Λίγα χρόνια αφότου στις ΗΠΑ ξεκίνησε να γιορτάζεται η Ημέρα της Μητέρας, το 1914, στη βάση του αιτήματος για μείωση της παιδικής θνησιμότητας, κάποιες άλλες γυναίκες στην άλλη άκρη του κόσμου βίωναν την απόλυτη φρίκη, βλέποντας τα παιδιά τους να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια τους ή θυσιάζοντάς τα.
«Οι Τούρκοι πέταγαν στον τοίχο τα μωρά για να τα σκοτώσουν», έγραφαν, μεταξύ άλλων καλλιτεχνών και συγγραφέων, οι Καζαντζάκης, Νιρβάνας, Δροσίνης, Γρυπάρης, Σικελιανός, Ξενόπουλος, Σβορώνος, στο ψήφισμα διαμαρτυρίας που απέστειλαν σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς διανοουμένους, ένα ντοκουμέντο που περιγράφει όσα φρικιαστικά διαπράχθηκαν.
Στη δε «σφαγή των νηπίων της Σάντας», όπως έμειναν στην ιστορία τα όσα φρικιαστικά συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1921, μητέρες θυσίασαν τα παιδιά τους ώστε μη μαρτυρήσουν άθελά τους το σημείο όπου κρύβονταν περίπου 300 Σανταίοι. «Έναν μαύρον ημέραν εκούιξεν εις απες σο σπέλ’: Οι μανάδες ντο έχ’νε μικρά μωρά να εβγαίνε οξιοκά ασο σπέλ’»: Έτσι ξεκινάει η Ελένη Νυμφοπούλου-Παυλίδου να ντύνει με λόγια μία από τις πιο τραγικές στιγμές. Συμπρωταγωνιστής στην αφήγηση ο οπλαρχηγός Ευκλείδης.
