Στις 22 Μαΐου, ο ήχος των γερμανικών αρμάτων μάχης αντηχεί στους δρόμους του Βίλνιους, της λιθουανικής πρωτεύουσας, που κάποτε έζησε τη σκιά της ναζιστικής κατοχής. Το πλήθος ζητωκραυγάζει, τα λεωφορεία προβάλλουν μηνύματα φιλίας και συμμαχίας, μα η καρδιά των Γερμανών αξιωματούχων χτυπά βαριά. Όταν η μπάντα της Bundeswehr παίζει το «Prussia’s Glory», ένας κόμπος σφίγγει τα στήθη τους. Μόνο τα χαμογελαστά πρόσωπα των Λιθουανών συμμάχων τους επιτρέπουν να ανασάνουν, να αφήσουν για λίγο το βάρος της ιστορίας.

Η 45η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία, που θα αριθμεί 5.000 ψυχές έως το 2027, είναι κάτι περισσότερο από μια στρατιωτική μονάδα. Είναι η πρώτη μόνιμη ανάπτυξη γερμανικών δυνάμεων στο εξωτερικό από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο — ένας καθρέφτης που αντανακλά το παρελθόν και μια προειδοποίηση για το μέλλον. Η Γερμανία, που για δεκαετίες απολάμβανε το «μέρισμα της ειρήνης», αφήνοντας τον στρατό της να μαραζώνει υπό την αμερικανική ομπρέλα, στέκεται τώρα μπροστά σε μια ιστορική καμπή.

Ισχυρό χτύπημα για τη Ρωσία! Οι Ουκρανοί κατέστρεψαν τρένο γεμάτο με άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα

Η απόφαση για τη Λιθουανία, γεννημένη το 2023 μέσα από την Zeitenwende, την «καμπή» που κήρυξε ο Όλαφ Σολτς μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σηματοδοτεί μια Γερμανία που αλλάζει δέρμα. Με 100 δισ. ευρώ να ρέουν στις αμυντικές δαπάνες, η χώρα ανεβαίνει στην τέταρτη θέση παγκοσμίως, σύμφωνα με το SIPRI. Μα η φιλοδοξία δεν σταματά εδώ. Με τη χαλάρωση του «φρένου χρέους», ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς οραματίζεται την Bundeswehr ως τη «ραχοκοκαλιά της Ευρώπης», με στόχο 3,5% του ΑΕΠ σε στρατιωτικές δαπάνες και επιπλέον 1,5% για υποδομές — 215 δισ. ευρώ ετησίως. Οι σύμμαχοι χειροκροτούν. Οι Γερμανοί, όμως, κοιτούν με δισταγμό, φορτωμένοι με τις μνήμες ενός σκοτεινού παρελθόντος.

Ένας στρατός που παλεύει με το παρελθόν και το μέλλον

Η δαπάνη του Σολτς «έκλεισε τις τρύπες», όπως λέει ο στρατηγός Μπρόιερ, μα η νέα φάση επανεξοπλισμού κοιτάζει ψηλότερα: αεράμυνα, πυρομαχικά, όπλα ακριβείας. Όμως ο χρόνος είναι αμείλικτος. Ο αρχηγός του στρατού, Άλφονς Μάις, προειδοποιεί ότι η καθυστέρηση για χάρη της «στρατηγικής αυτονομίας» μπορεί να αποβεί μοιραία. «Αν η Ευρώπη αργεί, πρέπει να στραφούμε αλλού», λέει, κοιτώντας πέρα από τα σύνορα. Οι φόβοι πληθαίνουν: η Γερμανία αργεί να αφομοιώσει τα μαθήματα της Ουκρανίας — τα drones, τα διαφανή πεδία μάχης, την τεχνητή νοημοσύνη. Η τεχνολογία υπάρχει, μα η γραφειοκρατία την κρατά φυλακισμένη.

Ο Μερτς ορκίζεται να σπάσει τα δεσμά της, να προστατέψει την ευρωπαϊκή ειρήνη «με κάθε κόστος». Όμως το χρήμα ρέει πιο εύκολα από τις μεταρρυθμίσεις. Το Ελεγκτικό Συνέδριο κρούει τον κώδωνα: ο στρατός πνίγεται σε διοικητές και διαδικασίες. «Η υπογραφή μιας σύμβασης είναι εύκολη», λέει ο Μάις. «Η παράδοση του υλικού στους στρατιώτες είναι ο Γολγοθάς».

Μια κοινωνία διχασμένη από το βάρος της ιστορίας

Τα προβλήματα φτάνουν στα όρια του παραλόγου. Άρματα σχεδιασμένα για εγκύους, το αντιαεροπορικό IRIS-T —ήρωας στην Ουκρανία— ακόμα σε δοκιμές για εσωτερική χρήση. Ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, με τη λαϊκή του αύρα, παλεύει να ξεμπλοκάρει το σύστημα με τον Νόμο για την Επιτάχυνση Προμηθειών. Μα ίσως δεν αρκεί. Η Γερμανία καλείται να γίνει kriegstüchtig, «έτοιμη για πόλεμο», μα η λέξη βαραίνει σαν κατάρα. Ο Σολτς περπατούσε σε τεντωμένο σχοινί, αποφεύγοντας να ξύσει πληγές. Ο Μερτς, πιο τολμηρός, μιλά ανοιχτά, μα τα ταμπού παραμένουν: πανεπιστήμια αρνούνται τη στρατιωτική έρευνα, και ο φόβος μιας «βρώμικης ειρήνης» στην Ουκρανία απειλεί να σβήσει τη φλόγα της αλλαγής.

Θητεία, θυσίες και ένας λαός σε σταυροδρόμι

Η επιστροφή της υποχρεωτικής θητείας κρέμεται σαν σκιά. Με την Bundeswehr να αριθμεί μόλις 180.000 στρατιώτες, μακριά από τον στόχο των 203.000, ο Μπρόιερ μιλά για 100.000 επιπλέον άνδρες και εφέδρους ως το 2029. Υποχρεωτικά ερωτηματολόγια για 18χρονους ξεκινούν, μα η θητεία για γυναίκες απαιτεί συνταγματική αλλαγή. Η νεολαία αντιδρά, μα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια κοινωνία που, διστακτικά, αποδέχεται το αναπόφευκτο.

Στο Γκέρλιτς, όπου η φιλορωσική AfD κερδίζει έδαφος, η Zeitenwende on Tour αποκαλύπτει το χάσμα. Φωνές κατηγορούν το ΝΑΤΟ, άλλες τις πολεμικές βιομηχανίες, ενώ κάποιοι υπερασπίζονται την ανάγκη για ισχύ. «Η ασφάλεια της Λιθουανίας είναι η δική μας ασφάλεια», είπε ο Μερτς στο Βίλνιους. Μα οι Γερμανοί, βαριά πληγωμένοι από την ιστορία, αναρωτιούνται: είναι έτοιμοι να θυσιάσουν για την ασφάλεια της Ευρώπης; Ή μήπως ο φόβος του παρελθόντος θα τους κρατήσει δέσμιους, ενώ ο κόσμος γύρω τους αλλάζει;