Με δεκάδες πυρκαγιές να βρίσκονται σε εξέλιξη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αυτή την περίοδο, ερευνούμε πόσο επιβλαβείς μπορεί να είναι οι ουσίες που απελευθερώνονται από τον καπνό, αλλά και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στην υγεία μας.

Τις τελευταίες ημέρες ο αττικός ουρανός γέμισε καπνούς, με την συγκλονιστική εικόνα της Ακρόπολης περιτριγυρισμένη από αυτούς να κάνει τον γύρω του διαδικτύου, υπενθυμίζοντας σε όλους την τεράστια οικολογική καταστροφή που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες στην Ελλάδα.

Και όσο οι πυροσβέστες και εθελοντές μάχονται να κατευνάσουν τα πύρινα μέτωπα, πολλές επιβλαβείς ουσίες απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μέσα από τον καπνό που παράγουν οι πυρκαγιές, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία όλων μας, τόσο άμεσα, όσο και μακροπρόθεσμα.

Γιατί ο καπνός των πυρκαγιών είναι τόσο επικίνδυνος;

Όπως και άλλοι τύποι καπνού από πυρκαγιές κτιρίων ή ακόμη και από τσιγάρα, ο καπνός που προέρχεται από δασικής έκτασης πυρκαγιά, περιέχει ένα μείγμα σωματιδίων, μονοξειδίου του άνθρακα και πτητικών χημικών ουσιών. Αυτά τα συστατικά βέβαια, διαφέρουν ανάλογα με το ποιο υλικό τροφοδοτεί τις φλόγες.

Για παράδειγμα, ο καπνός από πυρκαγιές που καίνε μέσα από δηλητηριώδη βελανιδιά και δηλητηριώδη κισσό μπορεί να περιέχει ίχνη ερεθιστικών ουσιών από αυτά τα φυτά. Επίσης ο καπνός μπορεί να απορροφήσει χημικές ουσίες από πλαστικό και άλλα ανθρωπογενή υλικά όταν οι πυρκαγιές καίνε μέσα σε πόλεις ή οικισμούς, λέει ο Wayne Cascio, καρδιολόγος και διευθυντής του Κέντρου Δημόσιας Υγείας και Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης της EPA.

«Καμπανάκι» από Παγώνη: Η έκθεση στα επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια για μεγάλο διάστημα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο

Ωστόσο όσο και αν διαφέρει το συστατικό που τροφοδοτεί αυτές τις φωτιές, μια πυρκαγιά παράγει ουσιαστικά δύο τύπους καπνού: τον μαύρο καπνό που περιέχει βενζόλιο, φορμαλδεΰδη, κυάνιο και πτητικές οργανικές ενώσεις, ιδίως μονοξείδιο του άνθρακα. Και τον λευκό καπνό, ο οποίος περιλαμβάνει λεπτά και υπέρλεπτα σωματίδια ικανά να διεισδύσουν από την αναπνευστική οδό στις πνευμονικές κυψελίδες του ανθρώπινου σώματος.

Η σύνθεση αυτού του καπνού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: την καύσιμη ύλη (είδος ξύλου, βλάστηση κ.λπ.), τη θερμοκρασία της φωτιάς, τους ανέμους, τις διάφορες καιρικές συνθήκες και την ποσότητα του νερού, καθώς όσο περισσότερο νερό υπάρχει, τόσο πιο λευκός θα είναι ο καπνός – χωρίς να σημαίνει ότι είναι λιγότερο επιβλαβής.
Οι καπνοί είναι έντονα ζημιογόνοι τόσο για το περιβάλλον όσο και για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Πιο συγκεκριμένα, ο καπνός των πυρκαγιών συμβάλλει κατά 40% στη ρύπανση της ατμόσφαιρας από μικροσωματίδια, τα οποία είναι αρκετά μικρά ώστε να προκαλέσουν βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, εισερχόμενα στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος.

Η ρύπανση από αυτή την καταστροφική ενέργεια ταξιδεύει χιλιάδες χιλιόμετρα, ενώ ακόμη και αν η χώρα στην οποία ζούμε δεν αντιμετωπίζει δασικές πυρκαγιές, η ατμόσφαιρα μπορεί να επηρεαστεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, ο καπνός μπορεί να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα, ενώ σε περίπτωση βροχής, το έδαφος μπορεί επίσης να απορροφήσει αυτά τα επιβλαβή σωματίδια.

Δασικές πυρκαγιές και επιπτώσεις στην υγεία μας

Σύμφωνα με την μελέτη του ερευνητή Mike Brauer από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, Βανκούβερ, BC, στον Καναδά, περισσότεροι από 339.000 θάνατοι κάθε χρόνο αποδίδονται σε δασικές πυρκαγιές. Οι επιπτώσεις του καπνού της πυρκαγιάς στην υγεία μας μπορούν να είναι άμεσες, αλλά μακροπρόθεσμες, γεγονός που καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η διάρκεια της έκθεσης, η ποσότητα του εισπνεόμενου αέρα, η κατάσταση της υγείας μας γενικότερα και η ποσοστιαία συγκέντρωση του καπνού στον αέρα.

Οι μαύροι καπνοί συγκεκριμένα είναι άμεσα επικίνδυνοι για τον άνθρωπο και ευθύνονται για ασφυξία, βήχα και αίσθημα καύσου στα μάτια, τη μύτη και το δέρμα, μείωση της πνευμονικής λειτουργίας και, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, θάνατο. Οι καπνοί αυτοί μπορεί να περιέχουν ενώσεις που έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνες για τον άνθρωπο, όπως βενζόλιο και φορμαλδεΰδη. Ο λευκός καπνός, αντίθετα, παρουσιάζει έναν πιο μακροπρόθεσμο κίνδυνο.

Ο λευκός καπνός που απελευθερώνεται από τις δασικές πυρκαγιές μπορεί να είναι πολύ πιο ζημιογόνος για τον άνθρωπο, καθώς περιέχει πολύ περισσότερα σωματίδια που μπορεί να αποτελούνται από άνθρακα, θείο, άζωτο, βαρέα μέταλλα ή οργανικές χημικές ουσίες.

Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια είναι ικανά να διεισδύσουν βαθιά στην αναπνευστική οδό μας, στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας έτσι βλάβες στους πνεύμονες, να αυξήσουν βραχυπρόθεσμα τις αναπνευστικές παθήσεις, όπως το άσθμα και να επηρεάσουν την καρδιά και τον εγκέφαλο.

Οι δασικές πυρκαγιές απελευθερώνουν επίσης σημαντικές ποσότητες υδραργύρου στον αέρα (που υπάρχει φυσικά στα δέντρα μέσω της απορρόφησης από τα φύλλα), ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές ομιλίας, ακοής και βάδισης, μυϊκή αδυναμία και προβλήματα όρασης σε άτομα όλων των ηλικιών.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;

Τα παιδιά, οι έγκυες γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις (άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα, καρδιακή ανεπάρκεια κ.λπ.) πρέπει να παραμένουν σε επαγρύπνηση, καθώς έχουν την μεγαλύτερη ευαισθησία στις βλαβερές συνέπειες της έκθεσης στον καπνό. Ωστόσο, είτε ανήκετε, είτε όχι στις παραπάνω κατηγορίες είναι σημαντικό να προστατεύσετε την υγεία σας από τον καπνό με τους εξής τρόπους:
• Μείνετε σε εσωτερικούς χώρους, εκτός αν δοθεί εντολή εκκένωσης.
• Κρατήστε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα
• Αν χρησιμοποιείτε κλιματισμό, ενεργοποιήστε τη λειτουργία ανακύκλωσης αέρα για να αποτρέψετε την είσοδο εξωτερικού αέρα στο σπίτι σας
• Αποφύγετε την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους
• Όταν οδηγείτε, κρατήστε τα παράθυρα και τους αεραγωγούς κλειστά. Χρησιμοποιείτε το κλιματιστικό μόνο στη λειτουργία "ανακυκλοφορίας αέρα" "
• Παρακολουθήστε τις αναφορές για την ποιότητα του αέρα