Ο άγιος Αλέξανδρος καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη και σε νεαρή ηλικία έφθασε στη Σμύρνη, προσπαθώντας να αποφύγει τις ακόλαστες προθέσεις κάποιου Τούρκου.
Για άγνωστους σε μας λόγους, ο άγιος Αλέξανδρος στην πόλη αυτή απαρνήθηκε την πίστη του και εξισλαμίσθηκε. Αργότερα επισκέφθηκε τη Μέκκα και εισήλθε στο Τάγμα των Δερβίσηδων. Ελεγχόμενος όμως από τη συνείδησή του προσποιήθηκε τον τρελό και υπό το σχήμα του Δερβίση, περιόδευσε για 18 χρόνια σε υπόδουλες χώρες ελέγχοντας δριμύτατα την τουρκική τυραννία.
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος: Η ζωή του μεγαλύτερου των Προφητών
Όσες δε φορές του δόθηκε η ευκαιρία να εκδηλώσει την πίστη του στο Xριστό το έκανε εκτελώντας αγαθά έργα. Ευρισκόμενος στη Χίο, ο άγιος Αλέξανδρος παρακολούθησε άφοβα σε Χριστιανική Εκκλησία τις ιερές ακολουθίες της Μ. Τεσσαρακοστής φορώντας ακόμη τα ρούχα του Δερβίση.
Από τη Χίο μετέβη στη Σμύρνη και παρουσιάσθηκε στον κριτή της πόλης στον οποίο ομολόγησε με θάρρος ότι μετανόησε για την προηγούμενη μεταστροφή του και ότι θα επανερχόταν πλέον στο Χριστιανισμό. Μπροστά του δε έβγαλε και ποδοπάτησε τα ρούχα του Δερβίση.
Τον έριξαν αμέσως στη φυλακή από την οποία τον έβγαλαν τρεις φορές προσπαθώντας με κολακείες και απειλές να κάμψουν το φρόνημά του και την πίστη του. Όμως ο άγιος Αλέξανδρος παρέμεινε ακατάβλητος και σταθερός στην απόφασή του να μαρτυρήσει για την πίστη του.
Όταν δε προσήλθε στον τόπο της εκτέλεσης προσευχόταν γονατιστός και ατάραχος μπροστά στο πολυάριθμο και μανιασμένο πλήθος. Γεμάτος χαρά και θάρρος, υπέμεινε με καρτερία το μαρτυρικό του θάνατο δι` αποκεφαλισμού, στις 26 Μαΐου 1794, γενόμενος έτσι κι εκείνος κάτοικος της άνω Ιερουσαλήμ και μέτοχος της ουράνιας δόξας.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἐν ἀθλήσει νομίμως Μάρτυς ἠρίστευσας, καὶ τὸν σὲ τρώσαντα πρῲην κατηγωνίσω ἐχθρὸν, καὶ Μαρτύρων κοινωνὸς ὤφθης Ἀλέξανδρε. Ὅθεν ὡς ἅγιον βλαστόν, Θεσσαλονίκη σὲ τιμᾷ, καὶ πόθῳ σοι ἀνακράζει· Μὴ διαλίπῃς πρεσβεύων, ἐλεηθῆναι τοὺς τιμῶντάς σε.
Κοντάκιον
Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἑορτάζει σήμερον, Θεσσαλονίκη ἡ πόλις, τὴν ἁγίαν μνήμην σου, Ἀλέξανδρε Νεομάρτυς· ταύτης γὰρ, γόνος καὶ βλάστημα θεῖον πέλων, ἤθλησας, ἐν Σμύρνῃ γνώμῃ ἀνδρειοτάτῃ, δι’ ἀγάπην τοῦ Κυρίου· ὅν ἐκδυσώπει σώζεσθαο ἅπαντας.
