Στον απόηχο της αυστηρής απάντησης της Αθήνας στη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ, εντείνεται η πίεση προς τη λιβυκή πλευρά να εισέλθει σε τροχιά διαλόγου, παρά την πολιτική της αστάθεια, με τελικό στόχο τη Χάγη.
Σε αυτή την περίπτωση, όπως επισημαίνει ο διπλωματικός συντάκτης Νίκος Μελέτης, δύσκολα θα αποφευχθεί η εξέταση του τουρκολιβυκού μνημονίου από το Διεθνές Δικαστήριο.
Αναφορικά με τον διάλογο, τον οποίο επικαλούνται οι Λίβυοι — όπως και στην επιστολή του 2019 — ο Γιώργος Γεραπετρίτης πρότεινε τεχνοκρατικές ομάδες για τη συζήτηση της οριοθέτησης, τόσο στη Βεγγάζη όσο και στην επικείμενη επίσκεψή του στην Τρίπολη.
Για την αντίδραση της Λιβύης
Ο Νίκος Μελέτης διευκρινίζει ότι η συνήθης, κίνηση, όταν προκύπτουν τέτοια ζητήματα και μετά από διαβήματα και διπλωματικές αντιδράσεις, είναι να υπάρχει και ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, στην οποία καταγράφονται οι θέσεις των μερών.
Δηλαδή η ρηματική διακοίνωση των Λιβύων αποσκοπεί στο να υπενθυμίσει πως υφίστανται διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, καθώς δεν έχει υπάρξει, φυσικά, συμφωνία οριοθέτησης.
Αυτό που κινητοποιεί τη λιβυκή πλευρά είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα όχι μόνο όρισε μονομερώς τη μέση γραμμή βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά προχωρά και στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της σε αυτή την περιοχή της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ, με μεγάλες αμερικανικές εταιρείες να έχουν ήδη εισέλθει ή να ετοιμάζονται να μπουν για έρευνες.
Τι δείχνουν οι χάρτες και το περιεχόμενο της διακοίνωσης
«Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε ανυπόστατες ή άκυρες συμφωνίες», ανέφεραν διπλωματικές πηγές, σχετικά με τη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης, στον ΟΗΕ. Με βάση το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, η προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης αμφισβητεί τη μέση γραμμή, που έχει χαράξει η Ελλάδα, στα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών.
Οι Λίβυοι κάνουν λόγο για παραβίαση κυριαρχικών τους δικαιωμάτων και για λιβυκές θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες δεν έχουν οριοθετηθεί. Ωστόσο, στους χάρτες που καταθέτουν, έχουν με διακεκομμένη γραμμή τα όρια με την Ελλάδα, όπως τα διεκδικούν βάσει του τουρκολιβυκού μνημονίου -όρια τα οποία στερούν, κατά παράβαση κάθε έννοιας δικαίου, τα μικρά νησιά – ακόμη και την ίδια την Κρήτη – από την επήρειά τους, φτάνοντας στο σημείο σχεδόν εκμηδενισμού, εξηγεί ο διπλωματικός συντάκτης του ΕΡΤΝews, Νίκος Μελέτης σχετικά με το τι ακριβώς δείχνουν οι χάρτες και το περιεχόμενο της ρηματικής διακοίνωσης.
Η Αθήνα, που ανέμενε αυτή την αντίδραση, θα απαντήσει με αντίστοιχη επιστολή στον ΟΗΕ, η οποία θα παρουσιάζει την ελληνική θέση και θα απορρίπτει, φυσικά, τις προειδοποιήσεις που αφορούν την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Επίσης, θα επαναλαμβάνει την απόλυτη αντίθεση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου – στο οποίο στηρίζεται η λιβυκή ρηματική διακοίνωση – προς το Δίκαιο της Θάλασσας και το εθιμικό διεθνές δίκαιο.
Η απάντηση της Αθήνας στη Λιβύη
«Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Όσον αφορά το εκκρεμές διμερές θέμα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τη Λιβύη, η Ελλάδα, ως γνήσια γειτονική χώρα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όπως άλλωστε συνομολογεί και η λυβική πλευρά, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Καμία αντίδραση δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την ελληνική κυβέρνηση από το να ασκεί, με υπευθυνότητα και έμπρακτα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας».
Η Λιβύη αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα, βάσει της οποίας έχουν χαραχθεί τα οικόπεδα, όχι μόνο δυτικά αλλά και νότια της Κρήτης, τα οποία προσφέρθηκαν για αδειοδότηση ερευνών. Μάλιστα είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνει σε επίσημο έγγραφο τη διεκδίκησή της εις βάρος της χώρας μας, βάσει του Τουρκο-λιβυκού Μνημονίου», αναφέρουν διπλωματικές πηγές.
«Σχετικά με την προκήρυξη οικοπέδων από την Ελλάδα, νοτίως της Κρήτης, δεν προσθέτει κάτι στην ήδη διατυπωθείσα επιχειρηματολογία. Θα υπάρξει επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ εκ μέρους της Ελλάδας. {…} Καμία αντίδραση δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την ελληνική κυβέρνηση από το να ασκεί, με υπευθυνότητα και έμπρακτα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας», προσθέτουν.
Ρηματική διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ
«Η κυβέρνηση του κράτους της Λιβύης θεωρεί αυτή την ενέργεια ως σαφή παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και ένα μονομερές μέτρο που στερείται νομικής βάσης ή διμερούς συμφωνίας. Συνιστά σοβαρή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Στους χάρτες οι οποίοι επισυνάπτονται στη Ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης, αποτυπώνεται η οριοθετική γραμμή που υιοθετεί η Λιβύη ως συνέχεια του Τουρκο-λιβυκού Μνημονίου, η οποία ουσιαστικά εξαφανίζει την ελληνική ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης.
Στη λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση οι περιοχές αυτές αναφέρονται τόσο ως «αντικείμενο της άλυτης διαφοράς μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας» όσο και ως «λιβυκές θαλάσσιες περιοχές» ενώ επισημαίνεται ότι με τη χάραξη των ελληνικών οικοπέδων επιχειρούνται τετελεσμένα. Σύμφωνα με ελληνικές διπλωματικές πηγές η Ελλάδα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
