Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η Αφρική διαλύεται πιο γρήγορα από ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα. Μια σχισμή μήκους 56 χιλιομέτρων στην έρημο της Αιθιοπίας εμφανίστηκε το 2005, αλλά έκτοτε διευρύνεται με ρυθμό 1,2 εκατοστών ετησίως. Οι ερευνητές πίστευαν προηγουμένως ότι η διάσπαση θα διαρκούσε δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, αλλά ο Kεν Μακντόναλντ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, είπε στο DailyMail.com ότι πιθανότατα θα συμβεί μέσα σε διάστημα ένα έως πέντε εκατομμύρια χρόνια. Ο διαχωρισμός θα δημιουργούσε επίσης έναν νέο ωκεανό και ήπειρο στη Γη.
«Αυτό που θα μπορούσε να συμβεί είναι ότι τα νερά του Ινδικού Ωκεανού θα έμπαιναν και θα πλημμύριζαν αυτό που τώρα είναι η Κοιλάδα του Μεγάλου Ρήγματος της Ανατολικής Αφρικής», είπε ο Μακντόναλντ. Ο Μακντόναλντ πρόσθεσε ότι ο νέος ωκεανός θα μπορούσε να γίνει τόσο βαθύς όσο ο Ατλαντικός εάν τα νερά συνεχίσουν να ρέουν στην περιοχή.
Η ρωγμή εκτείνεται στη Σομαλία, την Κένυα, την Τανζανία και τη μισή Αιθιοπία, για την οποία ο καθηγητής είπε ότι θα γίνει μια νέα ήπειρος που ονομάζεται «ήπειρος της Νουβίας». Ενώ τα δύο μέρη κινούνται με εξαιρετικά αργό ρυθμό, ο Μακντόναλντ είπε ότι είναι εντυπωσιακό δεδομένου του τεράστιου μεγέθους της Αφρικής. Στην κλίμακα της ανθρώπινης ζωής, δεν θα δείτε πολλές αλλαγές. Θα αισθάνεστε σεισμούς, θα βλέπετε ηφαίστεια να εκρήγνυνται, αλλά δεν θα δείτε ωκεανό να εισβάλλει στη διάρκεια της ζωής μας».
Ο διαχωρισμός προέρχεται από το Σύστημα Ρήγματος της Ανατολικής Αφρικής, το οποίο είναι ένα ρήγμα 3,200 χιλιομέτρων που σχηματίστηκε πριν από τουλάχιστον 22 εκατομμύρια χρόνια, όπου βρίσκονται οι Μεγάλες Λίμνες της ηπείρου. Αυτή η περιοχή φιλοξενεί επίσης δύο τεκτονικές πλάκες, τη Σομαλική και τη Νουβική, που απομακρύνονται ενεργά η μία από την άλλη.
Η λιθόσφαιρα της Γης, που σχηματίζεται από τον φλοιό και το άνω μέρος του μανδύα, χωρίζεται σε πολλές τεκτονικές πλάκες. Αλλά οι μηχανισμοί πίσω από τις κινήσεις δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί. Μερικοί ερευνητές εικάζουν ότι ο μηχανισμός είναι αργές, κυκλικές κινήσεις μερικώς λιωμένου βράχου που προκαλούνται από τη θερμότητα που αναδύεται από τον πυρήνα της Γης. Ανεξάρτητα από αυτό, η κίνηση των πλακών είναι αυτό που συμβαίνει στο σύστημα ρηγμάτων της Ανατολικής Αφρικής. «Υπάρχει ολίσθηση και ρήγματα που δημιουργούν σεισμό, μαζί με ορατά σημάδια ενεργών ηφαιστείων», είπε ο Mακντόναλντ.
«Τα τελευταία χρόνια, οι κύριες ανακαλύψεις μας ήταν να καταλάβουμε πού ακριβώς πηγαίνουν οι κλάδοι αυτού του συστήματος. Το βόρειο τμήμα ήταν αρκετά κατανοητό, περνώντας από το Τζιμπουτί και στην Κένυα, αλλά προχωρώντας νότια, είχαμε πραγματικά πολύ λίγη ιδέα».
Το ρήγμα της Αφρικής: Πόσος χρόνος μένει μέχρι να χωρίσει η ήπειρος στα δύο; (βίντεο)
Πρόσφατες μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει αισθητήρες όπως δορυφορικά δεδομένα βαρύτητας και σεισμικές σαρώσεις για να κατανοήσουν τι συμβαίνει κάτω από το έδαφος. Η πρώην σύμβουλος της NASA Aλεξάνδρα Ντότεν εξήγησε στο κανάλι της στο Astro Alexandra στο Instagram, «Η Ανατολική Αφρική βρίσκεται πάνω στην πλάκα της Σομαλίας. Η γραμμή κατά μήκος των συνόρων είναι οι Αφρικανικές Μεγάλες Λίμνες. Αυτές είναι μερικές από τις μεγαλύτερες λίμνες στη Γη. Αυτό είναι το 25% του συνόλου των μη παγωμένων επιφανειακών γλυκών υδάτων στον πλανήτη και ήδη φιλοξενούν περίπου το 10% όλων των ειδών ψαριών της Γης.
Οι λίμνες σχηματίστηκαν επειδή η Ανατολική Αφρική χωρίζεται από την υπόλοιπη ήπειρο. Αυτή η πλάκα της Σομαλίας συνεχίζει να κινείται ακόμα πιο ανατολικά, δημιουργώντας μια γιγάντια κοιλάδα ρήγματος ακριβώς εδώ. Συνεχίζει. Τελικά, η Ανατολική Αφρική πρόκειται να γίνει η νέα της ήπειρος, χωρισμένη από την υπόλοιπη Αφρική με έναν νέο ωκεανό».
Οι ερευνητές πίστευαν προηγουμένως ότι η «διάσπαση» θα διαρκούσε 10 εκατομμύρια χρόνια, αλλά ο Mακντόναλντ λέει ότι η διάσπαση θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε ένα έως πέντε εκατομμύρια χρόνια. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Earth Science το 2024 τόνισε πώς διαφορετικά μέρη του συστήματος «East African Rift» εμφανίζουν διαφορετικά επίπεδα ηφαιστειακής δραστηριότητας που σχετίζονται με τη διάσπαση.
Ρωγμές εμφανίστηκαν επίσης στην Κένυα το 2018 μετά από έντονες βροχοπτώσεις, με ορισμένους ντόπιους να αναφέρουν ότι ένιωσαν το έδαφος να τρέμει εκείνη τη στιγμή. Οι ερευνητές έχουν προτείνει ότι τέτοιες «ρωγμές» θα συνεχίσουν να σχηματίζονται καθώς οι δύο πλάκες απομακρύνονται - με τη Μαδαγασκάρη να χωρίζεται επίσης σε δύο ξεχωριστά νησιά.
Σε μια μελέτη του 2020 από τη Virginia Tech, οι ερευνητές πρότειναν ότι νέοι ωκεανοί θα σχηματίζονταν πρώτα στο βόρειο τμήμα του Ρήγματος. Η δρ Σάρα Σταμπς, καθηγήτρια για το Τμήμα Γεωεπιστημών, είπε, «Ο ρυθμός επέκτασης είναι ταχύτερος στο βορρά, επομένως θα δούμε νέους ωκεανούς να σχηματίζονται πρώτα εκεί». «Οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες πρότειναν ότι η επέκταση εντοπίζεται σε στενές ζώνες γύρω από μικροπλάκες που κινούνται ανεξάρτητα από τις γύρω μεγαλύτερες τεκτονικές πλάκες».
