Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι αναμένει «απίστευτα πράγματα» από τον νέο πρωθυπουργό της Τσεχίας, Αντρέι Μπάμπις, συμπεριλαμβανομένων εξελίξεων γύρω από τη συμφωνία για την αγορά αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών, την οποία ο Μπάμπις είχε προεκλογικά δεσμευτεί να επανεξετάσει.
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social, ο Τραμπ χαρακτήρισε «εξαιρετική» την επανατοποθέτηση του Μπάμπις στην πρωθυπουργία, τονίζοντας ότι οι δύο χώρες μπορούν να πετύχουν ξανά μεγάλη επιτυχία στους τομείς της άμυνας, της ενέργειας και της παράνομης μετανάστευσης, όπως –όπως ανέφερε– συνέβη και κατά τις πρώτες τους θητείες.
Αναφορά στη συμφωνία για τα F‑35
Ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι ο Μπάμπις «ξέρει πώς να κλείνει συμφωνίες», εκφράζοντας την προσδοκία του για θετικές εξελίξεις, μεταξύ άλλων και στο ζήτημα των F‑35. Ο ίδιος έκλεισε το μήνυμά του με δημόσια συγχαρητήρια προς τον Τσέχο πρωθυπουργό.
Από την πλευρά του, ο Μπάμπις δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ήταν «χαρούμενος» για τον τρόπο με τον οποίο τον συνεχάρη ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αποφεύγοντας ωστόσο να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες για τις προθέσεις του.
Η στάση της προηγούμενης κυβέρνησης και η προεκλογική κριτική
Η προηγούμενη κυβέρνηση της Τσεχίας, υπό τον Πετρ Φιάλα, είχε εγκρίνει το 2023 την αγορά 24 αμερικανικών μαχητικών F‑35. Ο Μπάμπις και το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα του ANO είχαν ασκήσει έντονη κριτική στη συμφωνία, χαρακτηρίζοντας τα αεροσκάφη «άχρηστα και υπερτιμημένα».
Στο προεκλογικό του πρόγραμμα, το ANO έκανε λόγο για «λογικές επενδύσεις στην άμυνα», επισημαίνοντας ότι θα επανεξετάσει δαπανηρές προμήθειες, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικής κατασκευής F‑35.
Αβεβαιότητα πριν τις εκλογές – Πραγματισμός μετά τη νίκη
Πριν από τη νικηφόρα εκλογική αναμέτρηση του Οκτωβρίου, παρέμενε ασαφές αν ο Μπάμπις — επίσης δισεκατομμυριούχος, που υιοθέτησε τη ρητορική του Τραμπ και εμφανίστηκε με κόκκινο καπέλο τύπου «Strong Czechia» — θα ρίσκαρε να δυσαρεστήσει τον Αμερικανό πρόεδρο εγκαταλείποντας τη συμφωνία.
Ωστόσο, οι δηλώσεις μετά τις εκλογές δείχνουν μια πιο πραγματιστική προσέγγιση. Τον Νοέμβριο, ο αναπληρωτής πρόεδρος του ANO, Κάρελ Χάβλιτσεκ, δήλωσε ότι η αγορά των F‑35 θεωρείται πλέον δεδομένη, με βασική προτεραιότητα τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή της τσεχικής βιομηχανίας.
Διεθνείς επιφυλάξεις για τα αμερικανικά μαχητικά
Η Τσεχία δεν είναι η μόνη χώρα που έχει εκφράσει προβληματισμούς. Ισπανία, Ελβετία και Καναδάς έχουν επίσης εμφανιστεί επιφυλακτικοί ως προς την αγορά των αμερικανικών F‑35, επικαλούμενοι τη στάση της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη, καθώς και τη δημόσια αμφισβήτηση της δέσμευσης του ΝΑΤΟ για συλλογική άμυνα.
