Έμμεσο πλην σαφές μήνυμα ότι το «ξεκαθάρισμα» των κόκκινων δανείων θα γίνει, από 1/1/2020, με δραστικές κινήσεις που θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα για τους οφειλέτες δανειολήπτες, στέλνει ο γενικός «συναγερμός» κυβέρνησης και τραπεζών για την προώθηση του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας.

Με σειρά βελτιωτικών διατάξεων που κατέθεσε το Υπουργείο Οικονομικών στο νόμο, ώστε να αφορά ακόμη περισσότερους δανειολήπτες, η κυβέρνηση επιδιώκει να «οχυρώσει» έναντι κατασχέσεων και πλειστηριασμών, όλους τους δανειολήπτες που χρήζουν προστασίας. Η «οχύρωση» των δανειοληπτών με μη εξυπηρετούμενα δάνεια μπορεί να γίνει σε αυστηρά συγκεκριμένα χρονικά όρια: μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019, οπότε λήγει η ισχύς του νόμου 4605/2019. Επομένως, οι οφειλέτες δανειολήπτες που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία αποπληρωμής των δανείων τους πρέπει να σπεύσουν να κάνουν χρήση του νόμου, υποβάλλοντας αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Ενδεχόμενο παράτασης του νόμου δεν μπορεί να συζητηθεί και να τεθεί από την κυβέρνηση ως αίτημα στους Θεσμούς, εάν ο νόμος δεν έχει παρουσιάσει ευρεία απήχηση που να πιστοποιεί και την αναγκαιότητα του προστατευτικού πλαισίου.

Κάλεσμα και στους δικηγόρους

Η σπουδή που πρέπει να επιδειχθεί καθίσταται προφανής και από τη χθεσινή συνάντηση που είχαν με τον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρη Βερβεσό, ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης, ο Υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας και ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Φώτης Κουρμούσης. «Στην τροποποίηση του νόμου για την προστασία της πρώτης κατοικίας, συμφωνήσαμε με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, εφόσον ο αιτούμενος προστασίας δανειολήπτης κάνει χρήση δικηγόρου, οι τράπεζες να χρηματοδοτούν τον δικηγόρο έτσι ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να εξασφαλίσει ο δανειολήπτης την προστασία της κατοικίας του», δήλωσε μετά τη συνάντηση ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης.

Η δήλωση του Υπουργού και η συμφωνία κυβέρνησης – τραπεζών είναι προφανές ότι θέτει προ των ευθυνών τους, για τη σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση των δανειοληπτών, και τους δικηγόρους, συστρατεύοντάς τους στην προσπάθεια προώθησης του νόμου 4605/2019 για την προστασία των υπερχρεωμένων δανειοληπτών.

Το μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση είναι σαφές: Υπάρχει νόμος για την προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών και πρέπει το εργαλείο αυτό να αξιοποιηθεί για να δοθεί λύση στο πρόβλημα του υπέρογκου (μεγαλύτερου στην Ευρώπη) ιδιωτικού χρέους της χώρας και να αποκατασταθεί η κουλτούρα πληρωμών.

Ποιους και με ποιες προϋποθέσεις καλύπτει ο νόμος 4605/2019

Κάθε φυσικό πρόσωπο (άνεργοι, μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, επιχειρηματίες – ομόρρυθμοι εταίροι κ.λπ.), με ή χωρίς πτωχευτική ικανότητα, μπορεί να υποβάλει αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) , με σκοπό την προστασία της πρώτης  κατοικίας του. Οι προϋποθέσεις υπαγωγής στον νόμο είναι:

1)     Εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο που αποτελεί την κύρια κατοικία του αιτούντος και βρίσκεται στην Ελλάδα (αποκλειστική ή κατ΄ ιδανικό μερίδιο – πλήρη και ψιλή κυριότητα ή επικαρπία)

2)     Είδος οφειλών: Οφειλές αιτούντος ή τρίτου ενοχικά υπόχρεου προς πιστωτικά ιδρύματα/ Ταμείο Παρακαταθηκών & δανείων/ εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων, που έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

–         Να έχει εγγραφεί υποθήκη/προσημείωση υποθήκης στην κύρια κατοικία

–         Να βρίσκονταν σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών στις 31/12/2018

–         Να μην έχει παραχωρηθεί για τις εν λόγω οφειλές εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου

–         Να μην έχουν ρυθμιστεί με άλλους νόμους (άρθ. 99 ν. 3588/2007, άρθ. 61 – 67 ν. 4307/2014, ν. 4469/2017) ή υφίσταται εκκρεμής αίτηση ρύθμισης.

3)     Ύψος οφειλών (σύνολο ανεξόφλητου κεφαλαίου + λογιστικοποιημένοι τόκοι + τυχόν έξοδα εκτέλεσης) κατά την ημερομηνία της αίτησης: α) 130.000 ευρώ ανά πιστωτή ή β) 100.000 ευρώ ανά πιστωτή αν περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια. Αν η οφειλή είναι σε αλλοδαπό νόμισμα, τα ανωτέρω ποσά διαμορφώνονται από την ισοτιμία της ημέρας αίτησης.

4)     Αξία προστατευόμενης κατοικίας: α) 250.000 ευρώ ή β) 175.000 ευρώ αν περιλαμβάνονται στις οφειλές επιχειρηματικά δάνεια.

5)     Οικογενειακό εισόδημα τελευταίου έτους: 12.500 ευρώ προσαυξημένο κατά: α) 8.500 ευρώ για σύζυγο και β) 5.000 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο μέλος (μέχρι 3).

6)     Κριτήριο περιουσίας (αν οι ρυθμιζόμενες οφειλές είναι μεγαλύτερες των 20.000 ευρώ): ακίνητη περιουσία οικογένειας + μεταφορικά μέσα αιτούντος και συζύγου μέχρι 80.000 ευρώ.

7)     Κριτήριο περιουσίας: Καταθέσεις, χρηματοπιστωτικά προϊόντα, πολύτιμα μέταλλα (νομίσματα/ράβδοι) οικογενείας μέχρι 15.000 ευρώ

8)     Δεν έχει εκδοθεί οριστική απόφαση που απέρριψε την αίτηση του ν. 3869/2010 (Κατσέλη) για α) δόλια περιέλευση σε αδυναμία πληρωμής, β) ύπαρξη επαρκούς περιουσίας αιτούντος ή έγινε δεκτή η αίτηση του ν. 3869/2010 αλλά ο οφειλέτης εξέπεσε ή καταγγέλθηκε το σχέδιο διευθέτησης οφειλών (εκτός αν η εν λόγω απόφαση εξαφανίστηκε/αναιρέθηκε).

Στην ιστοσελίδα της ΕΓΔΙΧ  παρέχονται αναλυτικές οδηγίες για τους χρήστες, ενώ παράλληλα μέσω της πλατφόρμας λειτουργεί κανάλι υποστήριξης (helpdesk με email). Επιπρόσθετα λειτουργούν πανελλαδικά 39 Γραφεία Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών της ΕΓΔΙΧ, όπου οι πολίτες μπορούν να εξυπηρετούνται και λαμβάνουν συμβουλευτική καθοδήγηση (τηλ. για ραντεβού: 213.212.57.30).

Τι πετυχαίνει ο δανειολήπτης με την αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα

Η αίτηση διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στις εμπλεκόμενες τράπεζες, οι οποίες, μέσα σε ένα μήνα, παρέχουν μια πρόταση ρύθμισης, με τους ακόλουθους ευνοϊκούς όρους:

· διαγραφή οφειλής, εφόσον το ανεξόφλητο υπόλοιπο του δανείου ξεπερνά το 120% της εμπορικής αξίας της πρώτης κατοικίας (π.χ. αν κάποιος χρωστάει 100.000 ευρώ, ενώ το σπίτι του αξίζει 50.000 ευρώ, τότε θα γίνει «κούρεμα» 40.000 ευρώ),

·  αποπληρωμή σε 25 έτη, έτσι ώστε να προκύπτουν χαμηλές μηνιαίες δόσεις. Εάν ο οφειλέτης υπερβαίνει το 80ο έτος της ηλικίας του, τότε είτε μειώνονται αντίστοιχα τα έτη ρύθμισης ή μπορεί να συμβληθεί κάποιος άλλος νεότερης ηλικίας ως εγγυητής του δανείου (π.χ. τέκνο που θα κληρονομήσει το ακίνητο),

·  χαμηλός τοκισμός με επιτόκιο 2%, προσαυξημένο με το Euribor τριμήνου.

Επιπρόσθετα το Κράτος επιδοτεί την πληρωμή των ανωτέρω μηνιαίων δόσεων του δανείου σε ποσοστό από 20% έως 50%. Η επιδότηση είναι ανάλογη με την εισοδηματική κατάσταση του νοικοκυριού, όπως προβλέπεται στην ΚΥΑ 39100/2019 (π.χ. για πολυπρόσωπο νοικοκυριό με τρία ή περισσότερα εξαρτώμενα μέλη και με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα από 27.000,01 ευρώ έως 36.000,00 ευρώ, η κρατική επιδότηση ισούται με το 30% της μηνιαίας δόσης για επιχειρηματικά δάνεια και στο 20% για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια).

Τι σημαίνει η παροχή προστασίας για τον δανειολήπτη

Αμέσως μετά την υποβολή της αίτησης και τη διενέργεια των σχετικών ελέγχων (επιλεξιμότητας κ.λπ.), παρέχεται προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμό, έναντι όλων των πιστωτών (ιδιωτών και Δημοσίου). Επιπρόσθετα, αν ο πλειστηριασμός είχε ήδη ξεκινήσει πριν την αίτηση, τότε αναστέλλεται, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Με την επίτευξη συμφωνίας αίρονται οι κατασχέσεις λογαριασμών (εφόσον είχαν γίνει πριν την αίτηση) και ακυρώνεται ο πλειστηριασμός που είχε ήδη ξεκινήσει, ενώ ταυτόχρονα απαγορεύεται η διενέργεια πλειστηριασμού στην πρώτη κατοικία από κάθε πιστωτή, τόσο ιδιώτη όσο και του Δημοσίου (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ), εφόσον ο πολίτης τηρεί τη ρύθμισή του.

Τα ανωτέρω ισχύουν για κάθε είδους δάνεια (στεγαστικά, καταναλωτικά, επιχειρηματικά) που βαρύνουν την πρώτη κατοικία και για κάθε είδους πιστωτή: τράπεζα, εκκαθαριστή τράπεζας, καθώς και οποιαδήποτε εταιρεία ανέλαβε τη διαχείριση απαιτήσεων ή την τιτλοποίηση των δανείων (δηλ. fund / servicer). Επίσης αφορούν και στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.

Επιπρόσθετα αίτηση μπορεί να κάνει και ο εγγυητής δανείου, ακόμη και χωρίς την υποβολή αίτησης από τον οφειλέτη. Σε αυτή την περίπτωση ο εγγυητής θα πρέπει να πληροί τα κριτήρια επιλεξιμότητας του νόμου. Σε περίπτωση που υπάρχουν εγγυητές ή συνοφειλέτες ή συνιδιοκτήτες, τότε ο πρωτο-οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να ρυθμίσει ολόκληρο το χρέος από μόνος του, εφόσον επιθυμεί. Υπάρχει η δυνατότητα ρύθμισης του δανείου ακόμη και από οφειλέτες οι οποίοι δεν διαμένουν στην πρώτη κατοικία τους, εξαιτίας της εργασίας τους (π.χ. σώματα ασφαλείας, ιατροί, εκπαιδευτικοί κ.λπ. που διαμένουν σε άλλη πόλη).

Πότε μπορεί να γίνει προσφυγή στο δικαστήριο

Με την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας μέσω της πλατφόρμας, υπογράφεται η σχετική σύμβαση και δεν απαιτείται η προσφυγή στο δικαστήριο. Δηλαδή πρόκειται για μία πλήρως εξωδικαστική διαδικασία. Εφόσον ο πολίτης απειλείται (με κατασχέσεις λογαριασμών) και από άλλους πιστωτές, τότε μπορεί να προσφύγει και στο δικαστήριο, για τη ρύθμιση των υπόλοιπων οφειλών του, μέσω του Νόμου 3869/2010. Ωστόσο εάν δεν επέλθει μια βιώσιμη συμφωνία ρύθμισης του δανείου με τις τράπεζες, μέσω της πλατφόρμας, τότε ο πολίτης μπορεί να προσφύγει και στο δικαστήριο, για τη ρύθμιση των οφειλών του.