Καθώς το καθεστώς του Άσαντ κατέρρευσε σαν τραπουλόχαρτο, η Ρωσία επαναπροσδιόρισε την στρατηγική της, όχι όμως και τα συμφέροντά της στη Συρία και ευρύτερα στη ΝΑ Μεσόγειο και την Μ.Ανατολή.
Η Ρωσία διεξάγει αυτό που παρουσιάζει ως αντιτρομοκρατική εκστρατεία στη Συρία εδώ και περίπου 10 χρόνια.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία η Ρωσία περιόρισε την στρατιωτική της παρουσία στη Συρία
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Αραβική Δημοκρατία ξεκίνησαν το 2015 και στοίχισαν στο Κρεμλίνο περίπου 2,5 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα, αναφέρει επισημαίνοντας:
Οι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι τουλάχιστον 534 Ρώσοι στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα.
Η μεγάλης κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022, ωστόσο, σηματοδότησε ένα σημείο καμπής και για την πολιτική της Ρωσίας στη Συρία.
Έκτοτε, η Μόσχα μειώνει σταδιακά τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή.
Παρά την αποχώρηση αυτή, στην αρχή, η κατάσταση φαινόταν να σταθεροποιείται, επιτρέποντας στον δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ να κολλήσει στην εξουσία.
Έλεγχε ακόμη μεγάλες εκτάσεις της χώρας και τον Μάιο του 2023 έγινε δεκτός ξανά στον Αραβικό Σύνδεσμο μετά από 12 χρόνια παγώματος.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Κρεμλίνο μετατόπισε όλο και περισσότερο την εστίασή του από τη στρατιωτική επιρροή προς την πολιτική διαμεσολάβηση.
Η Μόσχα κάλεσε επανειλημμένα τον Άσαντ να ξεκινήσει συνομιλίες με την ένοπλη συριακή αντιπολίτευση και να καταλήξει σε συμφωνία με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Άσαντ έθεσε τους δικούς του όρους παρακούοντας τον Πούτιν
Σε αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη υπόθεση ότι ο Άσαντ ήταν η μαριονέτα του Πούτιν, ωστόσο, έθεσε τις δικές του προτεραιότητες.
Για παράδειγμα, έθεσε την πλήρη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το εθνικό έδαφος της Συρίας προϋπόθεση για διάλογο με την Άγκυρα.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επέκρινε αργότερα αυτήν την προσέγγιση: «παρά τις επείγουσες συστάσεις και την ενεργό υποστήριξή μας, η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να ξεκινήσει μια πραγματική πολιτική διαδικασία».
Ωστόσο, η υπερβολική αυτοπεποίθηση του Άσαντ τον κατέστρεψε τελικά.
Στα τέλη του 2024, ξαφνικά, το καθεστώς του κατέρρευσε σαν τραπουλόχαρτο, σε μεγάλο βαθμό χωρίς ουσιαστική αντίσταση από τις ένοπλες δυνάμεις της Συρίας.
Ο Πούτιν ήταν τότε πλήρως απασχολημένος με την Ουκρανία και δεν μπορούσε να σώσει τον συνάδελφό του δικτάτορα αυτή τη φορά, σε αντίθεση με 10 χρόνια πριν.
Στο τέλος, η Ρωσία όντως χορήγησε άσυλο στον Άσαντ, αλλά η Μόσχα δεν διακήρυξε πλέον τη νομιμότητά του.
Ήταν μόλις το 2021 που το Κρεμλίνο τον συνεχάρη για την αμφισβητούμενη εκλογική νίκη του με το 95% των ψήφων.
Η Ρωσία επαναπροδιορίζει την στρατηγική της στη Συρία μετά την πτώση Άσαντ
Το Κρεμλίνο αποδέχθηκε την κατάληψη της εξουσίας από την τρομοκρατική πολιτοφυλακή HTS (Hay’at Tahrir al-Sham), η οποία είναι απαγορευμένη στη Ρωσία, σε μεγάλο βαθμό χωρίς σχόλια.
Μόνο το 2015 η Μόσχα εξακολουθούσε να πιέζει ενεργά για την προσθήκη του HTS στον τρομοκρατικό κατάλογο των Ηνωμένων Εθνών.
Εκείνη την εποχή, η καταστροφή της ομάδας και των συμμαχικών πολιτοφυλακών ήταν μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της πολιτικής της Ρωσίας για τη Συρία.
Σήμερα, αντίθετα, οι ρωσικές αρχές απέχουν σε μεγάλο βαθμό από ανοιχτή κριτική.
Στα κρατικά μέσα ενημέρωσης, ο όρος «τρομοκράτες» έχει αντικατασταθεί σχεδόν ανεπαίσθητα από την ουδέτερη διατύπωση «ένοπλη αντιπολίτευση».
Ένας τέτοιος κυνικός πραγματισμός υπαγορεύεται από την ανάγκη της Ρωσίας να διατηρήσει δύο στρατιωτικές βάσεις στη Συρία υπό τη νέα κυβέρνηση, την ναυτική βάση στην Ταρσό και την αεροπορική βάση κοντά στη Λατάκια.
Και οι δύο εγκαταστάσεις είναι στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα.
Η θέση τους στη Μεσόγειο, σε κοντινή απόσταση από πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, τα καθιστά γεωπολιτικά ανεκτίμητα.
Χρησιμεύουν επίσης ως υλικοτεχνικοί κόμβοι για τη μεταφορά στρατευμάτων και όπλων στην Αφρική, η οποία γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για τη Ρωσία όσον αφορά την ασφάλεια και την οικονομική πολιτική της.
Από την πλευρά της η νέα ηγεσία της Συρίας,προς έκπληξη πολλών δυτικών παρατηρητών, ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία.
Κατά την προέλασή τους το 2024, οι μαχητές του HTS απέφυγαν σκόπιμα τις ρωσικές στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, παρόλο που στρατιωτικά θα μπορούσαν να τις είχαν καταλάβει.
Αντίθετα, όταν εγκαταστάθηκαν στη Δαμασκό στις 8 Δεκεμβρίου, ενώ οι αντάρτες επιτέθηκαν στην ιρανική πρεσβεία – τον δεύτερο μακροχρόνιο σύμμαχο του ανατρεπόμενου καθεστώτος – η ρωσική πρεσβεία έμεινε αλώβητη.
Ήδη από τα τέλη Ιανουαρίου, ρωσική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Μιχαήλ Μπογκντάνοφ πραγματοποίησε μια πρώτη επίσκεψη στη Συρία μετά τον Άσαντ.
Έγινε προφανές ότι η Μόσχα και οι νέοι ηγεμόνες στη Δαμασκό έχουν κοινά συμφέροντα, παρόλο που αρχικά δεν υπήρχαν συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, ο Πούτιν τηλεφώνησε στον ηγέτη του HTS και αυτοδιορισμένο Πρόεδρο της Συρίας Ahmed al-Sharaa.
Το νέο καθεστώς της Συρίας έχει ανάγκη τη Ρωσία
Ο Σύριος ηγέτης μίλησε για «ισχυρούς στρατηγικούς δεσμούς» μεταξύ Μόσχας και Δαμασκού στον απόηχο αυτής της συνομιλίας, αλλά χρειάζεται τη Ρωσία πρωτίστως για γεωπολιτικούς λόγους.
Κατά την άποψή του, η παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στα δυτικά της Αραβικής Δημοκρατίας του αντισταθμίζει τις τουρκικές μονάδες στο βορρά, τον αμερικανικό στρατό στα ανατολικά και τις ισραηλινές δυνάμεις στο νότο της Συρίας.
Ένα άλλο κίνητρο εδώ είναι η επιθυμία του HTS να διαγραφεί από τον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Ρωσία, φυσικά, έχει δικαίωμα αρνησικυρίας και θα μπορούσε έτσι να παίξει βασικό ρόλο.
Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, είναι πιθανό η πολιτοφυλακή να αλλάξει το όνομά της ή να αναδιαρθρωθεί για τον σκοπό αυτό.
Η στάση του Πούτιν έναντι του νέου Συριακού καθεστώτος
Προς το παρόν, η Μόσχα θα παραμείνει σε προσεκτικό διάλογο με τη νέα συριακή κυβέρνηση και θα δει τι θα γίνει.
Μόνο ο χρόνος θα δείξει πόσο σταθερή είναι πραγματικά η βάση ισχύος του.
Είναι διδακτικό πώς συμπεριφέρθηκε η Ρωσία κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κλιμάκωσης στη δυτική Συρία, την καρδιά της θρησκευτικής μειονότητας των Αλαουιτών, μέλος της οποίας είναι ο Άσαντ.
Το Κρεμλίνο τόνισε την ουδετερότητά του και περιορίστηκε σε εκφράσεις «ανησυχίας». Αντίθετα, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για παράδειγμα, ήταν πολύ πιο ειλικρινή στην κατανομή ευθυνών.
Κατά την άποψή τους, «στοιχεία υπέρ του Άσαντ» είχαν επιτεθεί στις δυνάμεις της μεταβατικής κυβέρνησης, με αποτέλεσμα εκατοντάδες θανάτους αμάχων.
Ο ίδιος ο Άσαντ παραμένει μήλο της έριδος. Σύμφωνα με διαρροές Τύπου, η νέα συριακή κυβέρνηση απαιτεί από τη Μόσχα να τον παραδώσει, μαζί με τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία με τα οποία διέφυγε.
Ωστόσο, είναι πολύ απίθανο η Μόσχα να δεχτεί αυτές τις απαιτήσεις.
Μπορεί να χορηγήσει επισιτιστική βοήθεια στη Δαμασκό ή μέτρια τεχνική στρατιωτική βοήθεια, δεσμευμένη από τις εξελίξεις στην Ουκρανία.
