Στο πλαίσιο της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Παραποίησης, το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) κάνει σε όλους την ίδια ερώτηση: «Τι βρίσκεται στο τραπέζι σου;». Η ερώτηση αυτή λειτουργεί σαν ένα «καμπανάκι κινδύνου» με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους καταναλωτές για τα τρόφιμα που αγοράζουν.

Τα νέα στοιχεία από την έκθεση του EUIPO, αποκαλύπτουν πως η παραποίηση τροφίμων και ποτών στην Ευρώπη έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις. Νοθευμένα κρασιά, νοθευμένο λάδι και ψεύτικα παιδικά γλυκίσματα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

Σε συνεργασία με την Europol, τα τρόφιμα αποτελούν πλέον τη δεύτερη πιο συχνή κατηγορία παραποιημένων προϊόντων που κατάσχονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, αναφέρει η έκθεση.

Στην ουσία πρόκειται για συστηματική δράση οργανωμένων κυκλωμάτων, που εκμεταλλεύονται το ηλεκτρονικό εμπόριο και τα social media για να προωθήσουν προϊόντα αμφίβολης ποιότητας.

Η έκθεση SOCTA 2025 της Europol καταγράφει ότι μέσω του e-commerce οι παραχαράκτες βρίσκουν νέους τρόπους να διοχετεύουν πλαστά τρόφιμα σε ανυποψίαστους καταναλωτές.

Η παραποίηση αφορά τη συσκευασία, τις ετικέτες, ακόμα και τις πρώτες ύλες, με στόχο προϊόντα υψηλής αξίας και εμπιστοσύνης, όπως τα κρασιά, τα ποτά, το ελαιόλαδο και τα ζυμαρικά, αναφέρει το iatropedia.gr.

Επιχείρηση OPSON: 91 εκατομμύρια σε κατασχέσεις

Η έκταση της απάτης αποκαλύπτεται μέσα από την ετήσια κοινή επιχείρηση Europol και Interpol με την ονομασία OPSON.

Μόνο το 2024, οι Αρχές προχώρησαν σε κατασχέσεις παραποιημένων και υποβαθμισμένων τροφίμων αξίας 91 εκατ. ευρώ.

Πίσω από αυτά τα νούμερα κρύβονται επικίνδυνες πρακτικές. Στην τελευταία αναφορά SOCTA (2021), εντοπίστηκαν περιπτώσεις όπου παραποιημένα τρόφιμα περιείχαν τοξικές και απαγορευμένες ουσίες, όπως μεθανόλη (σε ποτά), fipronil (σε αυγά), υδράργυρο και επικίνδυνα φυτοφάρμακα.

Νοθευμένα τρόφιμα: Ζημιά στην Υγεία, αλλά και την οικονομία

Οι κίνδυνοι αφορούν πρωτίστως τη δημόσια υγεία, όμως, η παραποίηση τροφίμων πλήττει ευθέως την ευρωπαϊκή οικονομία και τον αγροδιατροφικό τομέα.

Όπως τονίζεται στις εκθέσεις της Europol και του EUIPO, παραποιημένα ποτά που περιέχουν μεθανόλη – ουσία εξαιρετικά τοξική- μπορεί να προκαλέσουν τύφλωση ή και θάνατο ακόμη και σε μικρές ποσότητες.

Σε άλλα δείγματα έχουν βρεθεί υδράργυρος, εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα που κανονικά δεν επιτρέπεται να βρίσκονται σε ανθρώπινη τροφή. Ουσίες όπως το fipronil, που είχε εντοπιστεί σε παρτίδες αυγών το 2017, μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο νευρικό σύστημα, ειδικά σε παιδιά και ευάλωτες ομάδες.

Το πρόβλημα είναι ότι τα παραποιημένα τρόφιμα δεν φαίνονται επικίνδυνα. Κυκλοφορούν σε συσκευασίες που μοιάζουν απόλυτα αυθεντικές και καταναλώνονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Το ρίσκο είναι αόρατο, μέχρι να εκδηλωθούν οι συνέπειες.

Τα κρασιά και τα οινοπνευματώδη υπήρξαν από τους πιο «χτυπημένους» κλάδους την περίοδο 2013-2017, με απώλειες 2,28 δισ. ευρώ και σχεδόν 5.700 χαμένες θέσεις εργασίας ετησίως.

Επιπλέον, σχεδόν 2 δισ. ευρώ χάθηκαν σε φόρους λόγω αυτής της εγκληματικής δραστηριότητας, ζημιώνοντας και τα δημόσια έσοδα και τις νόμιμες, μικρές παραγωγικές μονάδες που δεν μπορούν να ανταγωνιστούν το κόστος της απάτης.

Οι καταναλωτές είναι το τελευταίο ανάχωμα

Το EUIPO επισημαίνει ότι η προστασία ξεκινά από το χέρι του καταναλωτή. Συστήνει προσοχή στην αγορά, ειδικά σε online πλατφόρμες, και προτείνει:

• Αγορές μόνο από επίσημα κανάλια
• Έλεγχος στη συσκευασία και την ετικέτα για ορθογραφικά λάθη ή περίεργα σήματα
• Αναζήτηση ευρωπαϊκών σημάτων ποιότητας (ΠΟΠ, ΠΓΕ, ΕΠΙΠ)
• Χρήση εργαλείων αυθεντικότητας όπως QR codes και ολογράμματα

Το μήνυμα είναι σαφές: στο τραπέζι μας μπορούμε να βάλουμε την ποιότητα, αλλά και την απάτη. Και είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε σωστά.