Πρόκειται για μια θρησκευτική συνήθεια που έχει αντέξει στο χρόνο και έχει καταφέρει να παραμείνει λιτή και με συμβολικό περιεχόμενο. Εκεί κάθε βράδυ Ανάστασης, τα μέλη κάθε οικογένειας συγκεντρώνονται γύρω από τα μνήματα των νεκρών τους και με αναμμένη τη λαμπάδα ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη». Άλλοι κλαίγοντας, άλλοι χαμογελώντας θα αγκαλιαστούν, θα τσουγκρίσουν τα αυγά τους και θα ανταλλάξουν ευχές, θα μιλήσουν για τους αγαπημένους τους που δεν βρίσκονται στην ζωή, ενώ φεύγοντας θ'αφήσουν κόκκινα αυγά στο μνήμα για να «χορτάσουν» όλα τα μέλη της οικογένειας που έχουν πεθάνει. Η ατμόσφαιρα της βραδιάς είναι ξεχωριστή, έχει στοιχεία κατάνυξης, έντονης συναισθηματικής φόρτισης ακόμη και σπαραγμού για εκείνες τις οικογένειες που θρηνούν την απώλεια νέων ανθρώπων. Πρόκειται για μια ξεχωριστή εμπειρία με δυνατό συγκινησιακό αποτύπωμα στον επισκέπτη.
Νεκρόδειπνα την επόμενη μέρα του Πάσχα
Σ'ενα χωριό της Κοζάνης που οι κάτοικοι έλκουν την καταγωγής τους από τον Πόντο συνηθίζουν, άλλωστε, τα περίφημα «Νεκρόδειπνα». Την Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα στο Πρωτοχώρι Κοζάνης οι κάτοικοι μαζεύονταν από νωρίς στα μνήματα, και ετοιμάζουν το εορταστικό τραπέζι της οικογένειας με σπιτικά εδέσματα, γλυκά, κόκκινο κρασί και ό,τι άλλο αγαπούσαν οι νεκροί. Το γεύμα διαρκεί μέχρι αργά το απόγευμα και συνήθως σφραγίζεται μ'ένα γλέντι, συνοδεία ποντιακής λύρας, με χορούς και τραγούδια που θυμίζουν στα ζώντα μέλη της οικογένειας στιγμιότυπα από το παρελθόν των συγγενών τους που έχουν πεθάνει. Η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερη κι αυτό που εντυπωσιάζει είναι η εξοικείωση των συμμετεχόντων στη γιορτή με την ιδέα του θανάτου καθώς και τα αισθήματα αγάπης και χαράς που οι άνθρωποι εκδηλώνουν σε αυτή την νεκρολατρική γιορτή επιθυμώντας να «επικοινωνήσουν» με τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έφυγαν από την ζωή.
