Το κυνήγι της ευτυχίας αποτελεί αυτοσκοπό για πολλούς, για άλλους παράπλευρη δραστηριότητα και για μερικούς ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Κάποιοι προσπαθούν πολύ και άλλοι απλώς… το καταφέρνουν. Είναι στο χέρι μας τελικά ή τα γονίδιά μας αποφασίζουν αν θα ευτυχήσουμε; Η Δρ Jolanta Burke, Λέκτορας στο Κέντρο Θετικής Ψυχολογίας και Υγείας στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής και Επιστημών Υγείας RCSI του Δουβλίνου, απαντά στο δύσκολο ερώτημα.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2005 στο Review of General Psychology, οι παράγοντες που θα καθορίσουν την ευτυχία μας είναι τρεις και αν έπρεπε να τους κατανείμουμε σε ένα γράφημα, θα ήταν ένας δίσκος όπου το 50% καλύπτουν τα γονίδια, το 10% οι τυχαίες συνθήκες και 40% η δική μας στάση απέναντι στην ευτυχία, ούτως ειπείν αν είμαστε θετικοί και προσπαθούμε να την κατακτήσουμε ή αρνητικοί.

Τα ευρήματα αποδοκιμάστηκαν ευρέως με την κριτική να επικεντρώνεται κυρίως στα ξεπερασμένα συμπεράσματα για το ρόλο της γενετικής προδιάθεσης, στην οποία επιστήμονες της γενετικής της συμπεριφοράς είχαν αποδώσει το 40-50% των πιθανοτήτων κάποιου να ευτυχήσει μέσα από έρευνές τους σε δίδυμα αδέλφια. Χρησιμοποιώντας στατιστικές μεθόδους για την εκτίμηση της επίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων με βάση το είδος συγγένειας, οι ειδικοί κατέληξαν σε αστήρικτα πορίσματα όπως ότι τόσο τα ομοζυγωτικά όσο και τα ετεροζυγωτικά δίδυμα μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον με κοινές εμπειρίες.

Φύση, ανατροφή και περιβαλλοντική αντίληψη

Η μοριακή γενετική έχει καταδείξει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο την άμεση και συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ της τυχαιότητας των γονιδίων (φύση) και των περιβαλλοντικών στοιχείων (ανατροφή). Έτσι, η εξωστρέφεια που κληροδοτείται γενετικά από τους γονείς στο παιδί το βοηθά να σχηματίσει ταχύτερα τις φιλίες και το κοινωνικό του δίκτυο και, αντίστοιχα, το περιβάλλον μπορεί να τροποποιήσει τα γονίδια όπως στην περίπτωση λιποβαρών νεογνών με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου από μητέρες που κυοφορούσαν σε συνθήκες λιμού.

Αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά: Τα πάντα για τα χάπια της ευτυχίας-Είναι πράγματι επικίνδυνα;

Αυτή η διαδραστική σχέση αναδεικνύει και το λάθος της μελέτης του 2005 καθώς, πέρα από το ότι το κοινό περιβάλλον ανατροφής δεν θα συσχετιστεί κατ’ ανάγκη με την ίδια απόκριση στα κοινωνικά ερεθίσματα, υπάρχει ένα ακόμα στοιχείο-δείκτης της ευκολίας κάποιου να ευτυχήσει: η περιβαλλοντική τους αντίληψη, το πώς δηλαδή αντιλαμβάνεται τον εαυτό τους στο πλαίσιο μιας κατάστασης και πώς μπορεί να προσαρμοστεί σε αυτήν.

Όπως εξηγεί η ειδικός, κάποιοι επηρεάζονται περισσότερο από το περιβάλλον τους και μπορούν να αλλάξουν σημαντικά τον τρόπο που σκέφτονται, αισθάνονται ή συμπεριφέρονται σε περιστάσεις με αρνητικό ή θετικό πρόσημο. Είναι οι άνθρωποι που, διαβάζοντας ένα εγχειρίδιο αυτοβελτίωσης και ακολουθώντας τις συμβουλές που προσφέρει, θα δουν περισσότερα αποτελέσματα.

Η μοναδικότητά μας ωστόσο δεν μπορεί να εγγυηθεί την αποτελεσματικότητα τέτοιων παρεμβάσεων για όλους.

Καταδικασμένοι να δυστυχήσουμε;

Είναι λοιπόν η ευτυχία ένα γενετικό πεπρωμένο που όσοι δεν έχουν είναι καταδικασμένοι να δυστυχήσουν ή τουλάχιστον να μη γνωρίσουν την ευτυχία; Σύμφωνα με τη Δρ Burke, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.

Πράγματι, κάποιοι θα δυσκολευτούν περισσότερο και ίσως να μη νιώσουν ποτέ ευτυχισμένοι. Ωστόσο το παζλ της ευτυχίας δεν συνθέτουν μόνο τα γονίδια αλλά, κυρίως, οι επιλογές μας: το πού, πώς και με ποιους θα περάσουμε τη ζωή μας, καταλυτικοί παράγοντες της δικής μας ευτυχίας αλλά και των επόμενων γενεών.