“Όταν οι κρατούμενοι αντιλήφθηκαν τι επρόκειτο να ακολουθήσει, έστησαν χορό, τραγουδώντας το «Έχε γεια καϋμένε κόσμε… και οι Έλληνες δεν ζούνε δίχως την ελευθεριά»”.
του Σπύρου Κουζινόπουλου
Mία μαύρη επέτειος, συμπληρώνεται αυτές τις ημέρες. Καθώς στις 6 Ιουνίου 1944, έγινε η μεγαλύτερη από τις ομαδικές εκτελέσεις που οργάνωσαν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη και μία από τις μεγαλύτερες σε όλη την κατεχόμενη τότε από τους Ναζί Ελλάδα, με 101 πατριώτες, που έπεσαν θύματα της τυφλής ναζιστικής βίας.
Το χιτλερικό τέρας, μπροστά στην δρομολογημένη πλέον κατάρρευσή του, επιζητούσε όλο και περισσότερο αίμα για να τρομοκρατήσει τον ελληνικό λαό και να κάμψει την αγωνιστική του διάθεση.
Την αποφράδα εκείνη ημέρα, πριν 74 ακριβώς χρόνια, οι φασίστες κατακτητές εκτέλεσαν στα Διαβατά, που ήταν γνωστά τότε ως Ντουντουλάρ, τους 101 πατριώτες, οι περισσότεροι των οποίων, οι 98, ήταν κρατούμενοι όμηροι στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά». Η φρικιαστική εκείνη ομαδική εκτέλεση, είχε γίνει από τους κατακτητές ως αντίποινα για τον εκτροχιασμό τρένου και άλλες ανταρτικές επιθέσεις.
Θεσσαλονίκη: Μπλόκο σε 24χρονο που μετέφερε παράνομα 6 αλλοδαπούς
Στο Ληξιαρχείο Θεσσαλονίκης, που το ερεύνησαν οι Β.Γούναρης και Π.Παπαπολυβίου, είναι καταγραμμένα ότι εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στις 6 Ιουνίου 1944, εκατόν τέσσερα ονόματα, που τα παραθέτουμε στη συνέχεια. Το πιθανότερο είναι να υπήρξαν άλλες τρεις εκτελέσεις πατριωτών από τους Ναζί σε άλλο σημείο της Θεσσαλονίκης. Από τους εκτελεσμένους, το ¼ ήταν κάτοικοι του Νομού Θεσσαλονίκης. Οι υπόλοιποι ήταν όμηροι από την Ημαθία (18), την Πιερία (14), τις Σέρρες (9) κ.α. 1
Ανάμεσα στους 101 εκτελεσμένους πατριώτες την αποφράδα εκείνη ημέρα, ήταν ο 36χρονος καθηγητής Κώστας Χατζήμαλης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Ο Χατζήμαλης, που είχε γεννηθεί το 1908 στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας και υπήρξε για χρόνια και συντάκτης του «Ριζοσπάστη», είχε έρθει στη Μακεδονία στις αρχές του 1944, αναλαμβάνοντας γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης. Συνελήφθη από τους Γερμανούς σε ένα τυχαίο μπλόκο στο δρόμο και φυλακίστηκε στου «Παύλου Μελά», χωρίς οι κατακτητές να γνωρίζουν το πραγματικό του όνομα και την ιδιότητά του, καθώς κυκλοφορούσε με ψεύτικη ταυτότητα.
Παραθέτουμε στη συνέχεια τη συγκλονιστική περιγραφή της εκτέλεσης των 101 αγωνιστών της λευτεριάς, όπως μας την άφησε στο ημερολόγιο που κρατούσε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, ο όμηρος Λεωνίδας Γιασημακόπουλος. Σύμφωνα με την εξιστόρησή του, οι μελλοθάνατοι κρατούμενοι συγκεντρώθηκαν στον προαύλιο χώρο του στρατοπέδου, με τη δικαιολογία της μεταφοράς τους στην Κοζάνη. Όταν όμως αντιλήφθηκαν το τι επρόκειτο να επακολουθήσει, δείχνοντας ύψιστο πατριωτικό μεγαλείο, έστησαν χορό, τραγουδώντας το «Έχε γεια καϋμένε κόσμε… και οι Έλληνες δεν ζούνε δίχως την ελευθεριά».
Η συγκλονιστική περιγραφή Γιασημακόπουλου
Ας παρακολουθήσουμε τις συγκλονιστικές στιγμές της εκτέλεσης, όπως τις περιέγραψε ο Γιασημακόπουλος:
Τρίτη 6/6/1944
Ημέρα φρικτή! Ύστερα από έναν αγωνιώδη και ανήσυχον ύπνον ξύπνησα στας 4 π.μ. με την λαχτάραν να ιδώ τα παιδιά που θα φεύγουν. Σηκώθηκα λοιπόν ετοιμάσθηκα εσπευσμένως και έτρεξα στο κάτω παράθυρον παρακολουθών και περιμένων την στιγμήν που θα περάσουν οι ταξειδιώται. Στας 5 μ.μ. ήρχισαν να κυκλοφορούν οι φύλακες, όλων όμως τα πρόσωπα είναι συνοφρυωμένα. Και δεν ομοιάζει καθόλου η κίνησις αυτή με την κίνησιν της 1ης Απριλίου που έγινεν η αποστολή δια την Γερμανίαν, ούτε της τελευταίας. Αντιθέτως περνά η πρώτη ομάς από 13 άτομα συνοδεία δύο φυλάκων και του ατυχούς διερμηνέως Κωνστ. Παπαλεξοπούλου.
Aπό το ημερολόγιο του Γιασημακόπουλου
Ακολουθεί η Δευτέρα ομάς από 6. Όλοι μεταφέρουν τα πράγματά των. Παραδόξως μόλις τους αφήνουν να νιφθούν στην βρύση και τους μεταφέρουν στην άνω των γυναικείων φυλακών αίθουσαν της αποθήκης, όπου τους εγκλείουν και γίνεται η εξακρίβωσις της ταυτότητός των. Αλλά εκεί παρίστανται και αρκετοί πεταλάδες. Το πράγμα πλέον γίνεται αντιληπτόν ότι δεν πρόκειται περί αποστολής αλλά αυτόχρημα περί εκτελέσεως.
Στους συγκεντρωμένους περνούν ανά δυο τας χειροπέδας. Εν τω μεταξύ οι λοιποί, όσον βλέπουν την τόσον προφυλακτικήν μεταφοράν των, ενόησαν πλέον τι τους περιμένει και γιαυτό ξέσπασαν. Παραδίδουν τα πράγματά των σε γνωστούς. Αφήνουν σημειώματα και παραγγελίες δια τους δικούς των. Και μέσα στην μικρή αυλή το στρώνουν στο χορό τραγουδώντας: «Έχε γεια καϋμένε κόσμε… και οι Έλληνες δεν ζούνε δίχως την ελευθεριά». Όλοι νέοι, λεβεντόκορμοι, παλληκάρια με τα όλα των. Ο μικρότερος όλων, Αλέξανδρος Αθ. Βαλαβάνης, ετών 17, φωνάζει στους απομένοντες: «Έχετε θάρρος! Εκδικηθείτε μας! Κάτω οι φασίστες». Ο φοιτητής της δασολογίας Δημήτριος Μάργαρης εις τον προτείνοντα το πιστόλι του Γερμανόν δια να παύση το τραγούδι του, με περιφρόνηση του είπε: «Τι περιμένεις, τράβα. Τι σημαίνει μισή ώρα μπροστά ή πίσω. Άνανδροι, ψεύτες, δολοφόνοι. Νάστε βέβαιοι πως και η σειρά σας θα έλθη. Η Ελλάς είναι Λερναία Ύδρα και θα σας φάγη. Εμείς είμαστε 100, αλλά πίσω μας αφήνουμε εκατομμύρια και όλοι τους είναι Έλληνες εκδικητές».
Μεταφέρθησαν εν όλω 98 από το στρατόπεδόν μας και τρεις άλλοι από άλλην φυλακήν. Εν όλω 101 θύματα. Ετοποθετήθησαν σε 6 φορτηγά αυτοκίνητα δεμένοι δύο-δύο χωρίς τα πράγματά των, τα οποία έμειναν στην αποθήκην. Σωστοί ήρωες. Γενναίοι και αδάμαστοι. Πριν ξεκινήσουν ψάλλουν τον εθνικόν ύμνον, απτόητοι στις φωνές των βαρβάρων συνοδών των….
Στας 8 π.μ.δεν υπήρχαν πλέον εν τη ζωή 101 Έλληνες και ισάριθμα σπίτια από της ώρας εκείνης επενθηφόρησαν. Η σημερινή θανατική εκτέλεσις είναι η πολυαριθμοτέρα όλων του Στρατοπέδου μας. Αλλά και η με την μεγαλυτέραν δολιότητα διενεργηθείσα. Κακούργοι οι εκτελεσταί μετεχειρίσθησαν το ψεύδος και την απάτην ως δέλεαρ και προς αποπλάνησιν και δεν αφήκαν τους μελλοθανάτους ούτε τα θρησκευτικά των καθήκοντα να κάμουν. Το ψεύδος απεκαλύφθη αυτοστιγμεί. Και ο έξω κόσμος έμαθε την φρικτήν είδησιν πριν ήδη συντελεσθεί. Η εκτέλεσις έγινε παρά το 9ον χιλιόμ. Της οδού Θεσσαλονίκης-Κιλκίς και εκεί εσχηματίσθησαν οι ανοιγέντες 101 τάφοι του νέου Κατύν. Η φρίκη και η αγωνία εφώληασε πάλιν εις τις καρδιές όλων των κρατουμένων. 2
Την επόμενη ημέρα
Και την επόμενη ημέρα, ο κρατούμενος στου «Παύλου Μελά» με αριθμό μητρώου φυλακής 4436, Λεωνίδας Γιασημακόπουλος, σημειώνει στο ημερολόγιό του:
Tετάρτη 7/6/1944
Τι φρικαλέα βραδυά η αποψινή. Και οι τρεις μας απόψε μέσα στο δωμάτιον αγρυπνούμεν κοιμώμενοι και κοιμούμεθα αγρυπνούντες. Προ πάντων ο ιατρός Β.Δάμπασης, μπορει να πει τις ότι δεν έκλεισε μάτι. Όσες φορές ξύπνησα, τον είδα καθήμενον στο κρεββάτι να κρατά με το ένα χέρι του το κεφάλι του και με το άλλο το δελτίον ταυτότητος του μακαρίτου υιού του Δημητράκη και να κλαίει συνεχώς ολοφυρόμενος. Τον πόνεσε η ψυχή μου κατάβαθα. Πολλές φορές έκλαψα τα εκατόν ένα (101) σπίτια που πένθησαν. Έκλαψα τις εκατόν μία μαννούλες που μαυροφόρεσαν. Έκλαψα την μοίρα μου και την κατάντια μου δεκατρείς μήνες τώρα της φυλακίσεως». 3
Μία ακόμη μαρτυρία
Ένα ακριβώς χρόνο μετά την εκτέλεση των 101 ηρώων, στις 6 Ιουνίου 1945, η ημερήσια εφημερίδα Λαϊκή Φωνή, που εκδίδονταν τότε στη Θεσσαλονίκη και ήταν όργανο του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, δημοσίευε τη μαρτυρία ενός πρώην κρατούμενου του «Παύλου Μελά» που έζησε όλη τη φρίκη της μεταφοράς για εκτέλεση των μελλοθάνατων. Όπως περιέγραφε:
… Ένα ουρλιαχτό σφύριγμα του φύλακα, μας φέρνει όλους στα παράθυρα του θαλάμου. Ο φύλακας με σκυμένο το κεφάλι και με ένα χαρτί στο χέρι μπαίνει στο κτίριο των υποδίκων και ανεβαίνει τις σκάλες. Φεύγει και η τελευταία μας ελπίδα. Κανείς δεν τολμά να κοιτάξει τον άλλο, γιατί τα μάτια θα πουν ότι δεν τολμο΄νυ να αρθρώσουν τα χείλη.
Ένα κλειστό αυτοκίνητο, η κλούβα, σταματά στα γραφεία και ξερνά τους λυσσασμένους πεταλάδες. Ο αρχιφύλακας με επίσημο πανηγυρικό ύφος, λυγίζει σε κάθε προσταγή τους. Ακούγεται θόρυβος στις σκάλες. ΟΙ μελλοθάνατοι κατεβαίνουν κατά δεκάδες. Όλοι χαμογελαστοί, αποφασισμένοι να αντικρύσουν παλικαρίσια τους άνανδρους χιτλερικούς φονιάδες. Πετούν τα τρόφιμά τους, κονσέρβες του Ερυθρού Σταυρού, στους φύλακες που σαν πειναλέοι σκύλοι τ’ αρπάζουν λαίμαργα.
Ξεσπούν σε αντιφασιστικά τραγούδια. Ζητωκραυγάζουν. Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η λευτεριά. Ζήτω οι αντάρτες. Ζήτω το ΕΑΜ.
Εμείς μαρμαρωμένοι, μεσ’ από τα σίδερά μας, κλαίμε, χωρίς να αρθρώνουμε λέξη. Ο αξέχαστος φοιτητής Τάκης Μάργαρης μας καθησυχάζει: «Μην κλαίτε, ο αγώνας θέλει θυσίες. Εσείς θα ζήσετε. Εκδικηθείτε μας». Ο Βασίλης Χαλκιόπουλος σέρνει το χορό του Ζαλόγγου μπρος στους έκθαμβους, αφηνιασμένους πεταλάδες.
Ακολουθούν σκηνές ασύλληπτες, άφθαστου μεγαλείου! Ξαναζεί το Ζάλογγο! Ξαναζεί το Μεσολόγγι! Ο χάρος σταματά… υποχωρεί σκιαγμένος… και μόνο ο φασισμός γελά σαρκαστικά….
101 ήρωες, νέοι, παλληκάρια, φοιτητές, διανοούμενοι, εργάτες, αγρότες, μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, αντιπρόσωποι απ’ όλη την Ελλάδα έπεσαν σαν σήμερα, 6 Ιούνη 1944, θύματα του γερμανικού φασισμού και των ντόπιων εθνοπροδοτών… Άφησαν άκλαυστα την τελευταία τους πνοή που γέννησε τη ζήδωρη αύρα της λευτεριάς μας…». 4
Τα ονόματα των εκτελεσμένων ηρώων
Τα ονόματα των εκτελεσμένων στις 6 Ιουνίου 1944 από τους Ναζί εγκληματίες στα Διαβατά Θεσσαλονίκης είναι:
Θεσσαλονίκη: Υδρόγειος από 5.000 φυτά για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
1. Αδάμ Σωτήριος του Χρήστου, ετών 29, γεωπόνος από το Κιλκίς
2. Αθανασίου Δημήτριος, ετών 37, κτηματίας
3. Αλατζάς Γεώργιος, ετών 22, αγρότης
4. Αλιφαντάκης Σπύρος του Ευτύχιου, ετών 35, κάτοικος Νιγρίτας
5. Αποστολίδης Μιχαήλ, ετών 26, οικοδόμος, κάτοικος Θεσσαλονίκης
6. Αριφαντίμ Μουσταφά, εργάτης
7. Αρναουτέλης Θεόδωρος, ετών 19, μηχανικός, κάτοικος Νέας Μαγνησίας Θεσσαλονίκης
8. Ασημακόπουλος Αργύριος, ετών 19, καροποιός, κάτοικος Κατερίνης
9. Αυγίδης Νεοκλής, ετών 31, κάτοικος Βέροιας
10. Βαζιτάρης Δημήτριος, από τα Αμπελάκια Λάρισας
11. Βαλαβάνης Αλέξανδρος, ετών 17, εργάτης, κάτοικος Κατερίνης
12. Βαρακαντάκης Γεώργιος, ετών 25, γεννήθηκε στην Κρήτη, κάτοικος Μακροχωρίου Ημαθίας
13. Βαστέγης Αναστάσιος, ετών 47, στρατιωτικός, κάτοικος Λιβαδοχωρίου Τρικάλων
14. Βουτσάς Παναγιώτης, ετών 48, αγρότης, πρόσφυγας από Μ.Ασία, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
15. Γαλανίκης Πέτρος, ετών 46, κάτοικος Έδεσσας
16. Γερακλιώτης Αθανάσιος, ετών 35, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
17. Γερακούδης Εμμανουήλ, πρόσφυγας από την Ανατ.Ρωμυλία, κάτοικος Καλοχωρίου
18. Γεωργιάδης Νικόλαος, ετών 51, αγρότης, γεννήθηκε στη Μ.Ασία
19. Γεωργίου Σταύρος, ετών 26, έμπορος, κάτοικος Θεσσαλονίκης
20. Γιαννικάκης Λεωνίδας, ετών 33, από τη Σάμο, δάσκαλος
21. Γκάτσος Ιωάννης, ετών 56, κτηματίας, από τη Γουμένισσα Κιλκίς
22. Γκιουζέλογλου Γεώργιος, ετών 31, από τη Φιλυριά Κιλκίς
23. Γουτσούτης Δημήτριος, ετών 25, ιδιωτικός υπάλληλος. Γεννήθηκε στη Μ.Ασία, κάτοικος Αγγελοχωρίου
24. Δάμπασης Δημήτριος του Βασιλείου, ετών 21, γεννήθηκε στη Λαμία, κάτοικος Κατερίνης. Φοιτητής της Νομικής.
25. Δεληπάσκος Αναστάσιος, ετών 67, από τα Αμπελάκια Λάρισας.
26. Ελευθεριάδης Αριστείδης, ετών 29, Γεωπόνος, κάτοικος Γερακαρούς Θεσσαλονίκης
27. Εσερίδης Ιωάννης, ετών 41, από τη Γουμένισσα Κιλκίς
28. Ζάκσης Δαμιανός, ετών 32, οικοδόμος, κάτοικος Αθηνών
29. Ζαρκάδας Γεώργιος, ετών 31, κάτοικος Βέροιας
30. Ζάφος Δημήτριος του Νικολάου, ετών 31, αγρότης, γεννήθηκε στην Ξάνθη, κάτοικος Αλεξάνδρειας Ημαθίας
31. Ηλιάδης Ηλίας, ετών 32, επιπλοποιός, κάτοικος Ριζού Πέλλας
32. Θεοδωρίδης Απόστολος, ετών 35, αγρότης, γεννήθηκε στο Σουφλί, κάτοικος Αλεξάνδρειας Ημαθίας
33. Θεοδωρόπουλος Δημήτριος, ετών 23, εργάτης, κάτοικος Μεθώνης Πιερίας
34. Καλαϊτζής Χρήστος, ετών 47, αγρότης, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
35. Καλλίτσης Χρήστος, ετών 47, αγρότης, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
36. Καλύβας Αντώνιος, ετών 25, αγρότης, από το Κϊτρος Πιερίας
37. Καλύβας Θωμάς, ετών 31, αγρότης, από το Κϊτρος Πιερίας
38. Καλυβιώτης Ιωάννης του Κωνσταντίνου, ετών 20, Ράπτης, κάτοικος Θεσσαλονίκης
39. Καμινάκης Ιωάννης του Στέφανου, αγρότης, κάτοικος Μονόσπιτων Ημαθίας
40. Κανάκης Θεόδωρος, ετών 56, αγρότης από τα Αμπελάκια Λάρισας.
41. Καρίκης Βασίλειος, ετών 24, από τα Καβάσιλα Θεσσαλονίκης
42. Καριπίδης Πέτρος, ετών 47, κάτοικος Κατερίνης
43. Καρολίδης Περικλής, ετών 40, από το Λιανοβέργι Ημαθίας
44. Καρούλιας (Χρήστου) Στέφανος του Λοίζου, ετών 43, κτηματίας από το Σιδηρόκαστρο Σερρών
45. Καρπούζας Παναγιώτης, ετών 31, από τη Νιγρίτα Σερρών
46. Κεραμίδης Κωνσταντίνος, ετών 43, αγρότης, από το Κίτρος Πιερίας
47. Κεχαγίδης Στέφανος, ετών 46, αγρότης από την Κατερίνη
48. Κουτσιάης Αντώνιος, ετών 46, έμπορος, γεννήθηκε στην Ελασσώνα, κάτοικος Κατερίνης
49. Κούρουγλου Χρήστος, ετών 31, αγρότης, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
50. Κουτράκης Νικόλαος, ετών 27, κλειθροποιός, γεννήθηκε στη Δράμα, κάτοικος Θεσσαλονίκης
51. Κρίκης Ιωάννης, ετών 32, εργάτης, από τον Πολύγυρο Χαλκιδικής
52. Κυριακόπουλος Δημήτριος, ετών 30, μυλωνάς, κάτοικος Μέσης Ημαθίας
53. Κυρούδης Παναγιώτης, ετών 29, αγρότης από το Μεγάλο Μοναστήρι Τρικάλων
54. Κουτσουνίδης Αντώνιος, ετών 47, υποδηματοποιός, από την Άσσηρο Θεσσαλονίκης
55. Λοτίδης Στυλιανός ετών 22, εργάτης, κάτοικος Μακροχωρίου Ημαθίας
56. Λουκάς Δημήτριος, ετών 25, κρεοπώλης, από τη Νιγρίτα Σερρών
57. Μαζαράκης ή Καραγιάννης Δήμος, ετών 23, γαλακτέμπορος από τη Βέροια
58. Μαϊμούτσης Δημήτριος, ετών 24, αγρότης από τη Βέροια
59. Μακρογιαννάκης Γεώργιος του Εμμανουήλ, ετών 31, εργάτης, από τον Πειραιά.
60. Μαντίκας Ιωάννης, ετών 19, αγρότης
61. Μάργαρης Δημήτριος του Βασιλείου, ετών 22, φοιτητής Δασολογίας, από τον Πολύγυρο Χαλκιδικής
62. Μάρκου Δημήτριος, ετών 27, από τα Αμπελάκια Λάρισας
63. Μαυρομιχάλης Μιχαήλ, ετών 25, αρτοποιός, κάτοικος Θεσσαλονίκης
64. Μεσημέρης Περικλής, ετών 36, στρατιωτικός, γεννήθηκε στην Κέρκυρα, κάτοικος Βέροιας
65. Μόλιος Χρήστος, ετών 21, αγρότης από το Χουμνικό Σερρών
66. Μόσκος Χρήστος, ετών 22, έμπορος, γεννήθηκε στις Σέρρες, κάτοικος Νιγρίτας Σερρών
67. Μουταφτσής Αργύριος του Αντωνίου, ετών 28, κουρέας, από τον Πολύγυρο Χαλκιδικής
68. Μπεχλιβανίδης Νικόλαος, ετών 18, αγρότης, από την Ακρινή Κοζάνης
69. Μπόης Λάμπρος, ετών 32, υποδηματοποιός, από την Εσώβαλτα Πέλλας
70. Μπάρτσας ή Μπορτσές Δημήτριος, ετών 33, πτυχιούχος Νομικής, υπάλληλος ΑΤΕ Βέροιας
71. Ναταρίδης Νικόλαος, ετών 53, αγρότης, κάτοικος Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης
72. Σενέκης Αργύριος, ετών 33, αμπελουργός από τη Γουμένισσα Κιλκίς
73. Ουσταμπασίδης Ανδρέας, ετών 56, αγρότης, γεννήθηκε στη Μ.Ασία
74. Παλέστης Μιλτιάδης, ετών 18, εργάτης, από το Μακρυχώρι Ημαθίας
75. Παπαγεωργίου Απόστολος του Βασιλείου, ετών 36, ζαχαροπλάστης από την Παναγίτσα Τρικάλων
76. Παπαδόπουλος Αντώνιος
77. Παπάζογλου Δημήτριος , ετών 27, εργάτης από τη Βέροια
78. Παράσχος Αντώνιος, ετών 46, εργάτης από την Κατερίνη
79. Πεταλωτής Νικόλαος, ετών 30, μυλωνάς, γεννήθηκε στη Μικρά Ασία
80. Πετρόπουλος Ηλίας, ετών 33, αγρότης από το Εθνικό της Φλώρινας
81. Πλωμαρίτης Κωνσταντίνος, ετών 54, αγρότης από το Μακροχώρι Ημαθίας
82. Πολύχρονος Γεώργιος, ετών 26, μηχανικός από τη Λαμία
83. Ρουκαλης Νικόλαος, ετών 32, αγρότης από τη Νάουσα.
84. Σαλαμανής Γεώργιος, αγρότης από τους Πρόμαχους Πέλλας
85. Σαπόρας Κωνσταντίνος, υποδηματοποιός από την Κατερίνη
86. Σιώπης Διονύσιος, ετών 40, αγρότης από τη Νιγρίτα Σερρών
87. Σκενδέρης Αθανάσιος, ετών 42, αγρότης από τη Βέροια
88. Σούρτας Θωμάς του Βασιλείου, ετών 34, από τη Μέση Ημαθίας
89. Σταματόπουλος Μιλτιάδης, αγρότης από το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης
90. Στόϊκος Αθανάσιος, ετών 39, αγρότης από το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης
91. Τιτάκης Ευθύμιος, ετών 4, αγρότης από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας
92. Τομίδης Χριστόδουλος του Χρήστου, ετών 22, αγρότης από το Άσπρο Πέλλας, κατοικούσε στον Άγιο Ιωάννη Πιερίας.
93. Τσακίρης Κωνσταντίνος, ετών 21, αγρότης από τη Νέα Μαγνησία Θεσσαλονίκης
94. Τσαπτσής Χαράλαμπος, ετών 32, εργάτης, γεννήθηκε στην Κύπρο, κατοικούσε στο Νεοχώρι Χαλκιδικής
95. Τσεκούρας Μενέλαος, ετών 24, αγρότης από τη Νιγρίτα Σερρών
96. Τσιάτσος Γεώργιος, ετών 34, έμπορος από την Άσσηρο Θεσσαλονίκης
97. Φλωράς Δημήτριος, ετών 27, φοιτητής από την Αμφίκλεια Φθιώτιδας
98. Χαλκιόπουλος Βασίλειος, ετών 30, έμπορος από την Αταλάντη Φθιώτιδας
99. Χατζηκοντίδης Κωνσταντίνος, ετών 28, αγρότης από το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης
100.Χατζήμαλης Κωνσταντίνος, ετών 36, καθηγητής από τη Μυτιλήνη
101.Χολίδης Σάββας, ετών 38, κτηματίας από τη Γερακαρού Χαλκιδικής
102. Χριστιάδης Μιχαήλ, ετών 35, βοσκός από την Πολυκάρπη Καστοριάς
103. Χριστοδούλου Χρήστος, ετών 24, διερμηνέας.
104. Χρυσομάλλης Βασίλειος, ετών 25, φοιτητής Δασολογίας από τον Κολινδρό Πιερίας
Παραπομπές
1. Βασίλης Γούναρης-Πέτρος Παπαπολυβίου (επιμ.) Ο φόρος του αίματος στην κατοχική Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2001, σ.175-176 και 219-247
2. Γιώργος Καφταντζής, Το ναζιστικό στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης 1941-1944, τ.1, . Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1999, σ.451-4533. Στο ίδιο, τ.2, σ.9
4. Εφημερίδα Λαϊκή Φωνή, Τετάρτη 6 Ιουνίου 1945
farosthermaikou.blogspot.com
