΔΠΑ/9389/2000 – ΦΕΚ 1176/Β/22.09.2000), ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, Ζώνη Ειδικής Προστασίας για σπάνια είδη πανίδας και βιότοπος της μεσογειακής φώκιας Monachus-Monachus. Λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων του (πχ ναυάγιο των κλασικών χρόνων στις ακτές του), η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει ζητήσει να χαρακτηριστεί ολόκληρη η Πολύαιγος αρχαιολογικός χώρος, αν και το αίτημα δεν έχει συζητηθεί ακόμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Προστατεύεται πάντως επαρκώς καθώς για οποιαδήποτε οικοδομική εργασία χρειάζεται άδεια των αρχαιολογικών υπηρεσιών.

Το νησί είχε περίπου 170 κατοίκους ως τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, όταν και εγκαταλείφθηκε. Μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, μοναδικοί κάτοικοι της Πολυαίγου ήταν ο Πέτρος Μαριάνος και η σύζυγός του Ελευθερία. Καθώς ο Πέτρος έφυγε από τη ζωή, η κυρία Ελευθερία μετακόμισε στην Κίμωλο και μάλιστα στήθηκε ολόκληρη επιχείρηση από τον Δήμο για να μεταφερθούν τα κατσίκια, αλλά και τα γατάκια τους από την Πολύαιγο στην Κίμωλο.

Η  έκταση των 18,1 στρεμμάτων  ήταν … πάντα αντικείμενο έριδας. Για παράδειγμα, στην περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.) άρχισε η αντιδικία μεταξύ της Κιμώλου και της Μήλου για την κυριότητα της Πολυαίγου, η οποία έληξε σχεδόν έναν αιώνα αργότερα (338 π.Χ), όταν το δικαστήριο των Αργείων αποφάσισε υπέρ της Κιμώλου, στην οποία ανήκει διοικητικά ως σήμερα.

Στο ιδιοκτησιακό κομμάτι, σήμερα, τα 17.374 ανήκουν σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, το "Κληροδότημα Ιωάννου – Σταύρου Λογοθέτη". Πρόκειται για μοναστηριακό- εκκλησιαστικό ίδρυμα στο οποίο μετέχουν ένα μέλος της οικογένειας Λογοθέτη, η κ. Κλειώ Λογοθέτη ως πρόεδρος, ο δήμαρχος Κιμώλου ως αντιπρόεδρος, ο τοπικός ιερέας και μεταξύ άλλων διαχειρίζεται το νησί ως βοσκοτόπι, κυρίως, από το 1933 και μετά. Άλλα 329 στρέμματα της έκτασης ανήκουν σε άλλους ιδιώτες, οι οποίοι περιποιούνται τα ελάχιστα κτίσματα του νησιού (ουσιαστικά τα σπίτια στα οποία έμεναν οι παλιοί κάτοικοι). Από αυτά, ξεχωρίζει η έκταση των 27 στρεμμάτων κοντά  στην ξακουστή παραλίας Μερσήνη, η οποία πρόσφατα μεταβιβάστηκε από το ζεύγος Νικόλα και Μαρίας Μελά στην εταιρεία Κονσολίνα ΑΕ (παραπομπή στην περίφημη σπηλιά της Κονσολίνας στην κορυφή του κάστρου της Κιμώλου, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρήκε καταφύγιο η σύζυγος του Γάλλου Κόνσολα- προξένου). Και εδώ, είναι το “ζουμί”:

“Όχι τσιμέντα στο νησί”

Η εταιρεία "Κονσολίνα", στην οποία μεταβιβάστηκαν τα 27 αυτά στρέμματα, περιγράφεται ως τουριστική και ξενοδοχειακή με αντικείμενο επίσης την εκμετάλλευση ακινήτων. Έχει ως μοναδική μέτοχο την εταιρεία Aria Hotels, θυγατρική του ομίλου Libra του εφοπλιστή Γιώργου Λογοθέτη και πρόεδρο τον Γεράσιμο Πανταζάτο, ο οποίος είναι διευθύνων σύμβουλος και της Aria Hotels.

Τον περασμένο Απρίλιο, όπως δημοσιεύθηκε και στο σχετικό ΦΕΚ, η Γραμματεία Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγίου, με την 1447 απόφασή της, επικύρωσε έκθεση και διαγράμματα με τα οποία καθορίζονται τα όρια του αιγιαλού και τα όρια της παραλίας στη θέση Μερσήνη της Πολυαίγου. Τον ίδιο μήνα, ο Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, ενέκρινε την μετακίνηση αρχαιολόγου από την Αθήνα στην Πολύαιγο, με αντικείμενο εργασίας, μεταξύ άλλων, τη “διενέργεια δοκιμαστικών τομών κατόπιν αιτημάτων οικοδόμησης” και “αυτοψία στην Πολύαιγο στο πλαίσιο οικοδομικού αιτήματος”.

Τα στοιχεία αυτά ήταν αρκετά για να κινητοποιηθεί η τοπική επιτροπή Μήλου της ΕΛΛΕΤ ότι δρομολογείται οικοδομική δραστηριότητα στο νησί, την οποία χαρακτηρίζει “απαράδεκτη και επικίνδυνη» εξέλιξη. Τονίζει μάλιστα ότι η Πολύαιγος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «οικόπεδο προς εκμετάλλευση», καθώς «οποιαδήποτε τουριστική δόμηση θα καταστρέψει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον και θα ακυρώσει δεκαετίες προσπαθειών προστασίας». Η ΕΛΛΕΤ κάλεσε την Πολεοδομία Μήλου να μην εγκρίνει καμία οικοδομική άδεια, καθώς δεν υπάρχει ούτε αναγνωρισμένος δρόμος πρόσβασης και τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού να αναλάβουν ευθύνες και να μπλοκάρουν κάθε δόμηση, ενώ απευθύνει κάλεσμα προς την τοπική κοινωνία, τους πολίτες και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις να σταθούν απέναντι σε αυτήν την «πρωτοφανή απειλή».«Η Πολύαιγος δεν πρέπει να χαθεί. Όχι άλλο τσιμέντο στις Κυκλάδες, όχι άλλη καταστροφή της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς», αναφέρει η ΕΛΛΕΤ.

Υπενθυμίζεται ότι το 2016, ο κ. Λογοθέτης είχε συστήσει άλλη εταιρεία την Tampa ΑΕ, με αντικείμενο την τουριστική εκμετάλλευση και την ανέγερση ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων στην Πολύαιγο. Ωστόσο το σχέδιο της θυγατρικής της Aria Hotels -η οποία είναι πολύ δραστήρια σε Κίμωλο και Μήλο- συνάντησε αντιδράσεις και δεν προχώρησε, με αποτέλεσμα  η Tampa να αναστέλλει τη λειτουργία της.

Από την πλευρά του ιδιοκτήτη της έκτασης, αυτό που διαρρέεται είναι ότι μοναδική δραστηριότητα της εταιρείας (Κονσολίνα) με το συγκεκριμένο ακίνητο, δηλαδή την έκταση στη Μερσήνη, είναι η έκδοση οικοδομική άδειας για την αναστήλωση μιας από τις ελάχιστες υφιστάμενες οικίες στο νησί. Σκοπός η χρήση αυτού του κτίσματος ως ιδιωτικής κατοικίας και σε καμία περίπτωση για τουριστική εκμετάλλευση. 

Από την πλευρά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων επισημαίνεται με ένταση πως λόγω του προστατευτικού καθεστώτος της Πολυαίγου, δεν επιτρέπεται η ανέγερση ακινήτου στο νησί. “Επιτρέπονται μόνο επισκευές υφισταμένων κτιρίων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αρχαιολόγος έκανε την αυτοψία στο σημείο, ζητήθηκαν συμπληρωματικά στοιχεία που δεν δόθηκαν και η διαδικασία σταμάτησε εκεί. Από εμάς δεν έχει εκδοθεί καμία άδεια, άρα δεν υφίσταται θέμα”.

Θα χαρακτηριστεί και αρχαιολογικός χώρος. 

Η Πολύαιγος, με έκταση περίπου 18,1 τ. χλμ., είναι χαρακτηρισμένη ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους σύμφωνα με την Απόφαση του Υπουργού Αιγαίου (ΔΠΑ/9389/2000 – ΦΕΚ 1176/Β/22.09.2000), ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, Ζώνη Ειδικής Προστασίας για σπάνια είδη πανίδας και βιότοπος της μεσογειακής φώκιας Monachus-Monachus. Βάσει αυτής της απόφασης, επιτρέπεται μόνο, η άσκηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων αγροτικού χαρακτήρα, η αναστήλωση, επισκευή και αποκατάσταση υφιστάμενων κτισμάτων χωρίς τροποποίηση της χρήσης τους, η κατασκευή νέων υποδομών αποκλειστικά για σκοπούς εθνικής άμυνας, αρχαιολογίας, επιστημονικής έρευνας ή διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, και μόνο με σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας ΕΠΑΕ.

Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, το νησί βρίσκεται στο “παρά ένα” πριν χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος κατ’ ολοκληρίαν. Σχετικό αίτημα έχει υποβληθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με τις θετικές εισηγήσεις κορυφαίων αρχαιολόγων της χώρας. Απομένει, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, το τυπικό, δηλαδή η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που θα κάνει δεκτό το αίτημα και θα χαρακτηρίσει το νησί αρχαιολογικό χώρο.

Το Ίδρυμα

Βάσει των στοιχείων του Κτηματολογίου, το μεγαλύτερο μέρος της Πολυαίγου, (17,37 τετραγωνικά χιλιόμετρα) ανήκει στο «Κληροδότημα Ιωάννου Στ. Λογοθέτη, Ι.Ν. Οδηγήτριας Κιμώλου». Πρόκειται για το Κοινοφελές Ίδρυμα που διαχειρίζεται την περιουσία που άφησε ως κληρονομιά το 1933 ο Ιωάννης Σταύρου Λογοθέτης. Την περιουσία αποτελούν οι στην Πολύαιγο καλλιεργήσιμες και μη εκτάσεις, βοσκότοποι και ορυχεία 25.000 στρέμματα, με αγροικίες και Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου μετά του προαυλίου, κελλίων και ενός κηπαρίου, καθώς και στη νήσο Κίμωλο ο Ιερός Ναός Υπαπαντής του Σωτήρος. Μεταξύ των σκοπών του ιδρύματος είναι η διάθεση/ενοικίαση σε Κιμωλιώτες εκτάσεων για βοσκοτόπια και η συντήρηση των εκκλησιών της περιοχής.