Παρά την ομορφιά και τη μοναδικότητά τους, οι μέδουσες προκαλούν συχνά ανησυχία στους λουόμενους λόγω των τσιμπημάτων τους.
Παρακάτω θα εξετάσουμε ποιες είναι οι μέδουσες, πού συναντώνται στις ελληνικές θάλασσες, ποιες από αυτές είναι επικίνδυνες και τι πρέπει να κάνουν οι λουόμενοι σε περίπτωση τσιμπήματος.
Οι μέδουσες συναντώνται σε όλους τους ωκεανούς του κόσμου. Στις ελληνικές θάλασσες, τα πιο κοινά είδη μέδουσας είναι τα εξής:
1. Μωβ Μέδουσα (Pelagia noctiluca): Μια από τις πιο κοινές μέδουσες στο Αιγαίο, η οποία αναγνωρίζεται εύκολα από το χαρακτηριστικό μωβ χρώμα της. Η διάρκεια ζωής της κυμαίνεται από δύο έως έξι μήνες και η θνησιμότητά της συνήθως οφείλεται σε διαταραχές των υδάτινων συνθηκών κατά τη διάρκεια των πελαγικών ταξιδιών της. Είναι διάσημη για το δυνατό τσίμπημά της.
2. Μέδουσα του φεγγαριού (Aurelia aurita): Γνωστή και ως "Moon Jellyfish", αυτή η μέδουσα έχει διάφανο σώμα. Εντοπίζεται σε βάθη από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι τα 1250 μέτρα. Το μέγιστο μήκος της διάμετρου του σώματός του φτάνει τα 50 εκατοστά. Η A. aurita έχει μεταβλητή διάρκεια ζωής, που επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και κυμαίνεται από περίπου 8 έως 12 μήνες. Επίσης προκαλεί ήπιο τσίμπημα.
3. Γαλάζια Μέδουσα (Rhizostoma pulmo): Είναι μεγάλη σε μέγεθος, με τη διάμετρο της καμπάνας της να φτάνει μέχρι τα 90 εκατοστά. Επιπλέον, είναι μια βαριά μέδουσα που μπορεί να ζυγίζει έως και 10 κιλά. Όσον αφορά στην εμφάνισή της, μπορεί να έχει λευκό ή έντονο γαλάζιο χρώμα. Επίσης προκαλεί ήπιο τσίμπημα.
4. Τηγανητό αυγό (Cotylorhiza tuberculata) Το σχήμα και το χρώμα της θυμίζουν ένα μεγάλο τηγανητό αυγό. Αυτή η μέδουσα, γνωστή ως τηγανητό αυγό, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή λόγω των πλοκαμιών της, τα οποία παρουσιάζουν αποχρώσεις του μοβ και του μπλε. Μπορεί να φτάσει σε διάμετρο έως 35 εκατοστά και συχνά φιλοξενεί νεαρά ψάρια που βρίσκουν καταφύγιο ανάμεσα στα πλοκάμια της. Οι επιστήμονες συμβουλεύουν τους λουόμενους να μην φοβούνται αυτές τις μέδουσες και να μην τις βγάζουν από το νερό, γιατί έτσι πεθαίνουν. Ο ρόλος τους στο οικοσύστημα είναι να καθαρίζουν τις θάλασσες από το υπερβολικό πλαγκτόν. Είναι εντελώς ακίνδυνη για τον άνθρωπο.
Γιατί αυξάνεται ο πληθυσμός των μεδουσών;
Η αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών στις θάλασσες σχετίζεται με την άνοδο της θερμοκρασίας και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις, ιδιαίτερα την άνοιξη. Επίσης, η υπεραλίευση πελαγικών ψαριών, που είναι θηρευτές των μεδουσών, παίζει σημαντικό ρόλο.
Επικίνδυνες μέδουσες
Ενώ οι περισσότερες μέδουσες στις ελληνικές θάλασσες είναι σχετικά ακίνδυνες, υπάρχουν μερικές που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα.
Μωβ Μέδουσα: Το τσίμπημα αυτής της μέδουσας προκαλεί έντονο πόνο, ερυθρότητα, και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις.
Τι πρέπει να κάνουν οι λουόμενοι σε περίπτωση τσιμπήματος;
Σε περίπτωση που κάποιος λουόμενος τσιμπηθεί από μέδουσα, πρέπει να ακολουθήσει τα εξής βήματα:
- Απομακρυνθείτε από το νερό: Αμέσως μετά το τσίμπημα, βγείτε από τη θάλασσα για να αποφύγετε περαιτέρω επαφή.
- Ξεπλύνετε την περιοχή με θαλασσινό νερό: Μην χρησιμοποιείτε γλυκό νερό, καθώς μπορεί να επιδεινώσει την αντίδραση.
- Αφαιρέστε τα υπολείμματα των πλοκαμιών: Χρησιμοποιήστε μια πιστωτική κάρτα ή άλλο επίπεδο αντικείμενο για να ξύσετε απαλά τα υπολείμματα.
- Εφαρμόστε κρύα επιθέματα: Για να μειώσετε τον πόνο και το πρήξιμο, χρησιμοποιήστε πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα.
- Χρησιμοποιήστε αντιαλλεργικές κρέμες: Αν υπάρχει διαθέσιμη, εφαρμόστε μια κρέμα με αντιισταμινικά για να μειώσετε τον κνησμό και τον πόνο.
- Αναζητήστε ιατρική βοήθεια: Αν ο πόνος είναι σοβαρός ή αν παρουσιαστούν σημάδια αλλεργικής αντίδρασης (όπως δύσπνοια ή πρήξιμο), καλέστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Οι μέδουσες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και οι συναντήσεις μαζί τους μπορεί να είναι τόσο γοητευτικές, όσο και προκλητικές. Ενώ οι περισσότερες είναι αβλαβείς, κάποιες μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα και απαιτούν προσοχή. Γνωρίζοντας τα είδη που κατοικούν στις ελληνικές θάλασσες και μαθαίνοντας πώς να αντιδράσουμε σε περίπτωση τσιμπήματος, μπορούμε να απολαύσουμε τις καλοκαιρινές μας διακοπές με μεγαλύτερη ασφάλεια και ηρεμία.
Του Δημήτριου Πάφρα, υποψήφιου διδάκτωρ Θαλάσσιας Βιολογίας
