Γράφει ο Γιώργος Συριόπουλος

Μια βραχονησίδα είναι το Αλκατράζ. Ένας άνυδρος και αφιλόξενος τόπος στη μέση του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο. Κάποτε θρυλικό κολαστήριο. Σήμερα, το βασικότερο αξιοθέατο της πόλης, μαζί με την κρεμαστή γέφυρα της Χρυσής Πύλης (Golden Gate), που είναι όμως… κατακόκκινη!  

Τουλάχιστον πέντε λόγοι επιβάλλουν να επισκεφθεί ο ταξιδιώτης στη βόρεια Καλιφόρνια το Αλκατράζ. Υπάρχει , όμως, και ένας λόγος που σου κόβει την – τουριστική – ανάσα…

1: Η επίσκεψη στο Αλκατράζ είναι μια πραγματική απόδραση από την πραγματικότητα, αλλά και επιτομή της ειρωνείας του να «ξεφεύγεις» συνειδητά με προορισμό τον τόπο που κάποτε «φιλοξενούσε» ανθρώπους που ήθελαν να αποδράσουν από τα δεσμά της φυλακής.

Το Αλκατράζ αποτελεί εμβληματικό αξιοθέατο του Σαν Φρανσίκο. Αν δεν το επισκεφτείς είναι σαν να ανεβοκατέβηκες τους «καμηλωτούς» δρόμους της πόλης με κλειστά μάτια.

2: Περισσότερο εντυπωσιακοί είναι οι μύθοι για το Αλκατράζ, παρά το ίδιο το μέρος. Μια φυλακή είναι πάντα μια φυλακή. Το Αλκατράζ διέφερε λόγω της χωροθεσίας του, πάνω σε μια βραχονησίδα που δύσκολα θα μπορούσε να εγκαταλείψει κανείς, αφενός λόγω της ύψιστης ασφάλειας των κελιών της, τα οποία ήταν όλα μονόκλινα.

Οι φυλακισμένοι ήταν μεταξύ 220 και 250 ατόμων, και φυλάσσονταν από 100 μόνιμους δεσμοφύλακες που ζούσαν με τις οικογένειές τους σε παρακείμενο οικισμό. Στο Αλκατράζ φυλακίστηκαν μόνον κατάδικοι ομοσπονδιακών εγκλημάτων. Δηλαδή, όσοι διέπραξαν εγκλήματα σε περισσότερες από μία αμερικανικές πολιτείες. Γι’ αυτό και κανείς δεν τους ήθελε κοντά στην πόλη.

3: Στο πρώην νησί-φυλακή, σήμερα ένα από τα «εθνικά πάρκα» των ΗΠΑ, υπήρξαν ορισμένοι διάσημοι έγκλειστοι μεταξύ των οποίων: ο διαβόητος γκάνγκστερ Al "Scarface" Capone, ο απαγωγέας George "Machine Gun" Kelly, ο γκάνγκστερ Alvin "Creepy Karpis" Karpowicz, και ο δολοφόνος Robert Stroud, γνωστός και ως "Birdman του Alcatraz". Στα 29 χρόνια που το Αλκατράζ λειτούργησε ως ομοσπονδιακή φυλακή, έγιναν 14 γνωστές προσπάθειες απόδρασης στις οποίες συμμετείχαν 36 κρατούμενοι.

Η πιο αιματηρή απόπειρα διαφυγής έγινε το 1946. Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Φυλακών αναφέρει ότι από τις προσπάθειες απόδρασης 23 άτομα συνελήφθησαν στον περίβολο της φυλακής, 6 άτομα σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς των δεσμοφυλάκων, 2 άτομα πνίγηκαν και 5 εξαφανίστηκαν, χωρίς ποτέ να εντοπιστούν τα πτώματά τους.

4: Ο μύθος της αδυναμίας απόδρασης βασίζεται στο ότι οι φυλακισμένοι βρίσκονταν σε νησί και οι περισσότεροι δεν γνώριζαν καν κολύμπι. Επίσης, στο ότι τα νερά έχουν μέση θερμοκρασία τους 15ο C. Αλλά, το νησάκι απέχει 1,5 ναυτικό μίλι από τις ακτές του Σαν Φρανσίσκο. Δηλαδή, μόλις 2.414 μέτρα. Απόσταση που απομυθοποιεί τις εικασίες ότι οι δραπέτες δεν θα μπορούσαν να κολυμπήσουν.

Επίσης, σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή υπάρχουν μόνο σκυλόψαρα, καθώς οι μεγάλοι λευκοί καρχαρίες προτιμούν τα νερά κάτω από το Golden Gate. Στην κατάρριψη του μύθου συμβάλει και το Escape from Alcatraz Triathlon, που καταδεικνύει κάθε χρόνο ότι με εκπαίδευση και κατάλληλα εργαλεία είναι δυνατό να κολυμπήσετε από το Αλκατράζ και να επιβιώσετε. Εξάλλου, ο τόπος έχει εμπνεύσει τη δημιουργία 37 κινηματογραφικών έργων και τηλεοπτικών σειρών, 22 βιντεοπαιχνιδιών και 16 τραγουδιών.

Διασημότεροι κινηματογραφικοί δραπέτες ήταν οι: Μπαρτ Λάνκαστερ (Ο βαρυποινίτης του Αλκατράζ, 1962), Κλιντ Ίστγουντ (Απόδραση από το Αλκατράζ, 1979),  Λι Μάρβιν και Τζον Βέρνον (Ο Επαναστάτης του Αλκατράζ, 1967), Σον Κόνερι και Νίκολας Γκέητζ (Ο Βράχος, 1996), αλλά και ο κωμικός Γκράουτσο Μαρξ (Skidoo, 1968).

5: Επισκεπτόμενος το Αλκατράζ θα μάθεις πως η ιστορία του «βράχου» είναι μεγαλύτερη από εκείνη της φυλακής. Χαρτογραφήθηκε το 1775, από τον ισπανό εξερευνητή Χουάν Μανουέλ ντε Αϊάλα που ονόμασε τη βραχονησίδα  La Isla de los Alcatraces ή το νησί των Πελεκάνων, λόγω του μεγάλου πληθυσμού θαλάσσιων πτηνών που υπάρχουν εκεί ακόμη και σήμερα.

Το 1850, ο Πρόεδρος Millard Fillmore δημιούργησε εκεί στρατιωτική φυλακή και φρούριο με περίπου 100 κανόνια να προστατεύουν το Σαν Φρανσίσκο. Το 1933 ο στρατός παρέδωσε το νησί-φυλακή στο υπουργείο Δικαιοσύνης με την υποχρέωση των κρατούμενων να πλένουν τον ρουχισμό του στρατού. Η λειτουργία του πλυντηρίου ρούχων και ανθρώπων σταμάτησε το 1963, λόγω υψηλού κόστους λειτουργίας, με απόφαση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Ρόμπερτ Κέννεντυ, λίγους μήνες πριν από τη δολοφονία του αδελφού του, Προέδρου Τζων Κέννεντυ. Λίγο αργότερα, το νησί έγινε εμβληματικός τόπος διεκδίκησης της γης των ιθαγενών από τους εκτοπισμένους ινδιάνους, με επικεφαλής τον ακτιβιστή Mohawk Richard Oakes. Το 1971 χαρακτηρίστηκε «εθνικό πάρκο αναψυχής» και έκτοτε υποδέχεται τουλάχιστον 1 εκατομμύριο τουρίστες ετησίως, που τους μεταφέρει κατ’ αποκλειστικότητα η Alcatrazcruises.

Ένας για να μην πας ποτέ!

Ένας λόγος για να μην πας στο Αλκατράζ είναι πως περπατώντας πάνω σ’ αυτό το… «νησί των κολασμένων» νιώθεις ένα απάνθρωπο συναίσθημα: ότι επισκέπτεσαι – τουριστικά – έναν τόπο που κάποτε φιλοξενούσε όλους εκείνους που οι άνθρωποι δεν ήθελαν να βλέπουν! Έτσι, καταδικάζεις το διάβα σου σε μια πορεία σκιών, που άλλοτε ικετεύουν την εξιλέωση και άλλοτε επιζητούν τη συναίνεσή σου στην αιώνια καταδίκη τους.

Αν επισκεφτείς το Αλκατράζ, μην κάνεις δεύτερες σκέψεις. Περιηγήσου το, ως τουρίστας. Σαν θεατής κινηματογραφικού σκηνικού ή σαν σκηνοθέτης μιας δικής σου ταινίας στον όμορφο κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Όλα τα άλλα θα σε πληγώσουν.-