Του Άγγελου Μενδρινού

Ο Φιλιποίμην Φίνος, ο ιδρυτής της Finos Film, με την κάμερα στο χέρι εκείνο το πρωινό της 12ης Οκτωβρίου 1944 κατέγραφε μοναδικές στιγμές. Όχι, μόνο, τη χαρά του πλήθους, αλλά και τον τελευταίο Γερμανό που κατέβασε την σβάστκα από την Ακρόπολη! Ήθελε να ετοιμάσει ένα «ζουρνάλ» όπως λεγόντουσαν, τότε, τα «Επίκαιρα» που έδειχναν οι κινηματογράφοι στο διάλειμμα των ταινιών, σύμφωνα με το

Ετοίμασε το φιλμάκι με σπικάζ και έξοχη, δική του, σκηνοθεσία και σκόπευε να το προωθήσει στους κινηματογράφους. Δεν πρόλαβε. Μεσολάβησαν τα Δεκεμβριανά κι η ταινία του κρίθηκε αντεθνική.

Λογικό.

Ν. Δένδιας: Μήνυμα για τα 77 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας

Πως να δείξεις αντάρτες του ΕΛΑΣ να αποθεώνονται από το πλήθος;

Πως να δείξεις την Καισαριανή που οι συνεργάτες των Γερμανών σκότωσαν αθώους πολίτες, ανάμεσά τους και τον πατέρα του Φίνου;

Ε, όλα αυτά ήταν εξόχως αντεθνικά!

Το 1999 ο Ροβήρος Μανθούλης ανακάλυψε το φιλμ, το ενέταξε σε μια σειρά ντοκιμαντέρ για τον εμφύλιο που κι αυτή… καταχωνιάστηκε στις αποθήκες της ΕΡΤ.

Πλάνα από το φιλμάκι του Φίνου λεηλατήθηκαν από άλλους κινηματογραφιστές που αφαιρούσαν τα… αντεθνικά πλάνα κι έδειχναν αυτά που ξέρουμε. Τα «ιλιουστρασιόν». Τον Γεώργιο Παπανδρέου στην έπαρση της ελληνικής σημαίας και κάποιες κοπέλες του Λυκείου Ελληνίδων, να χαμογελούν στον κινηματογραφικό φακό.

Κακοκαιρία «Αθηνά»: Μεγάλο πλήγμα για τους κτηνοτρόφους στην Ηλεία

Αξίζει να αφιερώσετε έντεκα λεπτά για να το δείτε. Όχι ως φόρο τιμής σε έναν άνθρωπο που με κίνδυνο της ζωής του, πριν καν φύγουν οι Γερμανοί γύριζε με μια κάμερα στην πόλη, αλλά και για να διαπιστώσετε ότι η εικόνα, η πραγματική εικόνα, ενοχλεί.

Λίγες μέρες αργότερα, με την άφιξη των Άγγλων στην Αθήνα ήρθαν και συμπατριώτες τους κινηματογραφιστές, έστειλαν στην πατρίδα τους και σε όλο τον κόσμο εικόνες από την ελεύθερη Αθήνα. Κι αυτοί ατύχησαν στην Ελλάδα. Έδειξαν τους στρατιώτες τους, αλλά δεν μπορούσαν να κρύψουν τους αντάρτες, τα συνθήματα του ΕΑΜ στους τοίχους, τα πλακάτ του κόσμου και τα περιβόητα χωνιά. Κι αυτές οι εικόνες δεν προβλήθηκαν ποτέ εδώ. Μαζί τους και φωτογράφοι που διέσωσαν έγχρωμες εικόνες από τις μέρες εκείνες.

Τις κοσμοϊστορικές στιγμές δεν τις κατέγραψε καμία επίσημη εφημερίδα. Από τις 15 Σεπτεμβρίου οι αναγνώστες είχαν δύο επιλογές. Το πρωί να διαβάσουν τον «Ημερήσιο Τύπο» και το μεσημέρι τα «Βραδυνά Νέα». Οι εφημερίδες που κυκλοφορούσαν, όχι μόνο για λόγους οικονομίας, αλλά και πρακτικούς, δημιούργησαν δύο φύλλα που αντιπροσώπευαν όλες τις νόμιμες εφημερίδες. Έτσι ίσως οι αναγνώστες… ξεχνούσαν τη δράση τους στην Κατοχή. Κι αυτές όμως σταμάτησαν στις 28 Σεπτεμβρίου.

Τα Βραδυνά Νέα, όπως λέει και ο τίτλος τους, ήταν η κοινή έκδοση των απογευματινών εφημερίδων Αθηναϊκά Νέα και Βραδυνή.

Τι διάβαζαν οι Αθηναίοι; Τον παράνομο Τύπο! Εφημερίδες που τυπώνονταν μυστικά και κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Συντάκτες τους και πολλοί επαγγελματίες δημοσιογράφοι. Κάλυπταν όλο το πολιτικό φάσμα. Από τις βασιλικές έως τις αριστερές.

Ο Ριζοσπάστης, η Ελεύθερη Ελλάδα του ΚΚΕ, η Μάχη του Ηλία Τσιριμώκου, η Ανεξαρτησία, η παράνομη έκδοση της νόμιμης Βραδυνής, η Ελευθερία του Κόκκα που συνέχισε την εκδοσή της και μετά την απελευθέρωση και πολλές άλλες.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι παράνομοι της Κατοχής εξακολουθούσαν να είναι παράνομοι. Το χειρότερο όμως είναι ότι οι κουκουλοφόροι συνεργάτες των Γερμανών πέταξαν την κουκούλα και… ντύθηκαν εθνικόφρονες.

Σαν σήμερα 12 Οκτωβρίου 1944: Η Γερμανοί Ναζί εγκαταλείπουν την Αθήνα

Κάποιοι από αυτούς που πλούτισαν από τις λεηλασίες και τους εκβιασμούς έγιναν επιχειρηματίες μεγάλοι και τρανοί. Το νέο κράτος, το μεταπολεμικό τους περιέβαλλε με αγάπη και δάνεια…