Ἡ Δοξολογία αὕτη ἀνεπέμφθη κατά πρῶτον ὡς δέησις πρός τόν Θεόν διά τήν ἀνάπαυσιν τῆς ψυχῆς τῶν πεσόντων εἰς τάς μάχας τῶν ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος ἀγωνιστῶν τοῦ 1821, ἀφ΄ ἑτέρου δέ ὡς εὐχαριστία πρός τόν Θεόν διά τήν βοήθειαν Αὐτοῦ πρός τό ἔθνος ἡμῶν εἰς τήν ἀποτίναξιν τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ καί τήν ἑδραίωσιν τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας.
Τῆς Δοξολογίας ταύτης προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων Αὐτῷ τῶν Ἁγιοταφιτῶν Ἀρχιερέων καί Ἱερομονάχων καί διακόνων, ψαλλόντων τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Συμεών δεξιά καί τοῦ κ. Βασιλείου Γκοτσοπούλου ἀριστερά, βοηθούντων τῶν μαθητῶν τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς Σιών, μετεχόντων δέ τῶν μελῶν τῆς Ἑλληνικῆς παροικίας, παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Εὐαγγέλου Βλιώρα καί μελῶν τοῦ Προξενείου.
Η ονομαστική εορτή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου
Μετά τήν Δοξολογίαν ἔλαβε χώραν ἡ ἄνοδος εἰς τό Πατριαρχεῖον, ἔνθα ὁ Μακαριώτατος προσεφώνησε διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ:
«Ἐλᾶτε μ’ ἕναν ζῆλον σέ τοῦτον τόν καιρό, νά κάμωμεν τόν ὅρκον ἐπάνω στόν Σταυρόν … ψηλά στά μπαϊράκια σηκῶστε τόν Σταυρόν καί σάν ἀστροπελέκια χτυπᾶτε τόν ἐχθρό». Ἀναφωνεῖ ὁ Ρήγας Φεραῖος εἰς τόν ἐπαναστατικόν αὐτοῦ παιᾶνα, «Θούριο».
Ἐκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος κ. Εὐάγγελε Βλιώρα,
Σεβαστοί Ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί,
Ἡ σήμερον τελουμένη ἐπέτειος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τῆς 25ης Μαρτίου τοῦ 1821, κατά τῆς βαρβαρικῆς Ὀθωμανικῆς δουλείας ἀποτελεῖ γεγονός μοναδικόν καί ἀνεπανάληπτον ἐν τῇ παγκοσμίῳ ἱστορίᾳ καί τοῦτο, διότι τό θεῖον ἀγαθόν τῆς ἐλευθερίας συνδέεται ἀρρήκτως μετά τῆς ἐν Χριστῷ συνειδητῆς διαθέσεως τῆς αὐτοθυσίας τοῦ εὐσεβοῦς γένους τῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καί τοῦ εὐλογημένου Ἑλληνικοῦ ἔθνους ἡμῶν.
Ὁ Μητροπολίτης Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός ὕψωσε τό ἱερόν Λάβαρον τῆς Ἐπαναστάσεως τήν 25ην Μαρτίου 1821, ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, ἀκούων εἰς τό ἀπολυτρωτικόν κήρυγμα τοῦ σοφοῦ Παύλου «τῇ ἐλευθερίᾳ οὖν, ᾗ ἡμᾶς Χριστός ἠλευθέρωσε, στήκετε, καί μή πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε» (Γαλ. 5,1).
Ἡ θεώρησις τῆς ἰδέας τῆς ἐλευθερίας, ἡ ὁποία προσέλαβεν ὑπόστασιν ἐν τῷ Χριστιανισμῷ ἦτο ἐκείνη, ἡ ὁποία διέκρινε τήν Ἑλληνικήν Ἐπανάστασιν τοῦ ’21 ἀπό συγχρόνους αὐτῇ ἐπαναστάσεις ἄλλων λαῶν. Τοῦτο ἄλλωστε καταγγέλλει καί τό ἐθνεγερτικόν σύνθημα τοῦ Γέρου τοῦ Μοριᾶ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη: «νῦν ὁ ἀγών διά τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ τήν ἁγίαν καί τῆς πατρίδος τήν ἐλευθερίαν». Τοῦτο ἐπίσης μαρτυρεῖ καί τό κάλεσμα τοῦ Ρήγα Φεραίου εἰς τόν ἐπαναστατικόν αὐτοῦ παιᾶνα «Θούριο»: «Ἐλᾶτε νά κάμωμεν τόν ὅρκον ἐπάνω στόν Σταυρόν».
Εμμανουήλ Παπάς: 23 Μαρτίου 1821-Ηγείται του αγώνα στη Μακεδονία
Οἱ Ἕλληνες, τῶν ὁποίων ἡ φιλοπατρία καί ἡ ἐλευθερία ἀποτελοῦν τά ἰδιαίτερα γνωρίσματα τῆς μακραίωνος καί πολυσχιδοῦς ἱστορίας αὐτῶν, δέν ἦτο δυνατόν νά συμβιβασθοῦν μέ τό εἶδος τῆς δουλείας τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ, ὁ ὁποῖος προσέβαλε τήν πολιτισμικήν, πνευματικήν καί ἐθνικοθρησκευτικήν αὐτῶν κληρονομίαν, ἡ ὁποία συνέβαλε καθοριστικῶς εἰς τήν ὑπερύψωσιν καί κατακόσμησιν τῶν ἠθῶν ἀλλά καί εἰς τόν φωτισμόν τῆς διανοίας τῶν «ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου καθημένων ἀνθρώπων» (πρβλ. Λουκ. 1,79).
Τό δέ μεγαλεῖον τῆς θυσίας τῶν ἐξεγερθέντων Ἑλλήνων διά τήν ἐλευθερίαν καί τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἀποτυποῦται ἐναργέστατα τόσον εἰς τό σύνθημα «ἐλευθερία ἤ θάνατος» ὅσον καί εἰς τήν ὁμολογίαν τῶν ἀναδειχθέντων νεομαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας, «Χριστιανός γεννήθηκα καί Χριστιανός θ’ ἀποθάνω!». Οἱ ἥρωες καί νεομάρτυρες οὗτοι τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγῶνος τοῦ ’21 ἤκουον ἀναμφιβόλως εἰς τούς Κυριακούς λόγους τοῦ Εὐαγγελίου: «Μη φοβηθῆτε ἀπό τῶν ἀποκτεινόντων τό σῶμα, τήν δε ψυχήν μή δυναμένων ἀποκτεῖναι» (Ματθ. 10,28).
Λέγομεν τοῦτο διότι ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ κλήρου αὐτῆς εἰς τόν ἀγῶνα τῆς ἐθνεγερσίας τοῦ 1821 ὑπῆρξε ὄντως μεγάλη καί ἀπαράμιλλος. Ἡ Ἐκκλησία ὡς πνευματικός θεσμός ἀνεγνωρίσθη ὡς ἡ κατ’ ἐξοχήν ἡγετική δύναμις τοῦ ὑπό δουλείαν τελουμένου λαοῦ τῆς Ρωμηοσύνης. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἐξεπροσώπει τήν ἐθνικήν καί θρησκευτικήν ὀντότητα τῶν Ἑλλήνων.
Ἡ ἑορτή τῆς ἐθνεγερσίας τοῦ 1821 δέν εἶναι ἁπλῶς γεγονός ἱστορικῆς μνήμης, ἀλλά μᾶλλον ἱερᾶς Παρακαταθήκης σφραγισμένης μέ τό ἡρωικόν καί μαρτυρικόν αἷμα «τῆς ἐλευθερίας, ἀπ’ τά κόκκαλα βγαλμένης τῶν Ἑλλήνων τά ἱερά». Αὐτήν τήν ἱερά Παρακαταθήκην καλούμεθα, ἀφ’ ἑνός μέν νά διαφυλάξωμεν, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά παραδώσωμεν εἰς τάς ἐπερχομένας γενεάς.
Ἡ Γεραρά Ἁγιοταφιτική ἡμῶν Ἀδελφότης συμμετέχουσα εἰς τόν ἐπετειακόν ἑορτασμόν τῆς ἱερᾶς μνήμης τῆς Ἐθνικῆς Παλιγγενεσίας τοῦ εὐσεβοῦς καί βασιλικοῦ γένους τῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων καί τοῦ Ἔθνους ἡμῶν καί χρεωστικῶς ἀποδίδουσα «τοῖς τήν τιμήν τήν τιμήν» (Ρωμ. 13,7) κατῆλθεν εἰς τόν Πανίερον Ναόν τῆς Ἀναστάσεως, ἔνθα ἀνεπέμψαμεν εὐχαριστήριον αἶνον καί δοξολογίαν εἰς τόν ὑπέρ ἡμῶν Σταυρωθέντα καί ἐκ νεκρῶν Ἀναστάντα Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Ἔτι δέ ἱκετηρίους ἐντεύξεις καί δεήσεις προσηνέγκαμεν ὑπέρ αἰωνίου ἀναπαύσεως ἐν χώρᾳ ζώντων τῶν μακαρίων ψυχῶν τῶν ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος ἀγωνισαμένων καί μαρτυρικῶς ἀναιρεθέντων ἐν τοῖς ἱεροῖς τοῦ γένους ἡμῶν ἀγῶσιν.
Ἐπί δέ τούτοις ἐπιτρέψατε Ἡμῖν, ὅπως ὑψώσωμεν τό ποτήριον Ἡμῶν καί ἀξιοχρέως ἀναφωνήσωμεν,
Ζήτω ἡ 25η Μαρτίου τοῦ 1821!
Ζήτω τό εὐσεβές καί βασιλικόν γένος τῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων!
Ζήτω ἡ Ἑλλάς!
Ζήτω ἡ Ἁγιοταφιτική ἡμῶν Ἀδελφότης!
Η Επανάσταση του Δασκαλογιάννη και η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη
Ἐν συνεχείᾳ ὁ κ. Βλιώρας προσεφώνησε διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ:
«Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα ο Οικουμενικός Ελληνισμός, με υπερηφάνεια, γιορτάζει και τιμά την επέτειο της Επανάστασης του 1821, της λαμπρότερης σελίδας της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ενός αγώνα, υπέρ βωμών και εστιών, σημείο αναφοράς και σύμβολο για το Ελληνικό έθνος, που είχε ως ευτυχή κατάληξη του, την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους και την αναγέννηση της Δημοκρατίας στην κοιτίδα της.
Σε κάθε ιστορική περίοδο υπάρχει ένας πόλος, ένα ιστορικό γεγονός που την σημαδεύει, και γίνεται σημείο αναφοράς για όλους εμάς τους μεταγενέστερους.
Η 25η Μαρτίου του 1821, αποτελεί αυτό το ορόσημο για την νεότερη ιστορία του Ελληνισμού, σηματοδοτώντας το σημείο τομή, όταν οι Έλληνες, έπαιρναν την ηρωϊκή απόφαση να ξεσηκωθούν, μόνοι έναντι πολλών, εναντίον της Οθωμανικής τυραννίας και να διεκδικήσουν με το αίμα τους τη λευτεριά. Άνοιξη ήταν και τότε, πριν από δύο σχεδόν αιώνες, όταν ο Ελληνισμός πήρε τα όπλα τα ιερά, για να διεκδικήσει την ελευθερία του. Αυτό το ιδανικό που λάτρεψε ο λαός μας μέσα στο ανυπέρβλητο μεγαλείο της θυσίας αγραμμάτων, ρακένδυτων και πεινασμένων ανδρών, αρματολών και κλεφτών, ιερωμένων, γυναικών και παιδιών.
Η Εθνεγερσία μας αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη ότι, πάνω από οποιαδήποτε συμφέροντα, δυσκολίες και εμπόδια, υπερέχει η ψυχή και το πνεύμα ενός λαού με υψηλό φρόνημα, άξιον της ιστορικής αποστολής του.
Σε εκείνους λοιπόν τους καιρούς, όπως σε κάθε δύσκολο καιρό, πολλοί ήταν εκείνοι που ξεπέρασαν εαυτούς και επέδειξαν ηρωισμό, υπεράνω αυτού που ονομάζουμε καλώς νοούμενο καθήκον. Επιφανείς προσωπικότητες αλλά και άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, που βρέθηκαν ξαφνικά στο προσκήνιο της Ιστορίας, ανταποκρίθηκαν μέχρι ενός, στο κάλεσμα του αγώνα, χωρίς να κιοτέψουν, χωρίς να λακίσουν σημαδεύοντας ανεξίτηλα την Ιστορία και τη ζωή του Ελληνισμού.
Σε σταυροθόλωτους ναούς και σε φτωχά ξωκλήσια, ο πόθος της λευτεριάς φούντωνε στις ψυχές των σκλαβωμένων Ελλήνων. Με μέσα πενιχρά ή και ανύπαρκτό, με το θάρρος να αναπληροί την έλλειψη οπλισμού, έσπρωξαν για τα καλά το ρου της ιστορικής μας πορείας προς τη δικαιοσύνη και την ελευθερία. Σε αυτόν τον αγώνα όλοι υπηρέτησαν την ιδέα της ελευθερίας, με μοναδική φιλοπατρία, αυτοθυσία και αυταπάρνηση. «Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραΐμη», παρατηρεί ο στρατηγός Μακρυγιάννης, «παρηγοριόμαστε μ’ ένα τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και όταν οι ολίγοι αποφασίσουν να πεθάνουν λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν».
Γεώργιος Κουντουριώτης: Πολιτικός κατά την Επανάσταση του 1821
Οι εθνικές επέτειοι είναι χρήσιμες για όλους μας, όταν αποτελούν ευκαιρία ανανέωσης, με παρρησία και αποφασιστικότητα, της προσήλωσής μας στα ιδανικά για τα οποία αγωνίστηκαν οι γεννήτορες της ελευθερίας μας και συνειδητοποίησης ότι η δικαιοσύνη, η πρόοδος και η ευημερία μας είναι αποτέλεσμα της δικής μας προσπάθειας και του δικού μας αγώνα, ατομικού και συλλογικού. Ας αφουγκραστούμε τα λόγια του στρατηγού Μακρυγιάννη, πως «τούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς, και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί, και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι».
Η συμπλήρωση 201 ετών από την Εθνική μας Παλιγγενεσία, μας καλεί να αναλογιστούμε τις επιτυχίες και τις προκλήσεις του Εθνικού μας Βίου, αλλά και τη συνέχεια της συλλογικής μας πορείας, μιας και είναι χαρακτηριστικό της εθνικής μας ταυτότητας να γιορτάζουμε όχι τον προορισμό αλλά το ταξίδι, γεμάτο ανακαλύψεις, γεμάτο περιπέτεια, όπως έγραψε ο Κωνσταντίνος Καβάφης, για να προσπαθούμε, για να αναζητούμε, να ανακαλύπτουμε και να μη παραδινόμαστε όπως έγραψε για τον Οδυσσέα ο Τέννυσον
Ας σταθούμε λοιπόν με σεβασμό μπροστά στη θυσία των προπατόρων μας, των ηρώων του ’21, και ας παραδειγματιστούμε από την φιλοπατρία και την αυταπάρνησή τους, ώστε με σθένος να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της ταραγμένης εποχής μας.
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και κύριοι,
Για την Αγία Γη και την παρουσία μας σε αυτή, το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και η Αγιοταφιτική Αδελφότητα, με την μακραίωνη και πολύπτυχη προσφορά και το ύψιστο ποιμαντικό έργο αποτελεί θεματοφύλακα των ηθικών και πνευματικών αξιών της ορθόδοξης πίστης μας.
Το καθ’ ημάς Πατριαρχείο Ιεροσολύμων μαρτυρεί τη διαχρονία της δυναμικής παρουσίας της Ελληνικής και Ορθόδοξης παράδοσης στη Μέση Ανατολή. Το υψηλό φρόνημα και οι αγώνες του, υπό αντίξοες συνθήκες, μέχρι σήμερα, αποτελούν για όλους μας ανεκτίμητο εθνικό κεφάλαιο και πηγή έμπνευσης και εμψύχωσης.
Για όλους μας, η 25η Μαρτίου 1821 αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή, να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας και να ανανεώσουμε την προσήλωσή μας στα ιδανικά που αποτελούν την πεμπτουσία της Ελληνικής και Ορθόδοξης παράδοσής μας και για τα οποία αγωνίστηκαν οι πρόμαχοι της ελευθερίας μας, «….ποτέ από το χρέος μη κινούντες». Ιδανικά που στις μέρες μας δεν μπορούμε να θεωρούμε ως δεδομένα και που οφείλουμε να διαφυλάξουμε με το δικό μας αγώνα.
Με τις σκέψεις αυτές, καλώ όλους να αναφωνήσουμε
Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821!
Ζήτω η Ελλάδα!»
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας
