Αυτές τις ημέρες η κατάσταση στην πΓΔΜ εκτραχύνθηκε όταν οι εθνικιστές του VMRO, του μέχρι πρότινος κυβερνώντος κόμματος του κ. Γκρουέφσκι, εισέβαλαν στην Βουλή όταν για πρώτη φορά εκλέχτηκε αλβανός πρόεδρος της Βουλής, πυροδοτώντας τα εθνικιστικά «ελατήρια» των Σλαβομακεδόνων του κρατιδίου.

Η σύγκρουση μεταξύ των σλαβικού στοιχείου της πΓΔΜ και του αλβανικού όμως δεν είναι καινούργια υπόθεση. Πρόκειται για μια φωτιά που σιγοκαίει από την στιγμή της σύστασης του κράτους αυτού και το 2001 λίγο έλειψε να το τινάξει στον αέρα.

Η αλβανική εξέγερση του 2001 στη πΓΔΜ πρωτοξεκίνησε στα ορεινά περίχωρα του Τέτοβο και στη συνέχεια εξαπλώθηκε την άνοιξη του 2001 στη βόρεια κυρίως περιοχή του Κουμάνοβο. Η ένοπλη σύγκρουση στο Κουμάνοβο είχε ως αποτέλεσμα κυρίως το διχασμό του εκπαιδευτικού συστήματος σε εθνοτική βάση. Όλοι οι αλβανόφωνοι μαθητές εγκατέλειψαν τα σχολεία και απαίτησαν την ίδρυση νέων.

Οι πρώτες αψιμαχίες

Η πρώτη ενέργεια που μπορεί να χαρακτηριστεί ως «η πρώτη φωτιά», ήταν στα τέλη Ιανουαρίου του 2001 όταν σημειώθηκε βομβιστική επίθεση εναντίον αστυνομικού τμήματος σε αλβανικό χωριό της δυτικής πΓΔΜ προκαλώντας το θάνατο ενός αστυνομικού και τον τραυματισμό άλλων τριών.

Την ευθύνη ανέλαβε τότε ο νεοεμφανισθείς στην πΓΔΜ, Eθνικός Απελευθερωτικός Στρατός (UCK). Παρόμοιες επιθέσεις εναντίον αστυνομικών τμημάτων είχαν γίνει και στις αρχές του 2000.

Η γενίκευση της εξέγερσης στην Αλβανόφωνες περιοχές

Στα τέλη Φεβρουαρίου ένοπλοι Αλβανοί και δυνάμεις ασφαλείας της πΓΔΜ συγκρούονται άγρια κοντά στο Τανούσεβτσι.

Οι κυρίως Αλβανοί κάτοικοι του χωριού εγκατέλειψαν στην πλειονότητά τους, τα σπίτια τους μετά το θάνατο ενός συμπολίτη τους από πυρά στρατιωτών της πΓΔΜ.

Στις αρχές Μαρτίου, 3 στρατιώτες της πΓΔΜ σκοτώνονται κοντά στο Τανούσεβτσι, οι δύο αφού πάτησαν νάρκη και ο τρίτος από πυρά ελεύθερου σκοπευτή. Υπό το βάρος του επεισοδίου, ο τότε πρόεδρος της πΓΔΜ, συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη με αξιωματούχους των υπηρεσιών ασφαλείας και επικοινωνεί με τους πρεσβευτές των χωρών - μελών της Συμμαχίας στα Σκόπια.

Η κλιμάκωση

Την επόμενη ημέρα και συγκεκριμένα στις 5 Μαρτίου οι Αρχές της πΓΔΜ προχωρούν στην πρόσκληση εφέδρων για να επανδρώσουν τις μονάδες φύλαξης των συνόρων. Παράλληλα σημειώνονται και νέες σφοδρές συγκρούσεις ανάμεσα στο στρατό και Αλβανούς αντάρτες στα σύνορα με το Κόσοβο.

Τρεις ημέρες αργότερα ένας αστυνομικός σκοτώνεται σε ενέδρα Αλβανών εξτρεμιστών σε αυτοκινητοπομπή στη μεθόριο της χώρας με το Κόσοβο, κοντά στο Τανούσεβτσι. Η κυβέρνηση αποφασίζει να λάβει ακόμα πιο δραστικά μέτρα στέλνοντας μεγάλο αριθμό θωρακισμένων οχημάτων.

Η αυτοκινητοπομπή θα δεχθεί επίθεση στην περιοχή του χωριού Μπρεστ, στα σύνορα με το Κόσοβο, όπου και θα παραμείνει αποκλεισμένη για αρκετές ώρες, μετά την επίθεση.

Μέχρι και τις 15 Μαρτίου θα σημειωθούν μαζικές διαδηλώσεις Αλβανών και προσπάθειες των πολιτικών φορέων που τους εκπροσωπούν, να προωθήσουν συνταγματικές αλλαγές που θα πέσουν οι περισσότερες στο κενό.

Η μάχη στο Τέτοβο

Την επόμενη βλήματα όλμων πλήττουν την κεντρική πλατεία του Τέτοβο, ενώ Αλβανοί αντάρτες έβαλαν με πολυβόλα από την τοποθεσία Κάλε, 500 μέτρα από τα πρώτα σπίτια της πόλης.

Στις 17 Μαρτίου η συντριβή ενός ελικοπτέρου των κυβερνητικών δυνάμεων θα φτάσει την κατάσταση στα άκρα.

Η τελική αναμέτρηση

Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Αρχών ασφαλείας της πΓΔΜ θα κλιμακωθούν φτάνοντας στο σημείο στις 20 Μαρτίου  να διεξάγουν διεξάγουν την «τελική επιχείρηση» εναντίον των Αλβανών εξτρεμιστών, βομβαρδίζοντας τις βουνοπλαγιές του Τέτοβο.

Τα «γάντια θα βγουν» και οι δυνάμεις ασφαλείας της πΓΔΜ θα προχωρήσουν σε γενική επίθεση που θα ολοκληρωθεί με συντριβή των Αλβανών ανταρτών στις 28 Μαρτίου.

Η παράδοση του οπλισμού των Αλβανών

Θα επακολουθήσει παράδοση του οπλισμού των Αλβανών της πΓΔΜ, για την οποία θα υπάρξουν πολλές ενστάσεις ως προς τον αριθμό και την ποιότητα του οπλισμού που τελικά θα παραδώσουν οι Αλβανοί σε απεσταλμένους της διεθνούς κοινότητας. Έκτοτε θα υπάρχει διαρκώς η υποψία ότι οι Αλβανοί δεν κατέθεσαν όλα τα όπλα και πως αυτά που τελικά παρέδωσαν ήταν τα παλαιότερα που είχαν στο οπλοστάσιό τους. Βέβαια όλα αυτά ήταν απλά συζητήσεις καθώς, η απόκτηση νέου από το γειτονικό Κοσσυφοπέδιο και την Αλβανία δεν θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολος.

Το συμβάν του 2015

Οι φόβοι των αρχών ασφαλείας σχετικά με τον διαρκή κίνδυνο που αποτελούσαν Αλβανικά εξτρεμιστικά στοιχεία στην πΓΔΜ, θα επιβεβαιωθούν αρκετά χρόνια αργότερα όταν κατά τη διάρκεια αστυνομικής εφόδου στις 9 Μαΐου 2015 ξέσπασε ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και ένοπλης ομάδας στην περιοχή του Κουμάνοβο.

Οκτώ αστυνομικοί της πΓΔΜ και 14 ένοπλοι άνδρες σκοτώθηκαν, ενώ 37 αστυνομικοί τραυματίστηκαν. Η επίθεση έληξε στις 10 Μαΐου 2015, με επιχείρηση από την αστυνομία και τις ένοπλες δυνάμεις. Τριάντα άνδρες συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για τρομοκρατία.