Οσοι ανησυχούν ότι μπορεί η φυσική απόσταση που επιβάλλεται λόγω των υγειονομικών συνθηκών να στερήσει από τους ανθρώπους τη συνήθεια της χειραψίας μελλοντικά, θα πρέπει να ησυχάσουν αφού έχει αποδείξει προ πολλού την αντοχή της. Πρόκειται για ένα άγγιγμα των χεριών που έρχεται από τα βάθη των αιώνων κι έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα.

Για αιώνες, η χειραψία ήταν μια κίνηση που υποδήλωνε έναν χαιρετισμό μεταξύ δύο προσώπων. Ή και μια δεσμευτική σωματική επαφή για την επίτευξη μιας συμφωνίας. Στην εποχή του κορωνοϊού, ωστόσο, έφτασε να θεωρείται μια απαγορευμένη χειρονομία αφού μπορεί να συμβάλει στη μετάδοση της ασθένειας.

Η χειραψία υπάρχει με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κάποιοι πιστεύουν ότι ξεκίνησε ως ένας τρόπος για να δηλώσουν τις ειρηνικές τους προθέσεις οι άνθρωποι. Προτείνοντας το άδειο τους δεξί χέρι, οι άγνωστοι έδειχναν εμπράκτως ότι δεν μεταφέρουν κάποιο όπλο κι επομένως δεν αποτελούσαν κίνδυνο για όποιον είχαν απέναντί τους. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ελαφρά κίνηση προς τα πάνω και προς τα κάτω αποσκοπούσε στην εξακρίβωση αν υπάρχουν κάποια κρυμμένα μαχαίρια ή στιλέτα στο μανίκι του άλλου. Η πιο δημοφιλής θεωρία για την προέλευσή της, ωστόσο, είναι πως αποτελεί ένα σύμβολο καλής πίστης και κατά κάποιο τρόπο μια υπόσχεση. Οταν δύο πρόσωπα έσφιγγαν τα χέρια, τότε αυτομάτως ο λόγος τους μεταμορφωνόταν σε ισχυρό δεσμό.

Μία από τις πρώτες απεικονίσεις χειραψίας έρχεται από τον 9ο αιώνα π.Χ., όπου ο βασιλιάς της Ασσυρίας Σαλμανασέρ Γ’ έδινε τα χέρια μ’ έναν βαβυλώνιο ηγέτη για να σφραγίσει μια συμμαχία. Ο Ομηρος αναφέρθηκε πολλές φορές σε χειραψίες στην «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια», σχετίζοντάς τες με ικεσίες κι απόδειξη εμπιστοσύνης. Βέβαια, η κίνηση αυτή είναι αγαπημένο μοτίβο στους αρχαίους μας αμφορείς και στα διάφορα δοχεία που σώζονται στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους. Στις επιτύμβιες στήλες συχνά υπήρχε εικόνα του νεκρού που έσφιγγε τα χέρια με κάποιο μέλος της οικογένειάς του, είτε ως ένας τελευταίος χαιρετισμός στο αγαπημένο πρόσωπο που έφυγε είτε ως ένα σύμβολο του αιώνιου δεσμού που υπάρχει μεταξύ ζώντων και νεκρών. Στην αρχαία Ρώμη, η χειραψία γινόταν για να δείξει εμπιστοσύνη αλλά και φιλία. Τα χέρια που ενώνονταν για έναν κοινό σκοπό έφτασαν να κοσμούν μέχρι και τα νομίσματα της αυτοκρατορίας.

Η χρήση βέβαια της χειραψίας ως καθημερινού χαιρετισμού είναι πιο πρόσφατο φαινόμενο. Μερικοί ιστορικοί θεωρούν ότι την καθιέρωσαν τον 17ο αιώνα οι Κουακέροι, δηλαδή τα μέλη της εκκλησίας του περιπλανώμενου ιεροκήρυκα Τζορτζ Φοξ που αντιμετώπιζαν την κίνηση αυτή πιο σωστό χαιρετισμό από το να κάνουν υπόκλιση ή να βγάζουν το καπέλο τους. Η συνήθεια αυτή καθιερώθηκε τον 18ο αιώνα, με εγχειρίδια να κυκλοφορούν για τις σωστές τεχνικές χειραψίας. Μάλιστα τότε άρχισαν να ξεχωρίζουν και συγκεκριμένα είδη χειραψίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η βικτωριανή χειραψία που ήταν στιβαρή αλλά όχι τόσο δυνατή. Οπως αναφέρει κι ένα φυλλάδιο του 1877, «ένας κύριος που αγενώς πιέζει το χέρι που του προσφέρεται για χαιρετισμό ή υπερβολικά το κουνάει, δεν θα έχει ποτέ την ευκαιρία να επαναλάβει αυτήν την προσβολή».

Το προφίλ

Μέσα στην πορεία του χρόνου, οι επικοινωνιολόγοι έφτασαν να αναλύουν όλες τις λεπτομέρειες της κάθε χειραψίας, καταλήγοντας σ’ ένα προφίλ όσων δίνουν τα χέρια αλλά και της ίδιας της κίνησης. Ετσι, μπορεί κάποιος να διαβάσει για χειραψία – γάντι, που συνηθίζουν να κάνουν οι πολιτικοί όταν πιάνουν με τα δύο τους χέρια την παλάμη του άλλου, προσπαθώντας να δείξουν ότι του έχουν εμπιστοσύνη ή ότι είναι ειλικρινής. Ή για χειραψία του ψόφιου ψαριού, όπου και οι δύο άνθρωποι που χαιρετιούνται προτείνουν το χέρι τους τόσο χαλαρά που δείχνουν ότι είναι αδύναμοι χαρακτήρες. Η πιο σωστή χειραψία θεωρείται όταν ο άνθρωπος απλώνει το χέρι του σε θέση παράλληλη με το έδαφος, σκύβοντας ελαφρώς το κορμί μπροστά, και μόλις πιάσει την παλάμη του άλλου την ανεβοκατεβάζουν δύο με τρεις φορές. 

Στην Ιστορία έχει μείνει η τριπλή χειραψία μεταξύ των Χάρι Τρούμαν, Γουίνστον Τσόρτσιλ και Γιόσεφ Στάλιν στις 25 Ιουλίου 1945. Λίγες εβδομάδες μετά τη συνθηκολόγηση των Ναζί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Σύμμαχοι συγκεντρώθηκαν στο Πότσνταμ της Γερμανίας για να σχηματίσουν τη μεταπολεμική Ευρώπη αλλά και να στείλουν μήνυμα στην Ιαπωνία για παράδοση. Ενώ ο αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν, ο βρετανός πρωθυπουργός Γουίνστον Τσόρτσιλ και ο σοβιετικός ηγέτης Γιόσεφ Στάλιν πόζαραν μπροστά στον φακό χαμογελαστοί δίνοντας τα χέρια, η κίνηση αυτή ήταν στην πραγματικότητα άνευ ουσίας γιατί οι εντάσεις καλά κρατούσαν στο παρασκήνιο. 

Μία ακόμα χαρακτηριστική χειραψία ήταν αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου με τον τούρκο πρωθυπουργό Τουργκούτ Οζάλ στο περιθώριο του Φόρουμ Ευρωπαϊκού Μάνατζμεντ στις 2 Φεβρουαρίου 1986. Την περίοδο πριν από τη συνάντηση των δύο ισχυρών ανδρών Ελλάδας και Τουρκίας, οι σχέσεις με τη γείτονα είχαν φτάσει στα άκρα. Ωστόσο, η διοργάνωση στο Νταβός έδωσε την ευκαιρία στους δύο πολιτικούς να αναπτύξουν έναν διάλογο, με τους ευρωπαίους ηγέτες να επιβλέπουν, καταλήγοντας σε απόφαση για «μη πόλεμο». Η ειρηνική διάθεση επισφραγίστηκε με τη χειραψία μπροστά στους δημοσιογράφους, αν και, όπως φάνηκε στην πορεία των χρόνων, η κίνηση αυτή έμεινε μόνο στις φωτογραφίες.