Μετὰ τὸ 1204 ἀρχίζει ἡ μακρὰ περίοδος τῆς πτώσης τῆς Αὐτοκρατορίας. Ἡ Πόλη πλέον ἦταν καταδικασμένη νὰ πέσει, νὰ πεθάνει. Τὸ κύριο χτύπημα κατὰ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς Αὐτοκρατορίας τῆς Ρωμιοσύνης, τῆς Ρωμανίας, γίνεται τὸ 1204 καὶ ὄχι τὸ 1453. Τὸ 1453 δόθηκε ἡ χαριστικὴ βολή. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, ἡ ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων εἶναι σημαντική.

Ὁ ἀνομολόγητος στόχος τῶν Σταυροφοριῶν ἦταν ἡ κυριαρχία στὴ Ἀνατολή. Τὸ πνεῦμα, οἱ στόχοι καὶ ἡ κινητήριος δύναμή τους ἦταν ἡ ἑνοποίηση Δύσης καὶ Ἀνατολῆς, ἡ πραγμάτωση μία ὑπὲρ-ἑνωμένης Εὐρώπης ὑπὸ τὸ σκῆπτρο τῆς Φραγκοσύνης. Αὐτὸς ἦταν ὁ στόχος τόσο τῆς θρησκευτικῆς ὅσο καὶ τῆς πολιτικῆς ἡγεσίας τους. Τὸ ἴδιο σχέδιο θὰ ἐπαναληφθεῖ ἀπὸ τὸ Μέγα Ναπολέοντα στὰ τέλη τοῦ 18ου καὶ στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰῶνα. Κι αὐτὸ τὸ ὅραμα τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης ἔγινε πραγματικότητα σήμερα μὲ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση.

Σήμερα εἶναι πλέον ξεκαθαρισμένο πὼς ἡ ἐκτροπὴ τῆς σταυροφορίας πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολη ἦταν σκόπιμη. Κι αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὸ γεγονὸς πώς, ὅταν καταλαμβάνεται ἡ Πόλη, ἡ καταστροφὴ εἶναι πλήρης. Τὰ ἐγκλήματα τῶν χριστιανῶν τῆς Δύσεως ἦταν τρομακτικά, σὲ σημεῖο πού, ὅπως λένε οἱ ἱστορικοί, δὲν μποροῦν νὰ συγκριθοῦν μὲ ὅσα ἔκαναν ἀργότερα οἱ Μουσουλμάνοι.

Ο Μητροπολίτης Μάνης στην εκδήλωση για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης στη Σπάρτη

Μία πρώτη, θετική, συνέπεια ἦταν ἡ γνώση τῆς Δύσεως. Τὸ σχίσμα ἐνεργοποιεῖται τὸ 1204. Οἱ Βυζαντινοὶ ἀντιλαμβάνονται τί σημαίνει Φραγκιά. Δημιουργοῦνται δύο παρατάξεις, ἡ ἀνατολικὴ παράταξη, αὐτοὶ ποὺ εἶχαν πλέον κατανοήσει ὅτι δυστυχῶς δυνατότητα φιλίας μὲ τὴ Δύση δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει, καὶ ἡ δυτικὴ παράταξη, ἐκεῖνοι ποὺ καὶ μετὰ τὸ Σχίσμα ἐπέμεναν στὴ συνεργασία μὲ τὴν ὁποιαδήποτε Δύση. Ἀρχίζει λοιπὸν ὁ διχασμός. Μετὰ τὸ 1204 γίνεται ἀντιληπτὸ ὅτι οὐσιαστικοὶ ἐχθροὶ τοῦ γένους τῶν Ὀρθοδόξων εἶναι οἱ Φράγκοι.

Μετὰ τὸ 1204 συνεχίζεται ἡ πτωτικὴ πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ ὅλης τῆς Ῥωμηοσύνης ὡς τὸ 1821, ὅπου τὸ ἔτος αὐτὸ ἔχουμε τὴν ἐπιβεβαίωση τῆς διατηρήσεως τῆς ψυχικῆς δυνάμεως, τοῦ ψυχικοῦ δυναμισμοῦ τοῦ ἔθνους καὶ τοῦ γένους μας.

Ἐκεῖνο ποὺ ἔσωσε τὸ Βυζάντιο καὶ δὲν ἔπαψε νὰ ὑπάρχει ἱστορικά, εἶναι πρῶτον ἡ Ἐκκλησία καὶ δεύτερον εἶναι ἡ αὐτοκρατορικὴ ἰδέα, μὲ τὸν πνευματικό της πάντα χαρακτῆρα. Ποτὲ τὸ Βυζάντιο δὲν στηρίχθηκε σὲ σύνορα, στηρίχθηκε στὴν ἰδέα τῆς παγκόσμιας κοινωνίας ποὺ ἐντάσσει ὅλο τὸν κόσμο μέσα εἰς τὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἑνώνει «ἐν Χριστῷ» ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.

Σήμερα ἀναδύεται καὶ πάλι τὸ φάσμα τοῦ 1204 αὐτὸ τὸ πνεῦμα δὲν νικήθηκε ποτέ, δὲν πέθανε. Ἐπιβιώνει μὲ τοὺς δυτικόφρονες εὐρωπαϊστὲς ὁποιασδήποτε μορφῆς, ποὺ ἐμφανίζονται στὸ προσκήνιο. Ἡ διαδικασία τοῦ ἐκδυτικισμοῦ μας συνεχίζεται. Ὁ στόχος ἦταν τὸ σβήσιμο τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νέας Ῥώμης, διότι ἂν δὲν γινόταν αὐτό, ἡ αὐτοκρατορία τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης δὲ θὰ μποροῦσε νὰ γίνει πραγματικότητα. Στόχος ἦταν καὶ εἶναι ὁ ἐξευρωπαϊσμός, ἡ αὐτοπαράδοσή μας δηλαδὴ στὰ δυτικὰ μοντέλα, στὰ δυτικὰ πρότυπα.

Ἡ Δύση ὅμως ἄλλαξε; Ἡ Εὐρώπη ἄλλαξε; Ὑπάρχει μία μόνιμα ἀρνητικὴ στάση, ἡ ὁποία ἀρχίζει ἀπὸ τὸν 18ο αἰῶνα. Ἡ εὐρωπαϊκὴ αἰχμαλωσία τῆς παιδείας μας καὶ τῆς πολιτικῆς μᾶς δείχνει ὅτι εἰσήλθαμε σὲ μία τρίτη ἅλωση, ποὺ εἶναι συνέχεια τῆς ἁλώσεως τοῦ 1204. Τὸ 1453 εἴχαμε τὶς ψυχικὲς δυνάμεις καὶ τὰ συνειδησιακὰ ἀποθέματα, τὸ φρόνημα -ὅπως λένε ἐκκλησιαστικὰ- νὰ ὑπερβοῦμε τὴν κατάσταση. Σήμερα φαίνεται πὼς οἱ περισσότεροι δὲν τὰ διαθέτουμε. Δόξα στὸ Θεό, ἡ μαγιὰ μένει· μένει ἡ πλατιὰ λαϊκὴ βάση καὶ συνεχῶς ἀποδεικνύεται αὐτὸ ποὺ τὸ λέμε πολλὲς φορές, ὅτι ὁ λαός μας προηγεῖται τῆς ἡγεσίας του. Ἐμεῖς ἔχουμε τὴν ἐσωτερικὴ ἐλευθερία καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ὑπάρχουν ὁριακὲς στιγμὲς μέσα στὴν πορεία μας, ὅπου δὲν ὑπακοῦμε στὰ κόμματα καὶ στὴν ἡγεσία μας. Δὲν ὑπακοῦμε ἀκόμη καὶ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία, ὅταν δὲ μᾶς διδάσκει τὸ νόμο τοῦ Χριστοῦ μας καὶ δὲ συνεχίζει τὸ κήρυγμα τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Σὲ μᾶς δὲν περνᾶνε τὰ πάντα μέσα ἀπὸ τὴ λογική, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἑνοποιημένη καὶ ἑνωμένη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Σὲ μᾶς πορεύεται ἡ λογικὴ μαζὶ μὲ τὴν καρδιὰ ὄχι ὡς συναίσθημα. Ἡ καρδιὰ εἶναι ὁ χῶρος ὅπου λειτουργεῖ ἡ Xάρη τοῦ Θεοῦ. Γιὰ μᾶς ἡ καρδιὰ εἶναι τὸ κέντρο τῆς ὑπάρξεως, ἐκεῖ μέσα σῴζεται, ἢ ἐκεῖ μέσα χάνεται ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὴ λοιπὸν ἡ ὁλοκληρωμένη παρουσία καὶ ἔκφραση τοῦ Ἕλληνα, τοῦ ἀνθρώπου, δὲ μπορεῖ νὰ γίνει κατανοητὴ στὴ Δύση.

Τα ελληνικά φτερά προκαλούν δέος: Απροστάτευτη η Κωνσταντινούπολη απέναντι στην Ελληνική πολεμική αεροπορία

Στόχος τῶν Δυτικῶν -καὶ τῶν Παπικῶν συμπεριλαμβανομένων- συνεχίζεται νὰ εἶναι ἡ ἀποσύνδεση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ τὸν Ἑλληνισμό· αὐτὸ σημαίνει χωρισμὸς Ἐκκλησιας – Πολιτείας. Ὁ χωρισμὸς γιὰ τὸν ὁποῖον γίνεται κατὰ καιροὺς λόγος, δὲν σημαίνει διοικητικὸ χωρισμό, διότι αὐτὸς ὑπάρχει καὶ καθορίζεται νομικά. Θέλουν τὴν ἀποσύνδεση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ ὅλες τὶς δομές, ἀπὸ ὅλους τοὺς θεσμούς, ἀπὸ ὅλες τὶς περιπτώσεις τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου. Σήμερα λοιπὸν ὑπάρχει ἀπειλὴ ἁλώσεως τῆς ψυχῆς, διότι τὰ σύνορά μας πλέον δὲν εἶναι γεωγραφικά. Αὐτοπαραδοθήκαμε στὴν εὐρύτερη αὐτὴ ἕνωση ποὺ λέγεται Ἑνωμένη Εὐρώπη καὶ στὴ Νέα Ἐποχὴ καὶ στὴ Nέα Τάξη Πραγμάτων. Τὰ σύνορά μας ὅμως συνεχίζουν νὰ εἶναι μέσα στὴν ψυχή μας. Ἐκεῖ ζεῖ καὶ ἐπιβιώνει ὁ Ἑλληνισμός, ὁ Ἑλληνορθόδοξος ἄνθρωπος κι ἐκεῖ χάνεται. Ἡ νεολαία μας, ἡ νεολαία τῆς Κύπρου καὶ οἱ συνειδητοποιημένοι Xριστιανοὶ ἀποδεικνύουν ὅτι δὲν χάθηκαν ὅλα, καὶ δὲν χάθηκαν ὅλα γιατὶ δὲν χάθηκε ἡ οἰκογένεια. Ἐμεῖς, ὡς Ἕλληνες καὶ ὡς Ὀρθόδοξοι, σῴζουμε ἀκόμα τὴν οἰκογένεια. Συνεχίζουμε νὰ ζοῦμε «ἐν Χριστῷ». Ὁ Θεὸς εἴθε νὰ μᾶς δίνει δύναμη, νὰ κραταιώνει τοὺς ποιμενάρχες μας, νὰ κραταιώνει τὸν κλῆρο, τοὺς ἐκπαιδευτικούς, τοὺς γονεῖς, ὥστε νὰ κρατήσουμε ὀρθὸ αὐτὸν τὸν τόπο, τὴν Ἑλλάδα τῶν ἁγίων καὶ τῶν ἡρῴων.

*Ἀπομαγνητοφωνημένα ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν ὁμιλία του στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Θεράποντα Μυτιλήνης στὶς 23 Ἀπριλίου 2004, μὲ τὴ συμπλήρωση 800 χρόνων ἀπὸ τὴν πρώτη ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης τὸ 1204 καὶ 950 χρόνων ἀπὸ τὸ Σχίσμα τοῦ 1054.