Μία καθοριστική συζήτηση για τον επερχόμενο Οδικό Χάρτη Αμυντικής Ετοιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, με αντικείμενο την Άμυνα. Ο νέος αυτός σχεδιασμός αναμένεται να καθορίσει σαφείς στόχους, σκοπούς και ορόσημα για την επίτευξη αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030.
Η Ύπατη Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας, Κάγια Κάλλας, η οποία προήδρευσε της συνεδρίασης, τόνισε τη σημασία ενός συγκεκριμένου πλαισίου δράσης και υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας σε ένα ολοένα και πιο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον.
Οι τρεις πυλώνες του ευρωπαϊκού αμυντικού δόγματος
Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε τρεις βασικούς πυλώνες:
Κάλυψη των ελλείψεων στρατιωτικών ικανοτήτων: Το Συμβούλιο εξέτασε τρόπους ταχείας και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των κενών στις αμυντικές δυνατότητες των κρατών-μελών, ώστε να ενισχυθεί η συλλογική ισχύς της ΕΕ.
Πανευρωπαϊκά, εμβληματικά προγράμματα: Υπογραμμίστηκε η ανάγκη επένδυσης σε τεχνολογική καινοτομία και συνεργασία, με καλύτερη αξιοποίηση πόρων και χρόνου.
Ενίσχυση της συνεργασίας με την Ουκρανία: Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συνέχιση και εμβάθυνση της ευρωπαϊκής υποστήριξης προς το Κίεβο, ως κρίσιμου παράγοντα για τη συνολική ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η Κάγια Κάλλας επεσήμανε ότι ο Οδικός Χάρτης περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους και ορόσημα, με τη λογική των “ηγέτιδων χωρών” (lead nations) να βρίσκεται στο επίκεντρο: τα κράτη-μέλη θα αναλάβουν ρόλο ηγεσίας σε εννέα τομείς ικανότητας, εξασφαλίζοντας συντονισμένη και αποτελεσματική εφαρμογή. Παράλληλα, υπογράμμισε την αυξανόμενη απειλή των drones, τονίζοντας πως «μπορεί να προέρχονται από οπουδήποτε», καθιστώντας την ανάπτυξη αντι-drone συστημάτων βασική προτεραιότητα για την ΕΕ.
Επίσημη υιοθέτηση από την Κομισιόν
Την Πέμπτη 16 Οκτωβρίου, το Κολέγιο των Επιτρόπων αναμένεται να εγκρίνει επίσημα τον Οδικό Χάρτη Αμυντικής Ετοιμότητας, γεγονός που σηματοδοτεί σημαντικό βήμα υλοποίησης των στόχων του Συμβουλίου. Ο χάρτης θα παρουσιαστεί στους Ευρωπαίους ηγέτες από την Κάλλας και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες.
Η υιοθέτηση αναμένεται να ενεργοποιήσει μια συντονισμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια για την ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας της Ένωσης, με έμφαση στην καινοτομία, τη συνεργασία και την ανταπόκριση σε σύγχρονες απειλές. Η ΕΕ προσανατολίζεται σε επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κυβερνοάμυνα, ενώ ενισχύει τη συνεργασία της με το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία.
Η έμφαση στα drones αντικατοπτρίζει τη συνειδητοποίηση ότι οι σύγχρονες απειλές απαιτούν ευέλικτες και προηγμένες λύσεις. Η ΕΕ εξετάζει την ανάπτυξη κοινών προγραμμάτων παραγωγής και αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με τη συμμετοχή κρατών-μελών και ιδιωτικού τομέα.
Ο Οδικός Χάρτης Αμυντικής Ετοιμότητας 2030
Η συζήτηση επιβεβαίωσε τη δέσμευση της ΕΕ να ενισχύσει την αμυντική της ικανότητα έως το 2030, μέσα από ένα πλαίσιο στρατηγικού οράματος και πρακτικής εφαρμογής. Σύμφωνα με διαρροές του σχεδίου «Defence Readiness Roadmap 2030», η ΕΕ επιδιώκει να αναπτύξει ισχυρή και αξιόπιστη αμυντική ικανότητα εντός πέντε ετών, ικανή να αποτρέπει κάθε πιθανό αντίπαλο, με τη Ρωσία να αναγνωρίζεται ως επίμονη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Ο χάρτης προβλέπει:
Κοινές αμυντικές προμήθειες, με στόχο 40% των συμβολαίων έως το 2027 να είναι διακρατικά εντός ΕΕ και 60% έως το 2030.
Επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία και ψηφιοποίηση της άμυνας.
Αύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και εντατικοποίηση κοινών ασκήσεων.
Συγχρονισμό και στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ.
Μια Ευρώπη που προετοιμάζεται για το απρόβλεπτο
Η Ευρώπη εισέρχεται σε μια φάση εντατικής αμυντικής προετοιμασίας, ανταποκρινόμενη στις κλιμακούμενες γεωπολιτικές προκλήσεις και τη συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση. Αν και δεν υπάρχουν δηλώσεις που να υποδηλώνουν πρόθεση στρατιωτικής αντιπαράθεσης, η πορεία πολιτικών και στρατιωτικών αποφάσεων δείχνει πως η ΕΕ δίνει προτεραιότητα στην ενίσχυση της συλλογικής άμυνας ενόψει κάθε πιθανού σεναρίου.
Η Ευρώπη δεν επιδιώκει τον πόλεμο, αλλά προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο, ενισχύοντας τους θεσμούς και τις στρατιωτικές της δυνατότητες. Τα έγγραφα, δηλώσεις και επενδύσεις αποκαλύπτουν μια πρωτοφανή κινητοποίηση, με την ασφάλεια και την ετοιμότητα να μετατρέπονται σε στρατηγικό πυλώνα της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Οι ηγέτες της ΕΕ επαναλαμβάνουν τη στήριξή τους στην Ουκρανία με στρατιωτική και οικονομική βοήθεια, ενώ οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας ενισχύονται. Η διπλωματία φαίνεται να υποχωρεί, καθώς η Ένωση επικεντρώνεται στην αυτονομία της άμυνας, ειδικά μετά τις πιέσεις του προέδρου Τραμπ για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ανάληψη δαπανών και πρωτοβουλιών.
Παράλληλα, ενισχύονται και οι μη στρατιωτικοί μηχανισμοί ασφάλειας. Η Κομισιόν συστήνει σε όλα τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά να διαθέτουν εφόδια για 72 ώρες, προετοιμασία που αντικατοπτρίζει τη νέα φιλοσοφία πολιτικής ετοιμότητας. Οι στρατιωτικές ασκήσεις, οι διακρατικές συνεργασίες και η αναβάθμιση της εγχώριας παραγωγής οπλικών συστημάτων δείχνουν πως η ήπειρος κινείται προς μια ολοκληρωμένη άμυνα.
Η λέξη «πόλεμος» δεν αποτελεί πλέον ταμπού. Τρεισήμισι χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη προσαρμόζει πολιτικές, οικονομίες και στρατηγικές για να αντιμετωπίσει το απρόβλεπτο. Όπως υπογραμμίζουν αναλυτές, το απρόβλεπτο δεν είναι χάος – είναι υπενθύμιση ότι η ζωή και η πολιτική παραμένουν σε διαρκή εγρήγορση.
