Του Μάνου Χατζηγιάννη
Η αλλαγή στάσης του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στο ουκρανικό ζήτημα -υπό άραγε ποιες πιέσεις-τα τελευταία χρόνια και η μεταστροφή του από υποστηρικτή της κανονικότητας σε αρνητή της και η προσφορά ομπρέλας στους σχισματικούς, και μάλιστα δίχως αυτοί να δείξουν ούτε δείγμα μετανοίας, έχει προβληματίσει ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο.
Λίγο πολύ οι περισσότερες εκκλησίες έχουν “αγκάθια” και ανοιχτά ζητήματα με εκκρεμότητες και απαιτήσεις ομάδων ή μη αναγνωρισμένων μελών. Συνεπώς η ανακολουθία και κατά συνέπεια η αναξιοπιστία του “πρώτου” έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία για το που θα στραφεί το βλέμμα του μετά την Ουκρανία και ποιος θα είναι ο επόμενος για τον οποίον θα χτυπήσει η καμπάνα του Φαναρίου και όσων το στηρίζουν.
Μέγιστο ζήτημα και για τη χώρα μας αποτελεί το σκοπιανό εκκλησιαστικό θέμα. Πριν από λίγες ημέρες έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία η πληροφορία πως ο Οικουμενικός Πατριάρχης απάντησε αρνητικά σε επιστολή της εκκλησίας των Σκοπίων, με την οποία ζητούσε να της απονεμηθεί αυτοκεφαλία.
Συγκεκριμένα δημοσίευμα εφημερίδας των Σκοπίων επικαλούμενο “υψηλόβαθμες εκκλησιαστικές πηγές” της χώρας ανέφερε ότι ο κ. Βαρθολομαίος αρνήθηκε αυτοκεφαλία στους σχισματικούς των Σκοπίων υπό την ονομασία “Αρχιεπισκοπή Αχρίδας και Πρώτης Ιουστινιανής”.
Μόνο που το θέμα ασφαλώς και δεν κλείνει εδώ…
Έχοντας χάσει ο “πρώτος” την έξωθεν καλή μαρτυρία, ουδείς βάζει το χέρι του στην φωτιά για το τι μέλλει γενέσθαι. Ιδίως την στιγμή που και στα Βαλκάνια μένεται ο “ψυχρός πόλεμος” ισχύος ΗΠΑ-Ρωσίας.
Οι αξιωματούχοι της Σερβικής Εκκλησίας εκφράζουν ανοιχτά το φόβο τους πως το διάταγμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Ουκρανία θα ακολουθηθεί από αναγνώριση της αποσχισθείσας “μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας”.
Ο επίσκοπος Irinej Bulovic, εκπρόσωπος της Σερβικής Εκκλησίας, υποστηρίζει ότι υπάρχει «πραγματικός κίνδυνος» πως θα προκύψουν νέες διαφορές μετά την απόφαση της Ουκρανίας και θα διαταράξουν την ενότητα στον ήδη πληγωμένο ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο.
Σε συνέντευξή του στην ημερήσια εφημερίδα «Πολιτική» του Βελιγραδίου, ο επίσκοπος Irinej προέβλεψε ότι η διάσπαση θα είναι «ακόμη μεγαλύτερη και σκληρότερη» από ότι το Ανατολικό-Δυτικό σχίσμα του 1054 που διαχώρισε θεσμικά τον Χριστιανισμό στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και την Ρωμαιοκαθολική.
Ο Μιροσλάβ Καβέτζι, εμπειρογνώμονας στη Σερβία για τα θρησκευτικά θέματα, δήλωσε ότι τα ορθόδοξα πατριαρχεία στα Βαλκάνια και σε όλο τον κόσμο πρέπει τώρα να αποφασίσουν εάν θα συνεχίσουν να τιμούν την ηγεσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης ή να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ρωσικής Εκκλησίας και να κόψουν τους δεσμούς 1.600 ετών.
Ο Καβετζί λέει ότι η διαδικασία που κάθε Πατριαρχείο διέρχεται θα συνεπάγεται μακρά επανεξέταση του κανονικού νόμου σχετικά με το εάν το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης έχει δικαιοδοσία να αλλάξει το status quo σε άλλα Πατριαρχεία.
«Πολλά πράγματα δεν έχουν επεξεργαστεί», δήλωσε ο Καβετζί στο RFE / RL. «Θα υπάρξει μια μακρά, κουραστική αλλά απαραίτητη διαδικασία για να διευκρινιστεί τι συμβαίνει στην πραγματικότητα».
Υπάρχει «ανησυχία μεταξύ εκείνων που είναι μέλη της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας επειδή ορισμένες λύσεις που αντικατοπτρίζονται στην Ουκρανία θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις υποθέσεις των αποσχισθεισών εκκλησιών στη Μακεδονία και το Μαυροβούνιο”, δήλωσε ο αναλυτής. Συμπληρώνει δε ότι η απόφαση της Ουκρανίας έχει ενισχύσει τις ελπίδες για την αναγνώριση άλλων απομονωμένων εκκλησιών.
Ενόψει αυτών των προκλήσεων, ο επίσκοπος Irinej επιμένει ότι η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δεσμευτεί να «σέβεται την κανονική τάξη της προηγούμενης χιλιετίας».
Αλλά αυτή η θέση αφήνει ανοιχτό το ερώτημα εάν το Πατριαρχείο Σερβίας θα συνεχίσει να τιμά την εξουσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, εάν αυτό επρόκειτο να κινηθεί προς την παροχή ανεξαρτησίας σε αποσχισμένες εκκλησίες.
Πριν από λίγες ημέρες ο Οικουμενικός Πατριάρχης συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Σερβίας Ειρηναίο στην Θεσσαλονίκη. Ακολουθήσε η επίσημη επίσκεψη του Πατριάρχη Αντιοχείας στην Σερβία όπου ο κ. Ιωάννης ζήτησε στοιχιζόμενος στην ρωσική γραμμη σύγκλιση Πανορθόδοξης για το ουκρανικό. Υπενθυμίζεται πως το Πατριαρχείο Αντιοχείας τα τελευταία χρόνια έχει γυρίσει την πλάτη στο Φανάρι εξαιτίας του θέματος της διένεξης με τα Ιεροσόλυμα για το Κατάρ.
Βέβαια όσον αφορά την Σερβική Εκκλησία πρέπει να σημειωθεί πως η εμπειρία έχει δείξει ότι ξέρει να παίζει καλά τα διπλωματικά χαρτιά της. Και πριν από την Σύνοδο της Κρήτης απειλούσε πως θα απουσιάσει αλλά μετά από…διεργασίες και διαβουλεύσεις συμμετείχε κανονικά.
Πάντως όσον αφορά τους σχισματικούς των Σκοπίων το θέμα παραμένει ζωντανό και καυτό.
Ο επίσκοπος Τιμόθεος, εκπρόσωπος της συνόδου της μη αναγνωρισμένης Ορθόδοξης Εκκλησίας της πΓΔΜ, δήλωσε στο RFE / RL ότι η διαδικασία αναγνώρισης παραμένει «ανοιχτή» και συμπλήρωσε ότι αναμένει την επίλυση της διαφοράς μέσω του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης.
«Αυτό σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της ΠΓΔΜ θα αναγνωριστεί από τις περισσότερες Ορθόδοξες εκκλησίες ως ισότιμη Ορθόδοξη Εκκλησία που μπορεί να επικοινωνήσει επί ίσοις όροις με άλλα Ορθόδοξα έθνη και εκκλησίες. Το αν η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ή άλλοι συμφωνούν με μια τέτοια απόφαση δεν πρέπει να μας ενοχλεί πάρα πολύ», δήλωσε ο Τιμόθεος προκαλώντας απορίες για την…σιγουριά του!!!
Και εδώ το ζήτημα ανοίγει πολύ….
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η μάχη της “Μακεδονικής Εκκλησίας” για αναγνώριση αποτελεί μέρος της γεωπολιτικής στρατηγικής στην αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης στον ευαίσθητο χώρο των Βαλκανίων. Με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία να αυξάνει εφεξής την πίεση της σε άλλες εκκλησίες. Κάτι που θα προκαλέσει ασφαλώς αντίδραση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού….
Ο διάκονος Αντρέι Κουραγιέφ, Ρώσος ορθόδοξος θεολόγος, δήλωσε στις 16 Οκτωβρίου ότι αναμένει πως «οι διπλωμάτες της Μόσχας, τόσο σε θρησκευτικά πλαίσια όσο και σε κοσμικά, θα ασκήσουν πίεση σε άλλες εκκλησίες για να στηρίξουν τη Μόσχα».
«Κανένας από αυτούς δεν θα είναι έτοιμος να πηδήξει από το παράθυρο αν η Μόσχα τους ζητήσει να το πράξουν», δήλωσε ο Κουράγιεφ. «Κανείς από αυτούς δεν θα σπάσει τους δεσμούς του με την Κωνσταντινούπολη” συμπληρώνει.
Εν τω μεταξύ, ο Πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ αναφέρει ότι αναμένει σύντομα ένα ψήφισμα για τη διαμάχη πΓΔΜ-Σερβίας.
Ο Ζάεφ δήλωσε στο RFE / RL ότι η απόφαση του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης για την Ουκρανία ενθαρρύνει τις δύο εκκλησίες (Βελιγράδι-Σκόπια) να εξετάσουν το ζήτημα μέσω του πρίσματος «φιλίας και συνεργασίας» προς όφελος των προσκυνητών.
Συνεπώς, παρ όλες τις διαβεβαιώσεις Βαρθολομαίου το επόμενο επεισόδιο σχετικά με τους σχισματικούς των Σκοπίων δεν το έχουμε δει ακόμη. Και για αυτό θα πρέπει και η “ωραία κοιμωμένη” Ελλαδική Εκκλησία να είναι έτοιμη για να μην τρέχει κατόπιν όπως πάντα πίσω από τις εξελίξεις….
