Σκληρή μάχη για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος, του έβδομου πιο συχνού καρκίνου σήμερα, δίνουν οι επιστήμονες, καθώς ο χρόνος της διάγνωσης αποδεικνύεται καταλυτικός παράγοντας για την εξέλιξη της νόσου.

Στην Ευρώπη, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι το 4ο αίτιο θανάτου από καρκίνο. Ετησίως, περίπου 12 άνδρες και 8 γυναίκες στους 100.000 διαγιγνώσκονται με παγκρεατικό καρκίνο. Το 2016, διαγνώσθηκαν 62.101 νέες περιπτώσεις στην Ευρώπη, ενώ ο εκτιμώμενος αριθμός των ασθενών που έχασαν ή θα χάσουν τη μάχη με τη νόσο φέτος ανέρχεται σε 87.400.

Τα μελανά αυτά στοιχεία για τον παγκρεατικό καρκίνο επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, οι Έλληνες επιστήμονες με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Καρκίνο του Παγκρέατος (16 Νοεμβρίου). Παράλληλα, φορείς και ασθενείς ενώνουν τις δυνάμεις τους για περισσότερη και καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τον παγκρεατικό καρκίνο στη χώρα μας.

Ο παγκρεατικός καρκίνος έχει το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης από όλους τους καρκίνους, με μόλις το 2-10% όσων διαγιγνώσκονται να επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Σε μεγάλο ποσοστό αυτό οφείλεται γιατί η νόσος διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν ήδη έχει κάνει μεταστάσεις. Έτσι, μπορεί να περάσει απαρατήρητη για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ δεν υπάρχει μέθοδος ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο. Επίσης, παρά την αύξηση εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τα συμπτώματα και τους παράγοντες κινδύνου.

Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση είναι καταλυτική για θετική έκβαση του καρκίνου του παγκρέατος. Οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο και μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση έχουν πολύ υψηλότερες πιθανότητες να επιβιώσουν 5 χρόνια και περισσότερα.

Σε μια συντονισμένη προσπάθεια να ανατραπούν αυτά τα αρνητικά ποσοστά μέσα από την καλύτερη ενημέρωση και την έγκαιρη διάγνωση, η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), η Εταιρεία Μελέτης Καρκίνου του Πεπτικού Συστήματος (ΕΜ-ΚΑΠΕΣ), η Ελληνική Εταιρεία Ήπατος-Παγκρέατος-Χοληφόρων (ΕΕΗΠΧ), ο Σύλλογος Καρκινοπαθών – Εθελοντών – Φίλων – Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» Αθηνών και η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου-ΕΛΛ.Ο.Κ.  ενώνουν για μια ακόμη φορά τις δυνάμεις τους, στο πλαίσιο μιας κοινής πρωτοβουλίας ευαισθητοποίησης για τη νόσο, με σκοπό τη βελτίωση της περίθαλψης, της διάγνωσης και της συλλογής δεδομένων για ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο σε όλη την Ευρώπη.

Προς την κατεύθυνση αυτή, όλοι οι φορείς συνεργάστηκαν για τη δημιουργία του Μητρώου Ασθενών Παγκρεατικού Καρκίνο, με το οποίο θα συλλέγονται  αξιόπιστα δεδομένα για τη νόσο και την εφαρμογή των διάφορων θεραπευτικών μεθόδων – η χώρα μας δεν διέθετε στοιχεία.

Οκτώ ερωταπαντήσεις για τον καρκίνο του παγκρέατος
1. Τι είναι το πάγκρεας;
Το πάγκρεας είναι ένα σημαντικό όργανο του ανθρώπινου σώματος, που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και μπροστά στη σπονδυλική στήλη. Βοηθάει τον οργανισμό να χρησιμοποιεί και να αποθηκεύει την ενέργεια της τροφής, παράγοντας ορμόνες που ελέγχουν το επίπεδο σακχάρου και ένζυμα για τη διάσπαση της τροφής και την πέψη.
2. Τι είναι ο καρκίνος του παγκρέατος;
Ο παγκρεατικός καρκίνος εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στο πάγκρεας αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας μία μάζα που ονομάζεται όγκος.
3. Τι προκαλεί τον παγκρεατικό καρκίνο;
Η αιτία εμφάνισης των περισσότερων περιπτώσεων παγκρεατικού καρκίνου είναι άγνωστη. Υπάρχουν κάποιοι αναγνωρισμένοι παράγοντες κινδύνου, όμως απαιτείται περισσότερη έρευνα για να γίνει κατανοητή η άμεση συσχέτισή τους με τη νόσο. Στους παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατικού καρκίνου, περιλαμβάνονται: η ηλικία (σε ποσοστό 90%, ο παγκρεατικός καρκίνος εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω), το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η παχυσαρκία, η αυξημένη πρόσληψη λιπαρών, η ύπαρξη διαβήτη ή χρόνιας παγκρεατίτιδας. Ο παγκρεατικός καρκίνος προσβάλλει εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες.
4. Πόσα άτομα πάσχουν από παγκρεατικό καρκίνο;
Ο παγκρεατικός καρκίνος είναι ο 12ος  συνηθέστερος καρκίνος παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι ο 7ος  πιο συχνός καρκίνος και το 4ο  αίτιο θανάτου από καρκίνο. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ετησίως, περίπου 12 άνδρες και 8 γυναίκες στους 100.000 διαγιγνώσκονται με παγκρεατικό καρκίνο κάθε χρόνο.
5. Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;
Μόνον το 15-20% όλων των περιπτώσεων παγκρεατικού καρκίνου είναι εγχειρήσιμο. Η καθυστερημένη διάγνωση αποτελεί την κύρια αιτία της αδυναμίας ίασης των ασθενών. Έχει το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης από όλους τους καρκίνους. Μόλις το 2-10% όσων διαγιγνώσκονται επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Οι ασθενείς που προσβάλλονται από παγκρεατικό καρκίνο χάνουν το 98% του προσδόκιμου υγιούς ζωής τους τη στιγμή της διάγνωσης. Λόγω επίσης του σοβαρού προβλήματος καθυστερημένης διάγνωσης, η συνολική μέση επιβίωση ενός ατόμου που έχει διαγνωστεί με μεταστατικό παγκρεατικό καρκίνο είναι 4, 6 μήνες.
Η πιο πρώιμη διάγνωση θα μπορούσε να μειώσει τη θνησιμότητα της νόσου, ενώ εάν δεν ληφθούν μέτρα, έχει υπολογισθεί ότι ο παγκρεατικός καρκίνος θα είναι το 2ο αίτιο θανάτου από καρκίνο έως το 2020.
6. Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου;
Στα πρώιμα στάδια, ο παγκρεατικός καρκίνος μπορεί να είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, καθώς δεν παρουσιάζει συνήθως συγκεκριμένα συμπτώματα, γεγονός που δυσχεραίνει την πρώιμη διάγνωση. Ωστόσο, καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται, τα συμπτώματα πιθανότατα αυξάνουν. Το ποια ακριβώς συμπτώματα εμφανίζονται εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που συμπεριλαμβάνουν τον τύπο του παγκρεατικού καρκίνου, το πού εντοπίζεται ο καρκίνος στο πάγκρεας και τις επιπτώσεις που έχει στον οργανισμό.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου είναι: ναυτία, σημεία/εμφάνιση ίκτερου, κατάθλιψη, πόνοι στην κοιλιακή χώρα και στη μέση της πλάτης, έναρξη διαβήτη μη σχετιζόμενου με αύξηση βάρους, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: διάρροια/ στεατόρροια, ανεξήγητη απώλεια βάρους.
7. Πώς γίνεται η διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου;
Δεν υπάρχει μέθοδος έγκαιρης ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο. Δεν υπάρχει εξέταση για τον παγκρεατικό καρκίνο όπως η μαστογραφία ή η κολονοσκόπηση. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται: απεικονιστικές εξετάσεις (δηλαδή αξονική τομογραφία CT και μαγνητική τομογραφία MRI), ενδοσκοπικός υπερηχογραφικός έλεγχος (EUS), λαπαροσκόπηση και βιοψία.
8. Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές;
Οι θεραπείες εξαρτώνται από το στάδιο του καρκίνου και το σημείο που εντοπίζεται ο όγκος. Εάν ο όγκος είναι αρκετά μικρός, ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί και ο ασθενής είναι σε καλή φυσική κατάσταση και αρκετά υγιής, τότε προτείνεται χειρουργική επέμβαση και ολοκληρωτική αφαίρεση του όγκου. Εάν ο όγκος είναι μη αφαιρέσιμος, δηλ. ο καρκίνος είναι είτε πολύ προχωρημένος εντός και πέριξ του παγκρέατος είτε έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματος, ο σκοπός της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής. Η χημειοθεραπεία και/ή η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να συρρικνωθεί ο όγκος και να επιβραδυνθεί η ανάπτυξή του, αλλά καμία από τις επιλογές δεν θα επιφέρει ίαση του καρκίνου. Υπάρχουν κάποιες νεότερες στοχευμένες θεραπείες που στοχεύουν μόνον κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων τα οποία αφορούν μόλις το 0,8% του συνόλου των παγκρεατικών καρκίνων (MSI High). Η έρευνα τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί στο συνδυασμό χημειοθεραπείας και νέων στοχευμένων θεραπειών όπως οι ανοσοθεραπείες, οι οποίες χρησιμοποιούνται με επιτυχία σε άλλους τύπους καρκίνου. Έτσι, η χημειοθεραπεία παραμένει η κύρια θεραπευτική επιλογή για το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών.