Η Ευρώπη πλέον δεν έχει άλλη λύση ούτε άλλα περιθώρια γιαυτό αναγκάζεται να απογαλακτιστεί στρατιωτικά από τις ΗΠΑ μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και εισέρχεται ξανά στην κούρσα των εξοπλισμών, με τρόπο που παραπέμπει στη στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο του «Ψυχρού Πολέμου».

Την περασμένη εβδομάδα η  έγραψε πως η σύνοδος κορυφής της ΕΕ ενέκρινε σχέδιο για την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών αυξάνοντας το επιτρεπόμενο επίπεδο του δημοσιονομικού ελλείμματος.

Η Γερμανία ξυπνά τον πολεμικό της γίγαντα! Η Ρωσία είναι η αφορμή και η Ευρώπη η σανίδα σωτηρίας για τη βιομηχανία της

Η κύρια εστίαση της χρηματοδότησης του έργου είναι η Γερμανία, όπου ο μελλοντικός καγκελάριος Μερτς θέλει να εγκρίνει ένα σχέδιο για τη διάθεση 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για αμυντικά και άλλα έργα αυξάνοντας το μέγεθος του εθνικού χρέους.

Ο στόχος όλων αυτών των κινήσεων, όπως δηλώνεται ξεκάθαρα, είναι να αυξηθούν απότομα οι δαπάνες για την άμυνα και την παραγωγή όπλων, να ελαχιστοποιηθεί η εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη στρατιωτική σφαίρα και να αυξηθούν οι ευκαιρίες για βοήθεια στην Ουκρανία.

Ωστόσο, η ευρωπαϊκή οικονομία απέχει πολύ από το να θεωρηθεί στην καλύτερη κατάσταση. Το κύριο πρόβλημα είναι η αυξανόμενη έλλειψη ανταγωνιστικότητας των ευρωπαίων παραγωγών σε σύγκριση με άλλες χώρες, η οποία συνεχίζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες. Υπάρχουν διάφοροι βασικοί λόγοι: υψηλοί φόροι, υψηλό κόστος εργασίας, γραφειοκρατικό σύστημα σχέσεων μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων, υψηλό κόστος ενέργειας και άλλων πρώτων υλών, τα περισσότερα από τα οποία πρέπει να εισάγονται. Το αποτέλεσμα ήταν μια διαδικασία αποβιομηχάνισης και η μαζική μεταφορά της παραγωγής στην Κίνα και σε άλλες μη δυτικές χώρες.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, όλες αυτές οι αρνητικές διεργασίες εξομαλύνθηκαν με την έκδοση προσφοράς χρήματος, η οποία κατέστησε δυνατή τη διατήρηση υψηλών κοινωνικών προτύπων, παρά την πτώση της ανταγωνιστικότητας.

Από τη θεωρία στην πράξη

Οι τεράστιες εκπομπές ρύπων κατά την εποχή του Covid, συν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, που λόγω της μείωσης των προμηθειών φθηνού ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, επιδείνωσαν έντονα τα προβλήματα του υψηλού ενεργειακού κόστους, έχουν ουσιαστικά εξαντλήσει το μοντέλο πάνω στο οποίο δούλεψε η ευρωπαϊκή οικονομία.

Περαιτέρω μαζική εκτύπωση χρήματος απειλεί τα θεμέλια του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης και θα μπορούσε να οδηγήσει σε τεράστιο πληθωρισμό.

Και είναι κάτω από αυτές τις συνθήκες που η ΕΕ αποφασίζει να δαπανήσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια για στρατιωτικές ανάγκες. Επιπλέον, αυτό παρουσιάζεται ως ένας τρόπος επίλυσης ευρωπαϊκών οικονομικών προβλημάτων με την «προώθηση» της δικής της παραγωγής.

Στην πραγματικότητα, όμως, η είσοδος της Ευρώπης στην κούρσα εξοπλισμών δεν θα λύσει τα προβλήματά της, αλλά θα τα επιδεινώσει απότομα, απειλώντας να φέρει σε αταξία την ευρωπαϊκή οικονομία. Όπως ακριβώς οι τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες της ΕΣΣΔ εκτροχίασαν τη σοβιετική οικονομία.

Πρώτον, η χρηματοδότηση των στρατιωτικών δαπανών είναι, στην ουσία, η ίδια καθαρή εκπομπή χρημάτων. Επειδή ο κύριος αγοραστής αυτών των προϊόντων θα είναι οι προϋπολογισμοί των χωρών της ΕΕ (για να αναπληρώσουν τα δικά τους αποθέματα στρατού και προμήθειες στην Ουκρανία).

Τα προβλήματα που έρχονται

Μόνο ένα μικρό μέρος μπορεί να εισχωρήσει στην παγκόσμια αγορά, όπου ο ανταγωνισμός είναι ήδη πολύ σκληρός. Το γεγονός ότι, σε μεγάλο βαθμό, αυτές οι δαπάνες σχεδιάζονται να χρηματοδοτηθούν από την αύξηση του εθνικού χρέους της Γερμανίας σημαίνει ότι μακροπρόθεσμα αυτή η χώρα, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Βρετανία πριν από αυτήν, θα βυθιστεί σε μια τρύπα χρέους, η οποία θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο μέλλον.

Δεύτερον, σημαντικό μέρος των κονδυλίων για στρατιωτικούς σκοπούς θα δαπανηθεί εκτός ΕΕ. Όπως δήλωσε πρόσφατα η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, το 80% όλων των χρημάτων που δαπανώνται για όπλα από τους Ευρωπαίους δαπανώνται εκτός ΕΕ. Πρώτα απ ‘όλα, στις ΗΠΑ.

Σχεδόν τα δύο τρίτα των όπλων που αγόρασαν τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ το 2020-2024 προέρχονταν από την Αμερική. Δηλαδή, ως επί το πλείστον, τα τεράστια κονδύλια που διατίθενται από τους Ευρωπαίους για την άμυνα πηγαίνουν για τη στήριξη όχι της ευρωπαϊκής, αλλά της αμερικανικής οικονομίας. Εάν η Γηραιά Ήπειρος προσπαθήσει να κάνει μια απότομη αλλαγή και να αγοράσει μόνο ευρωπαϊκά όπλα (όπως επιμένει ο Μακρόν, για παράδειγμα), τότε μπορεί να χρειαστούν πολλά χρόνια ή και δεκαετίες για να ξεκινήσουμε τη δική της παραγωγή πολλών μοντέλων. Και σε μια τέτοια περίπτωση δεν μπορεί να γίνει λόγος για γρήγορο επανεξοπλισμό.

Επιπλέον, η παραγωγή όπλων θα απαιτήσει αυξημένες εισαγωγές διαφόρων τύπων πρώτων υλών, οι οποίες επίσης δεν θα βελτιώσουν το εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ.

Τρίτον, οι αμυντικές δαπάνες μπορούν ασφαλώς να χρηματοδοτηθούν όχι με την αύξηση του χρέους, αλλά με τη μείωση άλλων δαπανών του προϋπολογισμού. Συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών αναγκών, καθώς και με το «πάγωμα» της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών.

Ωστόσο, αυτό θα σήμαινε την πραγματική διάλυση του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτική αποσταθεροποίηση ολόκληρης της ΕΕ.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες, θα είναι αντικειμενικά δύσκολο για την Ευρώπη να αυξήσει τη δική της αμυντική παραγωγή και να επιτύχει «στρατηγική ανεξαρτησία» από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό μάλιστα το παραδέχονται και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι, όπως φάνηκε από την επειγόντως συγκληθείσα Σύνοδο Κορυφής στο Λονδίνο μετά τη σκανδαλώδη διαμάχη μεταξύ Ζελένσκι και Τραμπ.