Υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου συνήλθε σήμερα, 8 Οκτωβρίου 2025 η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος στη δεύτερη τακτική συνεδρία της.

Στο πλαίσιο αυτής, ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα «Τεχνητή Ευφυΐα: Η Εκκλησία μπροστά στην αναδυόμενη νέα ανθρωπολογία», η οποία περιλαμβάνει 10 προτάσεις για την αντιμετώπιση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) από την Εκκλησία.
 

Η Εκκλησία απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη — Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας για τη «νέα ανθρωπολογία»

Με λόγο βαθιά θεολογικό αλλά και διεισδυτικό ως προς τις κοινωνικές εξελίξεις, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος ανέλυσε το φαινόμενο της τεχνητής ευφυΐας, θέτοντας το στοχαστικά απέναντι στην πνευματική ταυτότητα του ανθρώπου. 

Χαρακτήρισε την πρόκληση της τεχνητής νοημοσύνης «ίσως τη μεγαλύτερη που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει ποτέ η Εκκλησία - μεγαλύτερη ακόμη και από τους διωγμούς και τις αιρέσεις». Ενώ οι παλαιές πλάνες αμφισβητούσαν τον Θεό, η σημερινή τεχνολογική θεοποίηση - όπως είπε - «δεν τον αρνείται απλώς, αλλά τον εξαφανίζει από τον ορίζοντα του υπάρχοντος».

Ο Μητροπολίτης προειδοποίησε ότι, αν ο άνθρωπος αντικαταστήσει τον νου και το πνεύμα του με την«μηχανική λογική» της τεχνολογίας, τότε κινδυνεύει να χάσει την ίδια του την υπόσταση ως εικόνα του Θεού. Ο «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» άνθρωπος, είπε χαρακτηριστικά, μπορεί να καταστεί ακατανόητος για τον ίδιο τον εαυτό του.
 

Οι προτάσεις της Εκκλησίας για την τεχνητή ευφυΐα

Ο Σεβασμιώτατος κατέθεσε κάποιες προτάσεις για τη στάση της Εκκλησίας απέναντι στη νέα εποχή. Μεταξύ άλλων τόνισε:

- Την ανάγκη ουσιαστικής κατανόησης του τι σημαίνει τεχνητή ευφυΐα και των επιπτώσεών της στον άνθρωπο.

- Την απόρριψη θεωριών συνωμοσίας αλλά και της αδιαφορίας απέναντι στις τεχνολογικές εξελίξεις.
 

- Την αξιοποίηση της τεχνολογίας για το κοινωνικό και ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας, με ενεργό ρόλο των νέων.

- Τη δημιουργία ενός «δικού μας αλγορίθμου», όπως είπε, ενός πνευματικού προγράμματος που να «μαθαίνει να πράττει το καλό».

- Τη διαφύλαξη του μυστηρίου και της μυσταγωγίας, μακριά από συναισθηματικές ψευδαισθήσεις και επιφανειακή «θρησκευτική εμπειρία».

- Την ενίσχυση της προσευχής, της χάρης και της αυθεντικής μαρτυρίας ως απάντηση στη λογική της τεχνητής παντοδυναμίας.
 

- Την επίγνωση ότι η Εκκλησία δεν υπάρχει για να πολεμήσει τις εξελίξεις, αλλά για να φωτίσει την ιστορία με τη μαρτυρία της πίστης και την προοπτική της Βασιλείας του Θεού.
 

«Ο νέος άνθρωπος του Θεού απέναντι στο προϊόν της μηχανής»

Κλείνοντας την εισήγησή του, ο κ. Νικόλαος υπογράμμισε ότι μόνον όταν η ζωή της Εκκλησίας είναι σύμφωνη με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, τότε μπορεί να εμπνέει και να πείθει.

Ο ανακαινισμένος, πνευματικός άνθρωπος, είπε, είναι ασύγκριτα ανώτερος από το τεχνητό δημιούργημα της νέας ανθρωπολογίας, ενώ προειδοποίησε ότι, αν η Εκκλησία χάσει τη ζωντανή μαρτυρία της, «ο Θεός της τεχνητής νοημοσύνης θα φανεί πιο αληθινός από τον δικό μας».

Η Ιερά Σύνοδος ενέκρινε ομόφωνα την εισήγησή του και τόνισε τη σημασία της πνευματικής επαγρύπνησης απέναντι στην ταχύτατα εξελισσόμενη τεχνολογική πραγματικότητα.

Κατά την έναρξη των σημερινών εργασιών, είχε προηγηθεί διάλογος πάνω στην εισήγηση του  για τον ρόλο των μοναχών στην παράδοση της Εκκλησίας. 

Επίσης, η Σύνοδος αναγνώρισε την εύρυθμη λειτουργία των Ιερών Μονών σύμφωνα με τους εγκεκριμένους κανονισμούς και όρισε εκ νέου τη διαδικασία πιστοποίησης των βαθμών της μοναχικής ζωής μέσω των Ηγουμενοσυμβουλίων και των οικείων Μητροπολιτών. Οι εργασίες της Ιεραρχίας θα συνεχιστούν αύριο, Πέμπτη 9 Οκτωβρίου.
 

Το ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου

Συνήλθε σήμερα, Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2025, στη δεύτερη Τακτική Συνεδρία της η  της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την Προεδρία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, στην Αίθουσα Συνεδριών της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας.

Μετά την προσευχή, ανεγνώσθη ο Κατάλογος των συμμετεχόντων Ιεραρχών και διαπιστώθηκε απαρτία. Κατόπιν επικυρώθηκαν τα Πρακτικά της χθεσινής Συνεδρίας.

Εν συνεχεία, ακολούθησε ευρύτατος δι­ά­λο­γος επί της χθεσινής Ειση­γή­σεως του Σε­βα­σμιω­τά­του Μη­τρο­πο­λί­του Ναυ­πά­κτου και Α­γί­ου Βλα­σί­ου κ. Ιε­ροθέου, με θέ­μα: «Οι ρα­σο­φό­ροι Μο­να­χοί στην πα­ρά­δο­ση και τη ζω­ή της Εκ­κλη­σί­ας», κατά τον οποίον έλαβαν τον λόγο πολλοί Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς.

Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος κατ’αρχάς αναγνωρίζει την υφιστάμενη κατάσταση στις Ιερές Μονές που λειτουργούν σύμφωνα με τους εγκριθέντες εσωτερικούς Κανονισμούς. 

Επί πλέον αποφασίζει ότι η ιδιότητα των βαθμών της μοναχικής ζωής στηρίζεται στην υπεύθυνη δήλωση του Ηγουμενοσυμβουλίου, όπως αυτή καταγράφεται στο μοναχολόγιο της Ιεράς Μονής και βεβαιώνεται από τον οικείο Μητροπολίτη.

Κατόπιν, σύμφωνα με την Ημερησία Διάταξη, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος ανέπτυξε την Εισήγησή του, με θέ­μα: «Τεχνητή ευφυΐα: Η Εκκλησία μπροστά στην αναδυόμενη νέα ανθρωπολογία».

Στο πρώτο μέρος της Εισηγήσεώς του περιέγραψε το όλο φαινόμενο, κάνοντας εκτενή αναφορά στη μηχανική ευφυΐα και στο πώς επηρεάζεται η ανθρώπινη ταυτότητα από αυτήν, επισημαίνοντας ιδιαίτερα ότι «η πρόκληση για την Εκκλησία μας είναι ίσως η μεγαλύτερη στην ιστορία της, ίσως μεγαλύτερη και αυτής των διωγμών και των αιρέσεων.

Οι διωγμοί και αιρέσεις δεν ηρνούντο τον Θεό, ασεβούσαν στον αληθινό Θεό. Η σύγχρονη θεοποίηση της Τεχνολογίας, μάλιστα η απόδοση του χαρακτηρισμού της Νοημοσύνης, τον μεν νου του ανθρώπου τον αντικαθιστά με τη μηχανική λογική και ευφυΐα, τον δε Θεό τον εξαφανίζει από τον ορίζοντα των υπαρκτών, των όντων.

Ο Ων δεν υπάρχει, αγνοείται και διαγράφεται ως μη Ων. Ο θεόπλαστος "κατ’εικόνα Θεού και ομοίωσιν" άνθρωπος, για τον οποίο μιλάμε, πιθανόν δεν θα είναι κατανοητός από τον άνθρωπο στον οποίο απευθυνόμαστε».

Στο δεύτερο μέρος της Εισηγήσεώς του, ο Σεβασμιώτατος κ. Νικόλαος κατέθεσε δέκα προτάσεις αναφορικά με τη στάση της Εκκλησίας στο θέμα της τεχνητής ευφυΐας:

- Να κατανοήσουμε τι ακριβώς σημαίνει τεχνητή ευφυΐα και πώς και σε ποιο βαθμό επηρεάζει τον άνθρωπο. Τι δικαιολογεί ενθουσιασμό για το επίτευγμα και τι φόβο και επιφυλακτικότητα για τις συνέπειες.

- Να μην ψάχνουμε πίσω από όλο αυτό το φαινόμενο για συνωμοσίες, ούτε να αδιαφορούμε για το πώς προχωράει ο κόσμος, αλλά να γνωρίζουμε ότι επαναλαμβάνεται η ιστορία, όπως αυτή περιγράφεται στην Βίβλο.

- Να αξιοποιήσουμε την σύγχρονη τεχνολογία στην οργάνωση των δομών και του κοινωνικού έργου της, στον εμπλουτισμό της ποιμαντικής της με νέες ιδέες και γενικότερα στην έκφραση και διάχυση της μαρτυρίας της με ένα τρόπο καθαρά δικό της, εμπιστευόμενοι κυρίως νέους με σχετική εμπειρία και γνώση.

- Να κάνουμε τον δικό μας αλγόριθμο, τον οποίο να «κατηχήσουμε», ώστε να κάνει μόνο το καλό.

- Να αναδείξουμε την Ορθόδοξη θεολογία με εύληπτη σύγχρονη γλώσσα.

- Να διαφυλάξουμε το μυστήριο και τη μυσταγωγία, διαχωρίζοντάς τα από συναισθηματικές ψευδαισθήσεις.

- Να δώσουμε έμφαση στη δύναμη της προσευχής, διά της οποίας η Εκκλησία ομιλεί.

- Να μην ομιλούμε για σημεία και θαύματα, αλλά να ζούμε με σημεία και χάρη, φωτισμό και αποκαλύψεις, δύναμη και χαρίσματα.

- Να πιστέψουμε ότι ως Εκκλησία κατέχουμε τον θησαυρό των εκ Θεού απαντήσεων στην πρόκληση κάθε κακού και κάθε εξ αριστερών επιβουλής και ότι κατέχουμε τον λόγο του Θεού Λόγου.

- Να κατανοήσουμε ότι ως Εκκλησία δεν υπάρχουμε για να ανατρέψουμε τις όποιες εξελίξεις όσο κακές και επικίνδυνες και αν φαίνονται ή και αν είναι, αλλά υπάρχουμε για να αποτελούμε το λήμμα που θα ομολογεί στην ιστορία την πίστη και να μαρτυρούμε την προοπτική της Βασιλείας του Θεού.

Στον επίλογο της Εισηγήσεώς του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος μεταξύ άλλων ανέφερε: «Γι’ αυτό και η ζωή μας ως Εκκλησίας υποχρεωτικά πρέπει να είναι συμβατή με τη διδασκαλία μας και το Ευαγγέλιο. Ζωή με δύναμη, συνέπεια, αλλά και σημεία.

Τότε μόνον η ετερότητα του λόγου μας γεννάει ένθεο ζήλο, ενθουσιάζει, εμπνέει και φυσικά πείθει ότι ο "καινός", ο ανακαινισμένος άνθρωπος είναι ασύγκριτα ανώτερος του προϊόντος της αναδυόμενης νέας ανθρωπολογίας.

Διαφορετικά, η τεχνητή ευφυΐα θα κυριαρχήσει στον κόσμο, θα επιβληθεί και σε μας. Ο Θεός της θα φαντάζει πιο αληθινός από τον δικό μας και βέβαια πιο πειστικός».

Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας επιδοκίμασε την εμπεριστατωμένη Εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Νικολάου. Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας θα συνεχίσει και θα ολοκληρώσει τις εργασίες Της αύριο, Πέμπτη 9 Οκτωβρίου ε.έ.

Βασιλική Χρυσοστομίδου